Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie: Różnice pomiędzy wersjami

Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie
	A-284, A-702 s.39 z dnia 30.12.1960, 9.11.1995
	kościół parafialny
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	32-090 Słomniki Prandocin 54
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
	Położenie na mapie gminy Słomniki Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie
	Położenie na mapie Polski Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie
	Położenie na mapie powiatu krakowskiego Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie
	50°15′45,500″N 20°05′25,400″E/50,262639 20,090389
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 22:00, 2 kwi 2020

Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie – zespół zabytków znajdujący się w Prandocinie, w gminie Słomniki, w powiecie krakowskim, województwie małopolskim.

Zespół zabytków – w skład którego wchodzi: kościół z początku XII wieku, dzwonnica oraz plebania – wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[1].

Historia

Kościół w stylu romańskim wybudowany został w 1. ćwierci XII wieku i od początku otaczał go cmentarz^[2]. Fundatorem świątyni był prawdopodobnie protoplasta rodu Odrowążów, komes Prandota Stary^[3].

W 1222 roku biskup krakowski Iwo Odrowąż przekazał patronat nad prebendami opactwu cystersów w Mogile^[2].

W 1235 roku podczas wyprawy księcia Konrada Mazowieckiego przeciwko księciu krakowskiemu Bolesławowi Wstydliwemu i jego opiekunowi księciu śląskiemu Henrykowi Brodatemu kościół zamieniono w warownię obsadzoną przez wojska księcia, a wokół świątyni usypano wały widoczne jeszcze w XIX wieku^[4]. Tak pisze o tym Jan Długosz: ...zamienił na warownię kościół św. Andrzeja pod zamkiem krakowskim, który jako nie zamknięty w obrębie murów miasta Krakowa uchodził wtedy jeszcze za podmiejski, także kościół w Prandocinie, kolegiatę w Skalbmierzu i klasztor jędrzejowski, a te cztery miejsca po umieszczeniu tam silnej załogi zaopatrzył w broń i żywność. Pierwszy to z pośród książąt, który poważywszy się sprofanować święte budowle i oddać je na cele wojenne, przekazał ten haniebny zwyczaj jako gorszący przykład dla następców... (Jan Długosz , Roczniki, księga szósta AD 1235)^[5].

Architektura

Budynek murowany z ciosów piaskowca, orientowany, jednonawowy, kryty stropem, pierwotnie posiadał dwie apsydy. Przy jednej ze ścian bocznych zachował się portal romański (częściowo zrekonstruowany). Pierwotnie wejście znajdowało się przez portal od południa^[2]. W latach 1480–1490 w miejscu rozebranej apsydy ołtarzowej postawiono większe, gotyckie prezbiterium z cegły, zamknięte ścianą prostą dekorowaną zendrówką. Wieżę ośmioboczną nad apsydą zachodnią (zobacz) nadbudowano w związku z częściową inkastelacją budowli^[3]^[5]. Wieża, w której są dwie empory podparte kolumnami, nakryta jest hełmem barokowym^[4]. W XVIII wieku obniżono wieżę po zniszczeniu przez burzę^[2]. W wieży zachowało się okienko strzelnicze.

Wystrój i wyposażenie

późnomanierystyczny ołtarz główny(zobacz)^[3];
uskokowy portal zdobiony ornamentem plecionkowym, polichromowany (zobacz);
fryz arkadkowy(zobacz);
część obramienia okiennego z dekoracją plecionkową (zobacz);
kolumna (zobacz) wspierająca niegdyś emporę stoi obok cmentarza;
podczas prac odsłonięto fragmenty polichromii (zobacz).

Dzwonnica

Wolno stojąca dzwonnica drewniana pochodzi z XIX wieku.

Plebania

Budynek murowany, parterowy pochodzi z XX wieku.

Obiekty wpisane do rejestru zabytków

kościół św. Jana Chrzciciela

dzwonnica

plebania

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 .
↑ ^a ^b ^c ^d Zygmunt Świechowski, Katalog Architektury Romańskiej w Polsce, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2009, s.384-389
↑ ^a ^b ^c Krasnowolski 2013 ↓, s. 236.
↑ ^a ^b Walaszczyk 1972 ↓, s. 51.
↑ ^a ^b Strona szkoły ↓.

Bibliografia

Antoni Walaszczyk: Informator Turystyczny Powiatu Miechowskiego. Kraków: Wydawnictwo Artystyczno Graficzne, 1972.
Bogusław Krasnowolski: Leksykon zabytków architektury Małopolski. Kraków: Arkady, 2013. ISBN 978-83-2134744-8.
Strona parafii. diecezja.kielce.pl. [dostęp 2017-05-17].
Strona szkoły. zsprandocin.pl. [dostęp 2017-05-17].

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 .

[:0-2] Zygmunt Świechowski, Katalog Architektury Romańskiej w Polsce, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2009, s.384-389

[CITEREFKrasnowolski2013236-3] Krasnowolski 2013 ↓, s. 236.

[CITEREFWalaszczyk197251-4] Walaszczyk 1972 ↓, s. 51.

[CITEREFStrona_szkoły-5] Strona szkoły ↓.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Linia 69: / Linia 69: @@
 '''Zespół kościoła św. Jana Chrzciciela w Prandocinie''' – zespół zabytków znajdujący się w [[Prandocin (województwo małopolskie)|Prandocinie]], w [[Słomniki (gmina)|gminie Słomniki]], w [[powiat krakowski|powiecie krakowskim]], [[województwo małopolskie|województwie małopolskim]].
-Zespół zabytków – w skład którego wchodzi: kościół z XII wieku, dzwonnica oraz plebania – wpisany do [[Rejestr zabytków|rejestru zabytków]] [[Zabytek|nieruchomych]] województwa małopolskiego<ref name="zabytek">{{zabytek|małopolskie}}</ref>.
+Zespół zabytków – w skład którego wchodzi: kościół z początku XII wieku, dzwonnica oraz plebania – wpisany do [[Rejestr zabytków|rejestru zabytków]] [[Zabytek|nieruchomych]] województwa małopolskiego<ref name="zabytek">{{zabytek|małopolskie}}</ref>.
 == Historia ==
-Kościół w [[sztuka romańska|stylu romańskim]] wybudowany w obrębie wałów gródka, widocznych jeszcze w XIX wieku{{odn|Walaszczyk|1972|s=51}}. Fundatorem był prawdopodobnie protoplasta rodu [[Odrowążowie|Odrowążów]], komes Prandota Stary{{odn|Krasnowolski|2013|s=236}}.
+Kościół w [[sztuka romańska|stylu romańskim]] wybudowany został w 1. ćwierci XII wieku i od początku otaczał go cmentarz<ref name=":0">[[Zygmunt Świechowski]], ''Katalog Architektury Romańskiej w Polsce'', [[Wydawnictwo DiG]], Warszawa 2009, s.384-389</ref>. Fundatorem świątyni był prawdopodobnie protoplasta rodu [[Odrowążowie|Odrowążów]], komes Prandota Stary{{odn|Krasnowolski|2013|s=236}}.
+W 1222 roku biskup krakowski Iwo Odrowąż przekazał patronat nad [[Prebenda|prebendami]] opactwu cystersów w Mogile<ref name=":0" />.
-W 1235 roku podczas wyprawy księcia [[Konrad I mazowiecki|Konrada Mazowieckiego]] przeciwko księciu krakowskiemu [[Bolesław V Wstydliwy|Bolesławowi Wstydliwemu]] i jego opiekunowi księciu śląskiemu [[Henryk I Brodaty|Henrykowi Brodatemu]] kościół zamienił się w warownię obsadzoną przez wojska księcia.
+W 1235 roku podczas wyprawy księcia [[Konrad I mazowiecki|Konrada Mazowieckiego]] przeciwko księciu krakowskiemu [[Bolesław V Wstydliwy|Bolesławowi Wstydliwemu]] i jego opiekunowi księciu śląskiemu [[Henryk I Brodaty|Henrykowi Brodatemu]] kościół zamieniono w warownię obsadzoną przez wojska księcia, a wokół świątyni usypano wały widoczne jeszcze w XIX wieku{{odn|Walaszczyk|1972|s=51}}. Tak pisze o tym [[Jan Długosz]]:
-Tak pisze o tym [[Jan Długosz]]:
 ''...zamienił na warownię kościół św. Andrzeja pod zamkiem krakowskim, który jako nie zamknięty w obrębie murów miasta Krakowa uchodził wtedy jeszcze za podmiejski, także kościół w Prandocinie, kolegiatę w Skalbmierzu i klasztor jędrzejowski, a te cztery miejsca po umieszczeniu tam silnej załogi zaopatrzył w broń i żywność. Pierwszy to z pośród książąt, który poważywszy się sprofanować święte budowle i oddać je na cele wojenne, przekazał ten haniebny zwyczaj jako gorszący przykład dla następców...'' (Jan Długosz , Roczniki, księga szósta AD 1235){{odn|Strona szkoły}}.
 == Architektura ==
-Budynek murowany z [[Cios (architektura)|ciosów]] piaskowca, [[Orientowanie (architektura)|orientowany]], jednonawowy, kryty stropem, pierwotnie posiadał dwie [[Apsyda (architektura)|apsydy]]. Przy jednej ze ścian bocznych zachował się portal romański (częściowo zrekonstruowany). W latach 1480–1490 w miejscu rozebranej apsydy ołtarzowej postawiono większe, gotyckie [[prezbiterium]] z cegły, zamknięte ścianą prostą dekorowaną zendrówką.
+Budynek murowany z [[Cios (architektura)|ciosów]] piaskowca, [[Orientowanie (architektura)|orientowany]], jednonawowy, kryty stropem, pierwotnie posiadał dwie [[Apsyda (architektura)|apsydy]]. Przy jednej ze ścian bocznych zachował się portal romański (częściowo zrekonstruowany). Pierwotnie wejście znajdowało się przez portal od południa<ref name=":0" />. W latach 1480–1490 w miejscu rozebranej apsydy ołtarzowej postawiono większe, gotyckie [[prezbiterium]] z cegły, zamknięte ścianą prostą dekorowaną [[Zendrówka|zendrówką]].
-Wieżę ośmioboczną nad apsydą zachodnią (''[[:Plik:616160 małopolskie gm Słomniki Prandocin kościół 16 absyda.JPG|zobacz]]'')'' nadbudowano w związku z częściową [[Inkastelacja|inkastelacją]] budowli''{{odn|Krasnowolski|2013|s=236}}{{odn|Strona szkoły}}. Wieża, w której są dwie empory podparte kolumnami, nakryta jest [[Dach hełmowy|hełmem barokowym]]{{odn|Walaszczyk|1972|s=51}}.
+Wieżę ośmioboczną nad apsydą zachodnią (''[[:Plik:616160 małopolskie gm Słomniki Prandocin kościół 16 absyda.JPG|zobacz]]'')'' nadbudowano w związku z częściową [[Inkastelacja|inkastelacją]] budowli''{{odn|Krasnowolski|2013|s=236}}{{odn|Strona szkoły}}. Wieża, w której są dwie empory podparte kolumnami, nakryta jest [[Dach hełmowy|hełmem barokowym]]{{odn|Walaszczyk|1972|s=51}}. W XVIII wieku obniżono wieżę po zniszczeniu przez burzę<ref name=":0" />. W wieży zachowało się okienko strzelnicze.
 == Wystrój i wyposażenie ==