Zespół pałacowo-parkowy Radziwiłłów w Białej Podlaskiej: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Galeria: drobne merytoryczne |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
Linia 41: | Linia 41: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Budowę zespołu w 1633 roku rozpoczął książę [[Aleksander Ludwik Radziwiłł]] podpisując umowę na budowę zamku z muratorem lubelskim Pawłem Murzynem. Powstała wtedy trzygondygnacyjna budowla pałacowa na planie zbliżonym do kwadratu z czterema pięciobocznymi wieżyczkami w narożach i loggią od frontu. Zespół bramny powstał w latach 1674-1680 lub około 1684 roku i upamiętniać miał [[Bitwa pod Chocimiem (1673)|zwycięstwo wojsk polskich pod Chocimiem]]. Około 1700 roku wybudowano barokowe oficyny pałacowe, zachodnią i frontowe, pawilony ogrodowe (apteka, laboratorium, skarbczyk), a całość otoczyły fortyfikacje bastionowe. W czasach Anny z Sanguszków Radziwiłłowej zarządzającej Białą do 1746 roku, brama została uzupełniona w partii attyki oraz ozdobiono wnętrza i otoczenie pałacu. W latach 1746-1760, gdy Białą zarządzał [[Hieronim Radziwiłł]], podjęto prace projektowe mające uczynić z zamku siedzibę godną magnata o królewskich ambicjach, jednak do realizacji ich nie doszło. Przebudowy dokonał dopiero jego następca [[Michał Kazimierz Radziwiłł Rybeńko]] w latach 1760-1762 poprzez podwyższenie loggi o jedną kondygnację ora poprzez przekształcenie dachu na dwupołaciowy, spływający na boczne ściany budynku (wcześniej znajdowało się tam poddasze tak jak w [[Zamek w Nieświeżu|zamku w Nieświeżu]]). W ten sposób na początku [[XVIII wiek]]u zespół zamkowy w Białej uzyskał swój ostateczny architektoniczny wygląd |
Budowę zespołu w 1633 roku rozpoczął książę [[Aleksander Ludwik Radziwiłł]] podpisując umowę na budowę zamku z muratorem lubelskim Pawłem Murzynem. Powstała wtedy trzygondygnacyjna budowla pałacowa na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach 41 x 31 metrów z czterema pięciobocznymi wieżyczkami w narożach i loggią od frontu. Zespół bramny powstał w latach 1674-1680 lub około 1684 roku i upamiętniać miał [[Bitwa pod Chocimiem (1673)|zwycięstwo wojsk polskich pod Chocimiem]]. Około 1700 roku wybudowano barokowe oficyny pałacowe, zachodnią i frontowe, pawilony ogrodowe (apteka, laboratorium, skarbczyk), a całość otoczyły fortyfikacje bastionowe. W czasach Anny z Sanguszków Radziwiłłowej zarządzającej Białą do 1746 roku, brama została uzupełniona w partii attyki oraz ozdobiono wnętrza i otoczenie pałacu. W latach 1746-1760, gdy Białą zarządzał [[Hieronim Radziwiłł]], podjęto prace projektowe mające uczynić z zamku siedzibę godną magnata o królewskich ambicjach, jednak do realizacji ich nie doszło. Przebudowy dokonał dopiero jego następca [[Michał Kazimierz Radziwiłł Rybeńko]] w latach 1760-1762 poprzez podwyższenie loggi o jedną kondygnację ora poprzez przekształcenie dachu na dwupołaciowy, spływający na boczne ściany budynku (wcześniej znajdowało się tam poddasze tak jak w [[Zamek w Nieświeżu|zamku w Nieświeżu]]). W ten sposób na początku [[XVIII wiek]]u zespół zamkowy w Białej uzyskał swój ostateczny architektoniczny wygląd. |
||
W 1883 roku częściowo zrujnowany pałac został rozebrany. |
W 1883 roku częściowo zrujnowany pałac został rozebrany. |
||
Linia 54: | Linia 54: | ||
'''Trzy oficyny''' - wybudowane przed [[1709]] r. flankują dawny dziedziniec paradny, zamieniony w [[XIX wiek]]u na park miejski. W pierwszej, mieści się Miejska Biblioteka Publiczna, w drugiej Szkoła Muzyczna, Biblioteka "Barwna" zaś w trzeciej - Narodowy Fundusz Zdrowia, Bialskie Centrum Kultury, Bialskopodlaska Izba Gospodarcza, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna oraz Ośrodek Francuski Deux-Serves - Biała Podlaska. |
'''Trzy oficyny''' - wybudowane przed [[1709]] r. flankują dawny dziedziniec paradny, zamieniony w [[XIX wiek]]u na park miejski. W pierwszej, mieści się Miejska Biblioteka Publiczna, w drugiej Szkoła Muzyczna, Biblioteka "Barwna" zaś w trzeciej - Narodowy Fundusz Zdrowia, Bialskie Centrum Kultury, Bialskopodlaska Izba Gospodarcza, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna oraz Ośrodek Francuski Deux-Serves - Biała Podlaska. |
||
'''Wieżyczka wschodnia''' - z 1. połowy XVII w., |
'''Wieżyczka wschodnia''' - z 1. połowy XVII w. w stylu barokowym, na planie kwadratu z kopułą z latarnią, wolnostojąca w głębi parku, dwukondygnacyjna, przykryta wewnątrz kopułą z dachem namiotowym. Podczas renowacji odkryte [[Sgraffito|sgraffitowe]] zdobienia z czterema orłami radziwiłłowskimi w medalionach. Od strony zachodniej zachował się otwór wejściowy pierwotnie prowadzący do pałacu przez galerię (rozebraną w XIX wieku). |
||
'''Kaplica zamkowa pw. św. Jozafata ''' - z ok. [[1620]] r., ze sklepieniem kolebkowym i dwuspadowym dachem. |
'''Kaplica zamkowa pw. św. Jozafata ''' - z ok. [[1620]] r., orientowany, ze sklepieniem kolebkowym i dwuspadowym dachem. Zachowały się ślady polichromii z 2 ćw. XVII wieku. W kaplicy spoczywały relikwie św. Jozafata. |
||
== Galeria == |
== Galeria == |
||
Linia 73: | Linia 73: | ||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
* [http://historia.org.pl/2015/09/05/palac-radziwillow-w-bialej-podlaskiej-zostanie-odbudowany/ ''Pałac Radziwiłłów w Białej Podlaskiej zostanie odbudowany ?]. Gabriela Maziejczyk, Historia.org.pl, 5 września 2015 [dostęp 2016-12-10]. |
* [http://historia.org.pl/2015/09/05/palac-radziwillow-w-bialej-podlaskiej-zostanie-odbudowany/ ''Pałac Radziwiłłów w Białej Podlaskiej zostanie odbudowany ?]. Gabriela Maziejczyk, Historia.org.pl, 5 września 2015 [dostęp 2016-12-10]. |
||
== Badania == |
|||
* Badania archeologiczne pod kierunkiem Jerzego Cichomskiego w latach 1982, 1983, 1984 |
|||
* Badania geofizyczne przeprowadzone przez Przedsiębiorstwo Polonijno-Zagraniczne Pol-France EL-GE_REW w latach 1983, 1984 |
|||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* E. Łopaciński, ''Zamek w Białej Podlaskiej. Materiały archiwalne'', Biuletyn Historii Sztuki, XIX, 1957, s. 27-48 |
* E. Łopaciński, ''Zamek w Białej Podlaskiej. Materiały archiwalne'', Biuletyn Historii Sztuki, XIX, 1957, nr 1, s. 27-48 |
||
* J. Baranowski, ''Pałac w Białej Podlaskiej, Próba rekonstrukcji stanu z XVII w.'', Biuletyn Historii Sztuki, XXIX, 1967, s.39-56 |
* J. Baranowski, ''Pałac w Białej Podlaskiej, Próba rekonstrukcji stanu z XVII w.'', Biuletyn Historii Sztuki, XXIX, 1967, nr 1, s.39-56 |
||
* Tadeusz Bernatowicz, ''Niezrealizowana "królewska" rezydencja w Białej Podlaskiej'', [w:] Artyści włoscy w Polsce XVI-XVIII w. |
* Tadeusz Bernatowicz, ''Niezrealizowana "królewska" rezydencja w Białej Podlaskiej'', [w:] Artyści włoscy w Polsce XVI-XVIII w. |
||
Wersja z 10:49, 31 sty 2018
![]() | |
![]() wieża zamkowa - Muzeum Okręgowe | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość |
Biała Podlaska |
Adres |
ul. Warszawska 12 |
Architekt |
Paweł Negroni zwany Murzynem |
Inwestor |
Aleksander Ludwik Radziwiłł |
Rozpoczęcie budowy |
1622 |
Ukończenie budowy |
lata 30. XVII wieku |
Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie Białej Podlaskiej ![]() Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie Polski ![]() Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego ![]() Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} |
Zespół zamkowy Radziwiłłów – obiekt zabytkowy w Białej Podlaskiej, obejmujący pozostałości dawnego zamku zbudowanego na planie gwiazdy pięcioramiennej z pięcioma bastionami otoczonymi fosą i wałem ziemnym. Zespół przylega do ulic Warszawskiej oraz Zamkowej, od zachodu graniczy z zabudową miejską, a od południa z doliną rzeki Krzny. Jest położony w pobliżu centrum miasta.
Historia
Budowę zespołu w 1633 roku rozpoczął książę Aleksander Ludwik Radziwiłł podpisując umowę na budowę zamku z muratorem lubelskim Pawłem Murzynem. Powstała wtedy trzygondygnacyjna budowla pałacowa na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach 41 x 31 metrów z czterema pięciobocznymi wieżyczkami w narożach i loggią od frontu. Zespół bramny powstał w latach 1674-1680 lub około 1684 roku i upamiętniać miał zwycięstwo wojsk polskich pod Chocimiem. Około 1700 roku wybudowano barokowe oficyny pałacowe, zachodnią i frontowe, pawilony ogrodowe (apteka, laboratorium, skarbczyk), a całość otoczyły fortyfikacje bastionowe. W czasach Anny z Sanguszków Radziwiłłowej zarządzającej Białą do 1746 roku, brama została uzupełniona w partii attyki oraz ozdobiono wnętrza i otoczenie pałacu. W latach 1746-1760, gdy Białą zarządzał Hieronim Radziwiłł, podjęto prace projektowe mające uczynić z zamku siedzibę godną magnata o królewskich ambicjach, jednak do realizacji ich nie doszło. Przebudowy dokonał dopiero jego następca Michał Kazimierz Radziwiłł Rybeńko w latach 1760-1762 poprzez podwyższenie loggi o jedną kondygnację ora poprzez przekształcenie dachu na dwupołaciowy, spływający na boczne ściany budynku (wcześniej znajdowało się tam poddasze tak jak w zamku w Nieświeżu). W ten sposób na początku XVIII wieku zespół zamkowy w Białej uzyskał swój ostateczny architektoniczny wygląd.
W 1883 roku częściowo zrujnowany pałac został rozebrany. Zachowane fortyfikacje ziemne stanowią rzadki przykład umocnień "szkoły staroholenderskiej".
Poza fortyfikacjami zachowały się również:
Brama wjazdowa - zbudowana w 4. ćw. XVII w. z fasadą komponowaną na wzór łuku triumfalnego, osłaniającą prostokątne wnętrze. Kolumnową fasadę zdobią liczne elementy dekoracyjne, jak: popiersia, panoplia, płaskorzeźby.
Wieża wjazdowa (zwana wartowniczą) - wybudowana została w 1. połowie XVII w., połączona ćwierkolistną szyją bramną z bramą wjazdową. Zwieńczona wydatnym barokowym hełmem, stanowi dominujący element wysokościowy w panoramie miasta. Posiada sześć kondygnacji, obecnie siedziba Muzeum Południowego Podlasia.
Trzy oficyny - wybudowane przed 1709 r. flankują dawny dziedziniec paradny, zamieniony w XIX wieku na park miejski. W pierwszej, mieści się Miejska Biblioteka Publiczna, w drugiej Szkoła Muzyczna, Biblioteka "Barwna" zaś w trzeciej - Narodowy Fundusz Zdrowia, Bialskie Centrum Kultury, Bialskopodlaska Izba Gospodarcza, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna oraz Ośrodek Francuski Deux-Serves - Biała Podlaska.
Wieżyczka wschodnia - z 1. połowy XVII w. w stylu barokowym, na planie kwadratu z kopułą z latarnią, wolnostojąca w głębi parku, dwukondygnacyjna, przykryta wewnątrz kopułą z dachem namiotowym. Podczas renowacji odkryte sgraffitowe zdobienia z czterema orłami radziwiłłowskimi w medalionach. Od strony zachodniej zachował się otwór wejściowy pierwotnie prowadzący do pałacu przez galerię (rozebraną w XIX wieku).
Kaplica zamkowa pw. św. Jozafata - z ok. 1620 r., orientowany, ze sklepieniem kolebkowym i dwuspadowym dachem. Zachowały się ślady polichromii z 2 ćw. XVII wieku. W kaplicy spoczywały relikwie św. Jozafata.
Galeria
-
Rycina nieistniejącego już pałacu w stanie po przebudowie w 1760-62 r.
-
Brama z szyją bramną z lat 1696-1701
-
Oficyna północno-wschodnia
-
Skrzydło boczne pałacu z wieżą
-
Kaplica z ok. 1620 roku
-
Biblioteka
-
Wieża wschodnia
-
Makieta zamku wg stanu z końca XVII wieku
Linki zewnętrzne
- Pałac Radziwiłłów w Białej Podlaskiej zostanie odbudowany ?. Gabriela Maziejczyk, Historia.org.pl, 5 września 2015 [dostęp 2016-12-10].
Badania
- Badania archeologiczne pod kierunkiem Jerzego Cichomskiego w latach 1982, 1983, 1984
- Badania geofizyczne przeprowadzone przez Przedsiębiorstwo Polonijno-Zagraniczne Pol-France EL-GE_REW w latach 1983, 1984
Bibliografia
- E. Łopaciński, Zamek w Białej Podlaskiej. Materiały archiwalne, Biuletyn Historii Sztuki, XIX, 1957, nr 1, s. 27-48
- J. Baranowski, Pałac w Białej Podlaskiej, Próba rekonstrukcji stanu z XVII w., Biuletyn Historii Sztuki, XXIX, 1967, nr 1, s.39-56
- Tadeusz Bernatowicz, Niezrealizowana "królewska" rezydencja w Białej Podlaskiej, [w:] Artyści włoscy w Polsce XVI-XVIII w.