Przeminęło z wiatrem (powieść)

Przeminęło z wiatrem

[[Plik:Okładka polskiego wydania z 2003 roku|240x240px|alt=Ilustracja|]]
Autor	Margaret Mitchell
Tematyka	wojna secesyjna
Typ utworu	melodramat
Wydanie oryginalne
Język	{{{język}}}
poprzednia brak następna Scarlett

{{Książka infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | data powstania = | wikiźródła = | język = | wikicytaty = | alt grafiki = | miejsce wydania = | commons = | data wydania = | wydawca = | tytuł oryginalny = Nieznane pola: "I wydawca pol", "kraj oryg wyd", "wydawca oryg", "data I wyd pol", "tłumacz", "data I wyd oryg", "język oryg wyd" oraz "tytuł oryg".

Przeminęło z wiatrem (tytuł oryginału: Gone with the Wind) – powieść amerykańskiej pisarki Margaret Mitchell z 1936 roku. Historia w niej opowiedziana dotyczy czasów wojny secesyjnej i ukazuje losy bogatej córki plantatora bawełny, Scarlett O'Hary, w czasie tego burzliwego okresu.

Fabuła

Amerykańskie rodziny z Południa traktują wybuch wojny z uśmiechem na twarzy, spodziewając się łatwego zwycięstwa i szybkiego powrotu do dotychczasowego sposobu życia. Jednak zwycięstwo nie przychodzi, a amerykański sen powoli oddala się. W tym czasie rozgrywają się różnorodne dramaty, przeżycia bohaterów. Główna bohaterka, Scarlett O'Hara, przeżywa wielką miłość do Ashleya Wilkesa, który jednak żeni się ze swoją delikatną i dobroduszną kuzynką, Melanią Hamilton. Piękna i pewna siebie Scarlett, od chwili usłyszenia o ślubie swego ukochanego, nienawidzi Melanii i życzy jej śmierci. Melania jest jednak jedyną prawdziwą przyjaciółką Scarlett i dopiero w chwili jej śmierci Scarlett zdaje sobie sprawę, jak wiele jej zawdzięcza. Nie może się pogodzić z odrzuceniem, bowiem nikt nigdy nie oparł się jej wdziękom. W czasie wojny pomaga słabej fizycznie Melanii (podczas wojny rodzi się synek Melanii i Ashleya - Beau), robi to jednak tylko ze względu na Ashleya, który walczy za Konfederację.

Scarlett, po swoim ojcu Geraldzie,odziedziczyła twardy, irlandzki charakter, lecz jej ideałem kobiety jest jej matka, Ellen O'Hara. Przez cały czas walczy z samą sobą, by stać się miłą, łagodną i zdolną do każdych poświęceń damą. Prawie nigdy jednak nie udaje jej się to, wciąż działa wbrew wychowaniu Ellen. Wie, że matka nie byłaby z niej dumna, gdyby tylko wiedziała o przewinieniach najstarszej córki (Scarlett miała również dwie młodsze siostry; Sue Elen i Karinę).

Z pozoru urocza Scarlett potrafi omotać naiwnych mężczyzn. Pierwszym jej mężem jest Karol Hamilton, brat Melanii. Nigdy nie zwróciłaby uwagi na "wstrętną babę, zrobioną z syna żołnierza", gdyby nie fakt, że jest na barbakoi, na której Ashley i Melania ogłaszają swe zaręczyny. Scarlett, bardzo nieszczęśliwa z tego powodu, flirtuje ze wszystkimi mężczyznami obecnymi na przyjęciu. Karol ją denerwuje, Scarlett uważa, że wygląda jak ciele idące na rzeź. Wieczorem Scarlett wyznaje swoją miłość Ashleyowi, a potem nazywa go tchórzem i wymierza mu siarczysty policzek. Po jego wyjściu tłucze wazonik. Okazuje sie, że świadkiem ich rozmowy był Rett Butler, charlestończyk o czerwonych ustach. Scarlett bardzo się na niego rozzłościła. Wracając do pokoju usłyszała, jak Honey Wilkes, siostra Ashleya, ją obgaduje. Gdy Melania stanęła w jej obronie z dobroci serca, Scarlett pomyślała, że przyszła żona Ashleya pewnie zrobiła to z celów egoistycznych - by wszyscy myśleli, że jest bardzo miła. Po dwóch tygodniach Karol zostaje mężem Scarlett, niestety z zemsty. Następnego dnia odbywa się wesele Ashleya i Melanii. Scarlett jest załamana. Pani Hamilton szybko zostaje wdową, gdyż brat Melanii ruszył na wojnę ,ale wcześniej rodzi mu syna, którego nie zdążył zobaczyć - Wade'a Hamptona Hamiltona. Nieszczególnie przejęta jest śmiercią Karola, wręcz przeciwnie - denerwuje ją żałoba, ponieważ w tym okresie nie może nosić kolorowych sukien i bawić się.

Scarlett nie przejmuje się opinią publiczną. Przed wojną sąsiedzi plotkowali, że jest kokietką, w czasie oblężenia założyła własny biznes i co gorsza bogaciła się na nim, co było wręcz niedopuszczalne moralnie dla dobrych, zubożałych przez wojnę rodzin. Kolejne małżeństwo zawiera ze starym Frankiem Kennedym, wielbicielem młodszej siostry Scarlett, Zueli. Bohaterka odbija siostrze Franka, gdyż potrzebuje 300 dolarów dla utrzymania rodzinnej plantacji Tary. Zdominowany przez despotkę pan Kennedy pozwala jej na robienie wszystkiego, czego zechce, nawet na wtrącanie się w prowadzenie jego sklepu. Scarlett rodzi mu córeczkę o imieniu Ella Lorena. Niedługo później Frank umiera, w opinii publicznej właśnie przez Scarlett, która została zaatakowana przez Murzyna i Jankesa podczas samotnej jazdy przez niebezpieczną okolicę - Shantytown. Frank, należący do Ku Klux Klanu wraz z resztą członków grupy pojechał zemścić się na mężczyznach. Akcja udała sie jedynie połowicznie. Na członków klanu czyha jankeska zasadzka, w którą wpadają Frank oraz Tomasz Wellburn, mąż Fanny Elsing.

Podczas kilku lat opisanych w powieści mniej lub bardziej uczestniczy w nich bogaty kapitan Rhett Butler, cieszący się najgorszą z możliwych opinii w ówczesnych czasach, z powodu pewnego skandalu z, jak potem to określił, pewną panną "gęsią". Tak jak Scarlett, nie uważa Konfederacji za sprawy szczególnie ważnej i tak jak ona bogaci się na wojnie.

Wydaje się, że mężczyzną jej życia jest właśnie on. Świetnie sie rozumieją, biorą ślub i rodzi im się córeczka Bonnie Blue - obdarzona tym imieniem przez Melanię, pierwotnie córeczka Rhetta i Scarlett miała nazywać się Eugenia Wiktoria. Rhett rozpieszczał córeczkę. Kupił jej nawet kucyka, którym skakała przez płotek. Bonnie poprosiła o podwyższenie poprzeczki. Rhett w końcu uległ jej namowom. Gdy Scarlett czesała się, Bonnie powiedziała "Mamusiu, patrz, jak skaczę". Na te słowa matka przeraziła się, bo mignął jej w pamięci obraz Geralda O'Hary, który mówił podobne słowa do Ellen. Scarlett oskarża męża o zabicie własnego dziecka. Rhett początkowo nie chce się zgodzić na pochowanie dziecka, ponieważ uważał, że w grobie jest za ciemno, a Bonnie bała się ciemności. Melania zaszła w ciążę po raz drugi, mimo że lekarze ją ostrzegali, że może umrzeć. Melania na łożu śmierci uzmysławia Scarlett, że Rhett ją bardzo kochał. Pani Butler uświadomiła sobie, że nigdy nie kochała Ashleya, że kochała złudzenie sprzed lat. Jest już jednak za późno. Powieść kończy się odejściem Butlera. Wtedy, po kwestii Jutro się zastanowię co zrobić, żeby go odzyskać padają słowa, które weszły do historii literatury i filmu: W końcu jutro też jest dzień.

Kontynuacje

W roku 1991, po wielu latach starań i procesów o prawa autorskie, powstała kontynuacja powieści, autorstwa Alexandry Ripley, zatytułowana "Scarlett". W Polsce ukazała się ona jeszcze w tym samym roku, nakładem wydawnictwa Atlantis.

Nieco wcześniej w Polsce ukazał się również nieoficjalny sequel, jako dodatek do magazynu Przyjaciółka. Jego autorką była Anna Mildner. Utwór, zatytułowany Dalsze losy Scarlett O'Hara i Rhetta Butlera, miał charakter pastiszu.

W roku 2008, wydano drugą oficjalną (autoryzowaną przez spadkobierców Margaret Mitchell) kontynuację oryginału, zatytułowaną "Rhett Butler" (Rhett Butler's People. Sequel to Margaret Mitchell's Gone with the Wind). Autorem powieści jest Donald McCaig. Opowiada ona dzieje głównego męskiego bohatera w okresie sprzed tego opisano w oryginalnej powieści, jak i później. Książka w Polsce ukazała się nakładem wydawnictwa A. Kuryłowicz ALBATROS.

Ekranizacja

Powieść doczekała się ekranizacji w 1939 roku, z Vivien Leigh i Clark Gablem w rolach głównych.

Zobacz też

• 100 książek XX wieku według "Le Monde"