Maślanka wiązkowa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez 77.255.77.33) i przywrócono wersję 42550823 autorstwa MastiBot
Selso (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
188 987 edycji
drobne redakcyjne
Linia 1: Linia 1:
{{Takson infobox
{{Takson infobox
| nazwa = Maślanka wiązkowa
|nazwa = Maślanka wiązkowa
| obrazek = Hypholoma fasciculare LC0091.jpg
|obrazek = Hypholoma fasciculare LC0091.jpg
| systematyka_ref =
|systematyka_ref =
| królestwo = [[grzyby]]
|domena = [[eukarionty]]
| gromada = [[grzyby podstawkowe]]
|królestwo = [[grzyby]]
| klasa = [[pieczarniaki]]
|gromada = [[grzyby podstawkowe]]
| rząd = [[pieczarkowce]]
|klasa = [[pieczarniaki]]
| rodzina = [[pierścieniakowate]]
|rząd = [[pieczarkowce]]
| rodzaj = [[Hypholoma|maślanka]]
|rodzina = [[pierścieniakowate]]
| gatunek = maślanka wiązkowa
|rodzaj = [[Hypholoma|maślanka]]
|gatunek = maślanka wiązkowa
| łacina = Hypholoma fasciculare
|łacina = Hypholoma fasciculare
| autor = (Huds.) P. Kumm.
| cytat = ''Führ. Pilzk.'' (Zwickau): 21, 72 (1871)
|autor = (Huds.) P. Kumm.
|cytat = ''Führ. Pilzk.'' (Zwickau): 21, 72 (1871)
| commons = category:Hypholoma fasciculare
|commons = category:Hypholoma fasciculare
}}
}}
[[Plik:Hypholoma fasciculare G2.jpg|thumb|250px|Zielonkawe zabarwienie blaszek]]
[[Plik:Hypholoma fasciculare G2.jpg|thumb|240px|Zielonkawe zabarwienie blaszek]]
[[Plik:Hypholoma fasciculare 59823.jpg|thumb|250px|Nie zawsze jednak zielonkawy kolor blaszek jest tak intensywny]]
[[Plik:Hypholoma fasciculare 59823.jpg|thumb|240px|Nie zawsze jednak zielonkawy kolor blaszek jest tak intensywny]]
[[Plik:Hypholoma fasciculare a1.JPG|thumb|250px|Występuje zwykle grupowo]]
[[Plik:Hypholoma fasciculare a1.JPG|thumb|240px|Występuje zwykle grupowo]]
__NOTOC__
__NOTOC__
'''Maślanka wiązkowa''' (''Hypholoma fasciculare'' (Huds.) P. Kumm.) – gatunek [[grzyby|grzybów]] z rodziny [[pierścieniakowate|pierścieniakowatych]] (''Strophariaceae'')<ref name=if>{{Cytuj stronę |url= http://www.indexfungorum.org/names/NamesRecord.asp?RecordID=152334|tytuł= Index Fungorum|data dostępu = 2013-09-15|język=en}}</ref>.
'''Maślanka wiązkowa''' (''Hypholoma fasciculare'' (Huds.) P. Kumm.) – gatunek [[grzyby|grzybów]] z rodziny [[pierścieniakowate|pierścieniakowatych]] (''Strophariaceae'')<ref name=if>{{Cytuj stronę |url= http://www.indexfungorum.org/names/NamesRecord.asp?RecordID=152334|tytuł= Index Fungorum|data dostępu = 2013-09-15|język=en}}</ref>.
Linia 24: Linia 25:
Pozycja w klasyfikacji według [[Index Fungorum]]: ''Hypholoma, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi''<ref name=if/>.
Pozycja w klasyfikacji według [[Index Fungorum]]: ''Hypholoma, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi''<ref name=if/>.


Po raz pierwszy [[takson]] ten zdiagnozował w 1778 [[William Hudson|Hudson]] nadając mu nazwę ''Agaricus fascicularis''. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 [[Paul Kummer|P. Kumm.]], przenosząc go do rodzaju ''Hypholoma''<ref name=if/>. Ma ponad 40 [[synonim (taksonomia)|synonimów łacińskich]]. Niektóre z nich<ref>{{Cytuj stronę |url= http://www.speciesfungorum.org/Names/SynSpecies.asp?RecordID=152334|tytuł= Species Fungorum |data dostępu = 2013-09-20|język=en}}</ref>:
Po raz pierwszy [[takson]] ten zdiagnozował w 1778 r. [[William Hudson|Hudson]] nadając mu nazwę ''Agaricus fascicularis''. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. [[Paul Kummer|P. Kumm.]], przenosząc go do rodzaju ''Hypholoma''<ref name=if/>.
Ma ponad 40 [[synonim (taksonomia)|synonimów łacińskich]]. Niektóre z nich<ref>{{Cytuj stronę |url= http://www.speciesfungorum.org/Names/SynSpecies.asp?RecordID=152334|tytuł= Species Fungorum |data dostępu = 2013-09-20|język=en}}</ref>:
{{układ_wielokolumnowy|liczba=2|
{{układ_wielokolumnowy|liczba=2|
* ''Agaricus fascicularis'' Huds. 1778
* ''Agaricus fascicularis'' Huds. 1778
Linia 41: Linia 44:
* ''Psilocybe fascicularis'' (Huds.) Kühner 1980 (var. ''fascicularis'')
* ''Psilocybe fascicularis'' (Huds.) Kühner 1980 (var. ''fascicularis'')
}}
}}
⚫
Nazwę polską nadał [[Franciszek Błoński (botanik)|Franciszek Błoński]] w 1890 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako łysiczka trująca, łysiczka wiązkowa, opieńki olszowe żółte, ostrzępka wiązkowa, opieńka fałszywa, opieńka trująca, opieńka wiązkowa, fałszywa opieńka, maślanka jadowita, maślanka trująca<ref name=checklist>{{Cytuj książkę |nazwisko= Wojewoda |imię= Władysław |autor link=Władysław Wojewoda |tytuł= Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski |wydawca=W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences |miejsce=Kraków |rok=2003 |isbn= 83-89648-09-1}}</ref>.

⚫
Nazwę polską nadał [[Franciszek Błoński (botanik)|Franciszek Błoński]] w 1890. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako łysiczka trująca, łysiczka wiązkowa, opieńki olszowe żółte, ostrzępka wiązkowa, opieńka fałszywa, opieńka trująca, opieńka wiązkowa, fałszywa opieńka, maślanka jadowita, maślanka trująca<ref name=checklist>{{Cytuj książkę |nazwisko= Wojewoda |imię= Władysław |autor link=Władysław Wojewoda |tytuł= Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski |wydawca=W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences |miejsce=Kraków |rok=2003 |isbn= 83-89648-09-1}}</ref>.


== Morfologia ==
== Morfologia ==

Wersja z 16:56, 19 sty 2016

Maślanka wiązkowa
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Gromada

grzyby podstawkowe

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

pierścieniakowate

Rodzaj

maślanka

Gatunek

maślanka wiązkowa

Nazwa systematyczna
{{{nazwa łacińska}}} (Huds.) P. Kumm.
Führ. Pilzk. (Zwickau): 21, 72 (1871)
[[wikispecies:{{{wikispecies}}}|Systematyka w Wikispecies]]
Multimedia w Wikimedia Commons
Zielonkawe zabarwienie blaszek
Nie zawsze jednak zielonkawy kolor blaszek jest tak intensywny
Występuje zwykle grupowo

Maślanka wiązkowa (Hypholoma fasciculare (Huds.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypholoma, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1778 r. Hudson nadając mu nazwę Agaricus fascicularis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. P. Kumm., przenosząc go do rodzaju Hypholoma[1].

Ma ponad 40 synonimów łacińskich. Niektóre z nich[2]:

  • Agaricus fascicularis Huds. 1778
  • Agaricus sadleri Berk. & Broome 1879
  • Clitocybe sadleri (Berk. & Broome) Sacc. 1887
  • Dryophila fascicularis (Huds.) Quél. 1888
  • Dryophila fascicularis (Huds.) Quél. 1888 (var. fascicularis
  • Geophila fascicularis (Huds.) Quél. 1886
  • Hypholoma fasciculare var. fasciculare (Huds.) P. Kumm.
  • Hypholoma fasciculare var. pusillum J.E. Lange.
  • Hypholoma sulphureum G.M. Taylor & P.K. Buchanan 1988
  • Naematoloma fasciculare (Huds.) P. Karst. 1880
  • Naematoloma fasciculare (Huds.) P. Karst. 1879 (var. fasciculare)
  • Pratella fascicularis (Huds.) Gray 1821
  • Psilocybe fascicularis (Huds.) Kühner 1980
  • Psilocybe fascicularis (Huds.) Kühner 1980 (var. fascicularis)

Nazwę polską nadał Franciszek Błoński w 1890 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako łysiczka trująca, łysiczka wiązkowa, opieńki olszowe żółte, ostrzępka wiązkowa, opieńka fałszywa, opieńka trująca, opieńka wiązkowa, fałszywa opieńka, maślanka jadowita, maślanka trująca[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica dochodzi do 7 cm, u młodych egzemplarzy półkolisty, następnie wypukły do płaskiego, z niewielkim wybrzuszeniem u starszych. Powierzchnia kapelusza jest sucha i gładka. Barwa żółta lub siarkowożółta, środek kapelusza pomarańczowy do rdzawobrązowego[4].

Blaszki

Gęsto ustawione, zaokrąglone przy trzonie. Barwa od siarkowożółtawej u młodych, poprzez brudnozielonkawą, do fioletowoczarnych u starszych egzemplarzy[4]. Zakryte cienką osłoną w bardzo młodych owocnikach.

Trzon

Grubość do 0,7 cm, wysokość do 10 cm. Nieregularnie cylindryczny, powyginany, wewnątrz pusty. Barwa żółtawa z lekko zielonkawym odcieniem, pokryty (zwłaszcza na dole) brunatnymi włókienkami. Uszkodzony nie zmienia zabarwienia. Trzony w wiązce owocników na dole zrośnięte[4].

Miąższ

Cienki i elastyczny, barwa żółtawa lub siarkowożółta, u podstawy trzony brązowa. Smak bardzo gorzki. Uszkodzony nie zmienia zabarwienia[4].

Wysyp zarodników

Szarofioletowy, czasami prawie czarny. Zarodniki elipsoidane, gładkie, o rozmiarach 6-8 × 4 μm[5].

Występowanie i siedlisko

Z wyjątkiem Afryki i Antarktydy występuje na wszystkich kontynentach, także na wielu wyspach. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony[6]. W Polsce bardzo pospolity[5].

Owocniki wyrastają od kwietnia do grudnia w wiązkach liczących nawet po kilkadziesiąt owocników na pniakach obumarłych drzew liściastych oraz iglastych. Wśród grzybów rosnących kępami na pniach jest jednym z najczęstszych, czasami rośnie nawet na drewnie budowlanym. Występuje od wiosny do późnej jesieni[7].

Znaczenie

Saprotrof, grzyb trujący. Powoduje głównie zaburzenia trawienne spowodowane podrażnieniem i zapaleniem śluzówki układu pokarmowego. Objawy: bóle brzucha, mdłości, wymioty, biegunka i wzdęcia. Objawy pojawiają się nie później, niż 3 godz. po spożyciu grzybów i po jakimś czasie (często już po dwóch dniach) mijają, zazwyczaj bez trwałych następstw[4]. Z powodu bardzo gorzkiego smaku zatrucia tym grzybem są jednak rzadkie[7].

Gatunki podobne

  • maślanka łagodna (Hypholoma capnoides). Jest jadalna, ma blaszki niebieskawe, smak łagodny i rośnie tylko na drzewie iglastym[4].
  • maślanka ceglasta (Hypholoma lateritium). Jest większa, ma intensywniejsze zabarwienie i rośnie tylko na drewnie drzew liściastych[4].
  1. ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
  3. ↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e f g Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
  6. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
  7. ↑ a b Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maślanka_wiązkowa&oldid=44695446”