Zawodzie (Kalisz): Różnice pomiędzy wersjami
51°44′55″N 18°06′03″E/51,748700 18,100792| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
ilustracja |
→Gród na Zawodziu: merytoryczne, źródła/przypisy |
||
| Linia 47: | Linia 47: | ||
== Gród na Zawodziu == |
== Gród na Zawodziu == |
||
Na przestrzeni [[IX wiek|IX]]/[[X wiek|X]] w. na Zawodziu, w [[Bagno|bagnistej]] [[Pradolina|pradolinie]] [[Prosna|Prosny]]<ref name=":3">{{Cytuj|autor=Adam Cichy|tytuł=Kalisz|data=1973|wydawca=Wydawnictwo Poznańskie}}</ref> wzniesiono [[gród]], otoczony [[Wał (fortyfikacja)|wałem]], za<nowiki/>bezpieczony [[Fosa|fosą]], dwukrotnie powiększany do powierzchni 17 500 m²<ref name=":2" />. Powstanie grodu ożywiło rozwój istniejącej już [[Osada|osady rzemieślniczej]] z [[Kościół św. Wojciecha w Kaliszu|kościołem św. Wojciecha]] oraz utworzenie obok otwartej osady targowej<ref name=":2" /><ref name=":3" />. Zespół obu osad z czasem stał się jednym z ważniejszych politycznie i handlowo [[Kasztelan|grodem kasztelańskim]], gdzie krzyżowały się główne [[Trakt|trakty]]. Wedle "[[Kronika polska (Anonima tzw. Galla)|Kroniki]]" [[Gall Anonim|Galla Anonima]] w 1106, [[Bolesław III Krzywousty|Bolesław Krzywousty]] zdobył i spalił gród po walce z bratem [[Zbigniew (polski książę)|Zbigniewem]]<ref name=":2" /><ref name=":3" />. |
Na przestrzeni [[IX wiek|IX]]/[[X wiek|X]] w. na Zawodziu, w [[Bagno|bagnistej]] [[Pradolina|pradolinie]] [[Prosna|Prosny]]<ref name=":3">{{Cytuj|autor=Adam Cichy|tytuł=Kalisz|data=1973|wydawca=Wydawnictwo Poznańskie}}</ref> wzniesiono [[gród]], otoczony [[Wał (fortyfikacja)|wałem]], za<nowiki/>bezpieczony [[Fosa|fosą]], dwukrotnie powiększany do powierzchni 17 500 m²<ref name=":2" />. Powstanie grodu ożywiło rozwój istniejącej już [[Osada|osady rzemieślniczej]] z [[Kościół św. Wojciecha w Kaliszu|kościołem św. Wojciecha]] oraz utworzenie obok otwartej osady targowej<ref name=":2" /><ref name=":3" />. Zespół obu osad z czasem stał się jednym z ważniejszych politycznie i handlowo [[Kasztelan|grodem kasztelańskim]], gdzie krzyżowały się główne [[Trakt|trakty]]. Wedle "[[Kronika polska (Anonima tzw. Galla)|Kroniki]]" [[Gall Anonim|Galla Anonima]] w 1106, [[Bolesław III Krzywousty|Bolesław Krzywousty]] zdobył i spalił gród po walce z bratem [[Zbigniew (polski książę)|Zbigniewem]]<ref name=":2" /><ref name=":3" />. |
||
W [[1155]] za panowania [[Mieszko III Stary|Mieszka III Starego]], na miejscu wcześniejszego kościoła zbudowano kamienną [[Kolegiata św. Pawła Apostoła w Kaliszu|kolegiatę św. Pawła]], a gród stał się jedną z głównych siedzib książęcych<ref name=":2" /><ref name=":3" />. Kolegiata miała pełnić rolę nekropoli władców księstwa i dlatego w świątyni pochowano samego księcia oraz zmarłego kilka lat wcześniej jego syna Mieszka Mieszkowica. Pod koniec XII wieku na terenie grodu powstała murowana wieża, która była jednym z pierwszych tego typu obiektów na terenie Polski<ref>{{Cytuj|tytuł=Jak naprawdę wyglądały i funkcjonowały średniowieczne polskie zamki?|data dostępu=2017-07-03|opublikowany=TwojaHistoria.pl|url=http://twojahistoria.pl/2017/06/30/jak-naprawde-wygladaly-i-funkcjonowaly-sredniowieczne-polskie-zamki/}}</ref>. |
W [[1155]] za panowania [[Mieszko III Stary|Mieszka III Starego]], na miejscu wcześniejszego kościoła zbudowano kamienną [[Kolegiata św. Pawła Apostoła w Kaliszu|kolegiatę św. Pawła]], a gród stał się jedną z głównych siedzib książęcych<ref name=":2" /><ref name=":3" />. Kolegiata miała pełnić rolę nekropoli władców księstwa i dlatego w świątyni pochowano samego księcia oraz zmarłego kilka lat wcześniej jego syna Mieszka Mieszkowica. Pod koniec XII wieku na terenie grodu powstała z polecenia księcia Mieszka Starego murowana wieża, która była jednym z pierwszych tego typu obiektów na terenie Polski<ref>{{Cytuj|tytuł=Jak naprawdę wyglądały i funkcjonowały średniowieczne polskie zamki?|data dostępu=2017-07-03|opublikowany=TwojaHistoria.pl|url=http://twojahistoria.pl/2017/06/30/jak-naprawde-wygladaly-i-funkcjonowaly-sredniowieczne-polskie-zamki/}}</ref>. Była to zapewne wieża ubezpieczająca bramę w obwodzie drewniano-ziemnych wałów, wchodząca w skład większego zespołu monumentalnych budowli na grodzie kaliskim, do których zaliczyć można kolegiatę św. Pawła wzniesioną w miejscu drewnianego kościoła z początku XI wieku oraz prawdopodobnie [[palatium]]<ref>{{Cytuj |autor = Tomasz Ratajczak |tytuł = Od grodu do zamku. XIII-wieczne rezydencje piastowskie w Wielkopolsce / From a stronghold to a castle. 13th-century Piasts’ residences in Wielkopolska, [w:] Studia nad dawną Polską, Gniezno 2009 |data dostępu = 2018-05-24 |url = https://www.academia.edu/8957644/Od_grodu_do_zamku._XIII-wieczne_rezydencje_piastowskie_w_Wielkopolsce_From_a_stronghold_to_a_castle._13th-century_Piasts_residences_in_Wielkopolska_w_Studia_nad_dawn%C4%85_Polsk%C4%85_Gniezno_2009?auto=download&campaign=weekly_digest |język = en}}</ref><ref>T. Baranowski, ''Gród w Kaliszu – badania, odkrycia, interpretacje'', [w:] Kalisz wczesnośredniowieczny, red. T. Baranowski, Kalisz 1998, s. 39–64</ref>. |
||
Śmierć Mieszka III Starego w 1202 roku zapoczątkowała początek walk o gród, który często zmieniał właścicieli<ref name=":2" />. W [[1233]] [[Książęta śląscy|książę śląski]] [[Henryk I Brodaty|Henryk Brodaty]], opanowując [[Wielkopolska|Wielkopolskę]] zdobył gród kaliski wykorzystując odsunięcie [[Rzeka|rzeki]], a niszcząc go przypieczętował jego koniec na terenie Zawodzia<ref name=":2" />. |
|||
W [[2007]] gród częściowo [[Rekonstrukcja (architektura)|zrekonstruowano]], odtwarzając m.in. bramę wejściową z mostem, fragment dawnych umocnień obronnych, zabudowę mieszkalną a także część przyziemną romańskiej kolegiaty tworząc [[Rezerwat Archeologiczny Zawodzie]]<ref name=":2" />. |
W [[2007]] gród częściowo [[Rekonstrukcja (architektura)|zrekonstruowano]], odtwarzając m.in. bramę wejściową z mostem, fragment dawnych umocnień obronnych, zabudowę mieszkalną a także część przyziemną romańskiej kolegiaty tworząc [[Rezerwat Archeologiczny Zawodzie]]<ref name=":2" />. |
||
Wersja z 14:01, 24 maj 2018
| osiedle Kalisza | |
 Rezerwat Archeologiczny Zawodzie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Kalisza | |
| Powierzchnia |
1,8 km² |
| Wysokość |
95 m n.p.m. |
| Tablice rejestracyjne |
PK |
Położenie na mapie Kalisza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
| 51°44′55″N 18°06′03″E/51,748700 18,100792
| |
Zawodzie – osiedle Kalisza usytuowane na Rypinku, położone w odległości ok. 2 km od Śródmieścia; najstarsza historycznie część miasta[1]. W 1299 lokowana jako wieś Zawodzie na prawie niemieckim[1].
Osiedle obejmuje 15 ulic o nazwach historycznych[1].
Gród na Zawodziu
Na przestrzeni IX/X w. na Zawodziu, w bagnistej pradolinie Prosny[2] wzniesiono gród, otoczony wałem, zabezpieczony fosą, dwukrotnie powiększany do powierzchni 17 500 m²[1]. Powstanie grodu ożywiło rozwój istniejącej już osady rzemieślniczej z kościołem św. Wojciecha oraz utworzenie obok otwartej osady targowej[1][2]. Zespół obu osad z czasem stał się jednym z ważniejszych politycznie i handlowo grodem kasztelańskim, gdzie krzyżowały się główne trakty. Wedle "Kroniki" Galla Anonima w 1106, Bolesław Krzywousty zdobył i spalił gród po walce z bratem Zbigniewem[1][2].
W 1155 za panowania Mieszka III Starego, na miejscu wcześniejszego kościoła zbudowano kamienną kolegiatę św. Pawła, a gród stał się jedną z głównych siedzib książęcych[1][2]. Kolegiata miała pełnić rolę nekropoli władców księstwa i dlatego w świątyni pochowano samego księcia oraz zmarłego kilka lat wcześniej jego syna Mieszka Mieszkowica. Pod koniec XII wieku na terenie grodu powstała z polecenia księcia Mieszka Starego murowana wieża, która była jednym z pierwszych tego typu obiektów na terenie Polski[3]. Była to zapewne wieża ubezpieczająca bramę w obwodzie drewniano-ziemnych wałów, wchodząca w skład większego zespołu monumentalnych budowli na grodzie kaliskim, do których zaliczyć można kolegiatę św. Pawła wzniesioną w miejscu drewnianego kościoła z początku XI wieku oraz prawdopodobnie palatium[4][5].
Śmierć Mieszka III Starego w 1202 roku zapoczątkowała początek walk o gród, który często zmieniał właścicieli[1]. W 1233 książę śląski Henryk Brodaty, opanowując Wielkopolskę zdobył gród kaliski wykorzystując odsunięcie rzeki, a niszcząc go przypieczętował jego koniec na terenie Zawodzia[1].
W 2007 gród częściowo zrekonstruowano, odtwarzając m.in. bramę wejściową z mostem, fragment dawnych umocnień obronnych, zabudowę mieszkalną a także część przyziemną romańskiej kolegiaty tworząc Rezerwat Archeologiczny Zawodzie[1].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j Władysław Kościelniak, Wędrówki po moim Kaliszu, Edytor, 2010, ISBN 978-83-60579-56-5.
- ↑ a b c d Adam Cichy, Kalisz, Wydawnictwo Poznańskie, 1973.
- ↑ Jak naprawdę wyglądały i funkcjonowały średniowieczne polskie zamki? [online], TwojaHistoria.pl [dostęp 2017-07-03].
- ↑ Tomasz Ratajczak, Od grodu do zamku. XIII-wieczne rezydencje piastowskie w Wielkopolsce / From a stronghold to a castle. 13th-century Piasts’ residences in Wielkopolska, [w:] Studia nad dawną Polską, Gniezno 2009 [online] [dostęp 2018-05-24] (ang.).
- ↑ T. Baranowski, Gród w Kaliszu – badania, odkrycia, interpretacje, [w:] Kalisz wczesnośredniowieczny, red. T. Baranowski, Kalisz 1998, s. 39–64