Łosoś szlachetny

Łosoś szlachetny

Salmo salar
Linnaeus, 1758
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	łososiokształtne
Rodzina	łososiowate
Rodzaj	Salmo
Gatunek	łosoś szlachetny
Synonimy Salmo brevipes Smitt, 1882 Salmo caerulescens Schmidt, 1795 Salmo fario var. samulus Walbaum 1792 Salmo gloverii Girard, 1854 Salmo goedenii Bloch, 1784 Salmo gracilis Couch, 1865 Salmo hamatus Cuvier, 1829 Salmo hardinii Günther, 1866 Salmo nobilis Olafsen, 1772 Salmo nobilis Pallas, 1814 Salmo ocla Nilsson, 1832 Salmo renatus Lacepède, 1803 Salmo rilla Lacepède, 1803 Salmo salar brevipes Smitt, 1882 Salmo salar brevipes relictus Berg, 1932 Salmo salar europaeus Payne, Child & Forrest, 1971 Salmo salar lacustris Hardin, 1862 Salmo salar nobilis Smitt, 1895 Salmo salar ouananiche McCarthy, 1894 Salmo salar saimensis Seppovaara, 1962 Salmo salar sebago Girard, 1853 Salmo salar tasmanicus Johnston, 1889 Salmo salmo Valenciennes, 1848 Salmo salmulus Walbaum, 1792 Salmo sebago Girard, 1853 Salmo strom Bonnaterre, 1788 Trutta relicta Malmgren, 1863 Trutta salar (Linnaeus, 1758) Trutta salar relicta Malmgren, 1863
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski

Łosoś szlachetny, łosoś pospolity, łosoś europejski, łosoś atlantycki (Salmo salar) – ryba z rodziny łososiowatych (Salmonidae)

Występowanie

W północnej części Atlantyku, w rzekach Ameryki Północnej, w Europie od Portugalii po Morze Białe, Północne i Bałtyk. W jeziorach Ładoga i Onega tworzy formy wyłącznie słodkowodne.

Opis

Dorasta do 150 cm długości i 24 kg masy ciała. Według ustnych przekazów łososie z populacji drawskiej (zwane również królewskimi) osiągały 150 cm i aż 46 kg masy. Łuski drobne, mocno osadzone. Linia boczna dobrze widoczna. Na linii grzbietu występuje mała, czerwono-szara płetwa tłuszczowa (charakterystyczna dla łososiowatych). Głowa z wielką i silnie uzębioną paszczą. Podczas tarła samce zmieniają ubarwienie na czerwonawe, a żuchwa przybiera kształt haka. Młode mają na bokach ciemne i czerwone plamki. Osobniki dorosłe mają nieregularne czarne plamy na górnej połowie ciała.

Łosoś szlachetny

Odżywianie

Łosoś jest rybą drapieżną, początkowo żywi się skorupiakami planktonowymi i larwami owadów, później mniejszymi rybami oraz skorupiakami.

Rozród

Typowa ryba anadromiczna tzn. wędrująca na czas rozrodu z mórz do rzek. W czasie tej wędrówki łososie kierują się zapachem wody w miejscu, w którym przyszły na świat. W trakcie przekraczania granicy wód słodkich i słonych dokonują się w ich organizmach zmiany biochemiczne i fizjologiczne. W trakcie wędrówki nie pobierają pokarmu. Tarło odbywa się jesienią, w zimnej, dobrze natlenionej wodzie o silnym prądzie. Ikra w liczbie do 30 000 ziaren (o średnicy 4–7 mm) jest składana do jamek wygrzebanych przez samicę w piaszczystym lub kamienistym dnie. Larwy wykluwają się wiosną. Mają one długość około 2 cm. Okres resorpcji woreczka żółtkowego trwa około 40 dni. Po tarle wiele osobników ginie. Osobniki młode spędzają w rzekach 2–3 lata, następnie wędrują do morza, przybierają wtedy barwę szarozieloną na grzbiecie i srebrzystobiałą na bokach i brzuchu (tzw. stadium smolt). W morzu spędzają kolejne 2–3 lata, po czym wracają do tej samej rzeki na tarło.

Wykluwająca się larwa łososia

Zagrożenia i ochrona

Zagrożeniami dla łososi w czasie wędrówki są zapory wodne. Niegdyś liczny w rzekach dorzecza Odry i Wisły. Populacja łososia w polskich rzekach całkowicie wyginęła w połowie lat 80. XX w. Było to związane z zanieczyszczeniem tarlisk spowodowanym odmulaniem zbiornika Kamienna (1981 i 1982) na rzece Drawie w dorzeczu Odry. Przegradzanie i pogarszająca się jakość wód Drawy stanowiło poważne zagrożenie dla ostatniej ostoi polskiego łososia (na wiślańską populację łososia katastrofalny wpływ miało wybudowanie zapory we Włocławku). Ostatnie tarlaki obserwowano w Drawie w 1985, ostatnie łososie w stadium parr złowiono w 1987. W 1995 rozpoczęto program restytucji łososia w polskich rzekach, materiał zarybieniowy pozyskano z łotewskiej rzeki Dźwiny. W 1997 stwierdzono w Drawie obecność gniazd tarłowych. Mimo sukcesu, obecny w polskich rzekach łosoś nadal jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem, znaczącą poprawę sytuacji może zapewnić jedynie dalsza wyraźna poprawa jakości wód, udrożnienie rzek, udostępnienie tarlisk, racjonalna polityka rybacka oraz walka z kłusownictwem.

Bibliografia

1. Salmo salar. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 19 września 2009]

Zobacz też

• ryby Polski
• SalmoFan