Mikroelementy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Anulowanie wersji 45200468 autora 80.55.218.226 (dyskusja) - niegramatyczny wpis |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Mikroelementy, mikroskładniki, pierwiastki śladowe''' – pierwiastki chemiczne występujące w bardzo małych (śladowych) ilościach w organizmach [[rośliny|roślinnych]] i [[zwierzęta|zwierzęcych]]. U ludzi zapotrzebowanie na te pierwiastki wynosi poniżej 100 mg na dobę{{r|harper}}. |
'''Mikroelementy, mikroskładniki, pierwiastki śladowe''' – pierwiastki chemiczne występujące w bardzo małych (śladowych) ilościach w organizmach [[rośliny|roślinnych]] i [[zwierzęta|zwierzęcych]]. U ludzi zapotrzebowanie na te pierwiastki wynosi poniżej 100 mg na dobę{{r|harper}}. |
||
Pojęcia mikroskładników lub mikronutrientów i pierwiastków śladowych nierzadko są rozróżniane ze względu na rozpiętość zawartości lub znaczenie biologiczne. Mikronutrienty wówczas oznaczają pierwiastki występujące w roślinach w niewielkich ilościach, ale niezbędne dla ich rozwoju, a pierwiastki śladowe wszystkie pierwiastki występujące w małych stężeniach, także nieaktywne biologicznie{{r|litynski}}. Z kolei w chemii wód podziemnych mikroelementy (pierwiastki rzadkie) to takie, które występują zwykle w ilości 0,01–10 mg/l (np. F, Al, Si, Li, Bo, P, Cu, Zn, Ti, V, As, Cr, Co, Ni, Ag, Sr, Ba, Pb), podczas gdy pierwiastki śladowe to pierwiastki występujące jeszcze rzadziej (np. Rb, Au, Hg){{r|mac}}. |
Pojęcia mikroskładników lub mikronutrientów i pierwiastków śladowych nierzadko są rozróżniane ze względu na rozpiętość zawartości lub znaczenie biologiczne. Mikronutrienty wówczas oznaczają pierwiastki występujące w roślinach w niewielkich ilościach, ale niezbędne dla ich rozwoju, a pierwiastki śladowe wszystkie pierwiastki występujące w małych stężeniach, także nieaktywne biologicznie{{r|litynski}}. Z kolei w chemii wód podziemnych mikroelementy (pierwiastki rzadkie) to takie, które występują zwykle w ilości 0,01–10 mg/l (np. F, Al, Si, Li, Bo, P, Cu, Zn, Ti, V, As, Cr, Co, Ni, Ag, Sr, Ba, Pb), podczas gdy pierwiastki śladowe to pierwiastki występujące jeszcze rzadziej (np. Rb, Au, Hg){{r|mac}}. |
||
Niedobór lub nadmiar tych pierwiastków może prowadzić do zaburzeń [[fizjologia|fizjologicznych]]. Składniki mineralne są niezbędne w ustroju do celów budulcowych (szczególnie w tkance kostnej), wchodzą w skład: płynów ustrojowych, niektórych [[enzymy|enzymów]], związków wysokoenergetycznych itp. Wywierają również wpływ na regulację czynności narządowych i ogólnoustrojowych. |
Niedobór lub nadmiar tych pierwiastków może prowadzić do zaburzeń [[fizjologia|fizjologicznych]]. Składniki mineralne są niezbędne w ustroju do celów budulcowych (szczególnie w tkance kostnej), wchodzą w skład: płynów ustrojowych, niektórych [[enzymy|enzymów]], związków wysokoenergetycznych itp. Wywierają również wpływ na regulację czynności narządowych i ogólnoustrojowych. |
||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
Do mikroelementów w diecie człowieka zalicza się: [[jod]], [[żelazo]], [[fluor]], [[bor]], [[kobalt]], [[miedź]], [[chrom]], [[cynk]], [[mangan]], [[molibden]], [[selen]]{{r|harper}}. Lista mikroelementów u roślin może zależeć od ujęcia, ale zasadniczo obejmuje miedź, bor, mangan, cynk i molibden. Zazwyczaj obejmuje również żelazo (które często występuje w ilościach większych niż pozostałe mikroelementy, co zbliża je do makroelementów), a czasem też chlor, sód, krzem, kobalt i wanad. Czasem natomiast za mikroelementy uznaje się wszystkie znajdowane w roślinach pierwiastki (poza makroelementami). W zależności od czułości pomiaru taka lista objąć może praktycznie wszystkie występujące w naturze pierwiastki, które mogą mniej lub bardziej przypadkowo znaleźć się w organizmie, przez co zwykle ogranicza się ją do pierwiastków istotnych dla roślin, nawet jeśli ich rola jest słabo poznana{{r|farago}}. Mikroelementy, zarówno niezbędne do rozwoju (mikronutrienty), jak i pozostałe, występując w nadmiernych stężeniach mogą wywoływać skutki niepożądane{{r|litynski|farago}}. Niektóre pierwiastki są wyłącznie toksyczne (srebro, bizmut, kadm, rtęć, ołów, tal, tor, uran), inne są niezbędne, ale toksyczne w nadmiarze (np. chrom, kobalt, miedź, żelazo, molibden, nikiel, cyna, wolfram, cynk), a jeszcze inne są uznawane za w zasadzie nietoksyczne (np. mangan i wanad){{r|farago}}. |
Do mikroelementów w diecie człowieka zalicza się: [[jod]], [[żelazo]], [[fluor]], [[bor]], [[kobalt]], [[miedź]], [[chrom]], [[cynk]], [[mangan]], [[molibden]], [[selen]]{{r|harper}}. Lista mikroelementów u roślin może zależeć od ujęcia, ale zasadniczo obejmuje miedź, bor, mangan, cynk i molibden. Zazwyczaj obejmuje również żelazo (które często występuje w ilościach większych niż pozostałe mikroelementy, co zbliża je do makroelementów), a czasem też chlor, sód, krzem, kobalt i wanad. Czasem natomiast za mikroelementy uznaje się wszystkie znajdowane w roślinach pierwiastki (poza makroelementami). W zależności od czułości pomiaru taka lista objąć może praktycznie wszystkie występujące w naturze pierwiastki, które mogą mniej lub bardziej przypadkowo znaleźć się w organizmie, przez co zwykle ogranicza się ją do pierwiastków istotnych dla roślin, nawet jeśli ich rola jest słabo poznana{{r|farago}}. Mikroelementy, zarówno niezbędne do rozwoju (mikronutrienty), jak i pozostałe, występując w nadmiernych stężeniach mogą wywoływać skutki niepożądane{{r|litynski|farago}}. Niektóre pierwiastki są wyłącznie toksyczne (srebro, bizmut, kadm, rtęć, ołów, tal, tor, uran), inne są niezbędne, ale toksyczne w nadmiarze (np. chrom, kobalt, miedź, żelazo, molibden, nikiel, cyna, wolfram, cynk), a jeszcze inne są uznawane za w zasadzie nietoksyczne (np. mangan i wanad){{r|farago}}. |
||
==Zobacz też== |
== Zobacz też == |
||
[[ |
* [[biologiczne znaczenie pierwiastków]] |
||
[[ |
* [[makroelementy]] |
||
{{Przypisy|przypisy= |
{{Przypisy|przypisy= |
||
<ref name="farago">{{cytuj książkę | tytuł = Plants and the Chemical Elements Biochemistry |
<ref name="farago">{{cytuj książkę | tytuł = Plants and the Chemical Elements Biochemistry: Uptake, Tolerance and Toxicity | inni = Margaret E. Farago (red.)| wydawca = VCH | miejsce = Weinheim, Nowy Jork | data = 1994 | strony = 4 | isbn = 3-527-28269-6}}</ref> |
||
<ref name="harper">Murray Robert, Granner Daryl, Mayes Peter, Rodwell Victor: Biochemia Harpera. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1995 (wydanie III). ISBN 83-200-1798-X</ref> |
<ref name="harper">Murray Robert, Granner Daryl, Mayes Peter, Rodwell Victor: Biochemia Harpera. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1995 (wydanie III). ISBN 83-200-1798-X.</ref> |
||
<ref name="litynski">{{cytuj książkę | autor = Tadeusz Lityński, Halina Jurkowska | tytuł = Żyzność gleby i odżywianie się roślin | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1982 | strony = 146, 279 | isbn = 8301028874 |
<ref name="litynski">{{cytuj książkę | autor = Tadeusz Lityński, Halina Jurkowska | tytuł = Żyzność gleby i odżywianie się roślin | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1982 | strony = 146, 279 | isbn = 8301028874}}</ref> |
||
<ref name="mac">{{cytuj książkę | autor = Aleksandra Macioszczyk | tytuł = Hydrogeochemia | wydawca = Wydawnictwa Geologiczne | miejsce = Warszawa | data = 1987 | strony = |
<ref name="mac">{{cytuj książkę | autor = Aleksandra Macioszczyk | tytuł = Hydrogeochemia | wydawca = Wydawnictwa Geologiczne | miejsce = Warszawa | data = 1987 | strony = 97–99 | isbn = 832200298}}</ref> |
||
}} |
}} |
||
Wersja z 04:08, 2 kwi 2016
Mikroelementy, mikroskładniki, pierwiastki śladowe – pierwiastki chemiczne występujące w bardzo małych (śladowych) ilościach w organizmach roślinnych i zwierzęcych. U ludzi zapotrzebowanie na te pierwiastki wynosi poniżej 100 mg na dobę[1].
Pojęcia mikroskładników lub mikronutrientów i pierwiastków śladowych nierzadko są rozróżniane ze względu na rozpiętość zawartości lub znaczenie biologiczne. Mikronutrienty wówczas oznaczają pierwiastki występujące w roślinach w niewielkich ilościach, ale niezbędne dla ich rozwoju, a pierwiastki śladowe wszystkie pierwiastki występujące w małych stężeniach, także nieaktywne biologicznie[2]. Z kolei w chemii wód podziemnych mikroelementy (pierwiastki rzadkie) to takie, które występują zwykle w ilości 0,01–10 mg/l (np. F, Al, Si, Li, Bo, P, Cu, Zn, Ti, V, As, Cr, Co, Ni, Ag, Sr, Ba, Pb), podczas gdy pierwiastki śladowe to pierwiastki występujące jeszcze rzadziej (np. Rb, Au, Hg)[3].
Niedobór lub nadmiar tych pierwiastków może prowadzić do zaburzeń fizjologicznych. Składniki mineralne są niezbędne w ustroju do celów budulcowych (szczególnie w tkance kostnej), wchodzą w skład: płynów ustrojowych, niektórych enzymów, związków wysokoenergetycznych itp. Wywierają również wpływ na regulację czynności narządowych i ogólnoustrojowych.
Do mikroelementów w diecie człowieka zalicza się: jod, żelazo, fluor, bor, kobalt, miedź, chrom, cynk, mangan, molibden, selen[1]. Lista mikroelementów u roślin może zależeć od ujęcia, ale zasadniczo obejmuje miedź, bor, mangan, cynk i molibden. Zazwyczaj obejmuje również żelazo (które często występuje w ilościach większych niż pozostałe mikroelementy, co zbliża je do makroelementów), a czasem też chlor, sód, krzem, kobalt i wanad. Czasem natomiast za mikroelementy uznaje się wszystkie znajdowane w roślinach pierwiastki (poza makroelementami). W zależności od czułości pomiaru taka lista objąć może praktycznie wszystkie występujące w naturze pierwiastki, które mogą mniej lub bardziej przypadkowo znaleźć się w organizmie, przez co zwykle ogranicza się ją do pierwiastków istotnych dla roślin, nawet jeśli ich rola jest słabo poznana[4]. Mikroelementy, zarówno niezbędne do rozwoju (mikronutrienty), jak i pozostałe, występując w nadmiernych stężeniach mogą wywoływać skutki niepożądane[2][4]. Niektóre pierwiastki są wyłącznie toksyczne (srebro, bizmut, kadm, rtęć, ołów, tal, tor, uran), inne są niezbędne, ale toksyczne w nadmiarze (np. chrom, kobalt, miedź, żelazo, molibden, nikiel, cyna, wolfram, cynk), a jeszcze inne są uznawane za w zasadzie nietoksyczne (np. mangan i wanad)[4].
Zobacz też
- ↑ a b Murray Robert, Granner Daryl, Mayes Peter, Rodwell Victor: Biochemia Harpera. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1995 (wydanie III). ISBN 83-200-1798-X.
- ↑ a b Tadeusz Lityński, Halina Jurkowska: Żyzność gleby i odżywianie się roślin. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 146, 279. ISBN 83-01-02887-4.
- ↑ Aleksandra Macioszczyk: Hydrogeochemia. Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1987, s. 97–99. ISBN 832200298.
- ↑ a b c Plants and the Chemical Elements Biochemistry: Uptake, Tolerance and Toxicity. Margaret E. Farago (red.). Weinheim, Nowy Jork: VCH, 1994, s. 4. ISBN 3-527-28269-6.