Arpadowie

Arpadowie, rzadziej Arpadzi - dynastia książąt (889-1001), a następnie królów węgierskich (do 1301). Pierwsza węgierska dynastia narodowa.

Dzieje

Za założyciela uznawany jest prawie legendarny Arpad, wódz plemion ugrofińskich, które osiedliły się w kotlinie karpackiej, zwanej dziś Niziną Węgierską. Od niego też została wzięta nazwa dynastii.

Prawnuk Arpada, Géza (zm. 997 r.) ochrzcił się w 974 r. Do trwałego schrystianizowania Węgrów przyczynił się jego syn Wajk, który na chrzcie w 997 r. przyjął imię Stefana. W sposób bezwzględny podporządkował on sobie wszystkie plemiona madziarskie. W Święto Bożego Narodzenia w 1000 r. został koronowany na króla Węgier. Zmarł w 1038 r. Mając na uwadze jego zasługi dla chrześcijaństwa 45 lat później został uznany za świętego oraz patrona dynastii i Węgier (stąd określenie Korona Świętego Stefana).

Arpadowie systematycznie powiększali swe władztwo. W 1089 r. Władysław I Święty włączył się do walk o Królestwo Chorwacji po śmierci tamtejszego króla Zwonimira (był jego szwagrem). Ostatecznie oba królestwa połączone zostały unią personalną w 1102 r.

W skład monarchii węgierskiej wchodziły już tereny Siedmiogrodu i Sławonii. Od połowy XI w. zaczęli stopniowo wkraczać też na tereny Słowacji. Pod koniec XII w. Arpadowie podporządkowali sobie również ziemię halicko-włodzimierską (rywalizowali na tym terenie m.in. z Polakami). W 1215 r. Koloman, młodszy syn króla Andrzeja II został ogłoszony królem Halicza. jednak już w następnym roku musiał zrezygnować z tego tytułu.

Dynastia wygasła na królu Andrzeju III w 1301 r. Do walk o tron węgierski włączyli się Wittelsbachowie i Przemyślidzi. Ostatecznie w 1307 r. koronę otrzymali Andegawenowie z Neapolu w osobie Karola Roberta. Był wnukiem Marii, siostry króla Władysława IV Kumana, przedostatniego władcy Węgier z dynastii Arpadów.

Zobacz też

• Władcy Węgier

Linki zewnętrzne

• Genealogia dynastii w: M.Marek, Genealogy.Eu