Lilia złotogłów: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m r2.7.2) (Robot dodał no:Martagonlilje |
|||
Linia 56: | Linia 56: | ||
{{link FA|de}} |
{{link FA|de}} |
||
[[ar:زنبق بنفسجي]] |
|||
[[be:Лілея кучаравая]] |
|||
[[be-x-old:Лілея кучаравая]] |
|||
[[bg:Петров кръст]] |
|||
[[ca:Marcòlic]] |
|||
[[cs:Lilie zlatohlavá]] |
|||
[[co:Lilium martagon]] |
|||
[[da:Krans-Lilje]] |
|||
[[de:Türkenbund]] |
|||
[[en:Lilium martagon]] |
|||
[[es:Lilium martagon]] |
|||
[[eo:Turbana lilio]] |
|||
[[fa:سوسن سرخ]] |
|||
[[fr:Lis martagon]] |
|||
[[hsb:Turkowska lilija]] |
|||
[[it:Lilium martagon]] |
|||
[[la:Lilium martagon]] |
|||
[[lt:Miškinė lelija]] |
|||
[[hu:Turbánliliom]] |
|||
[[mk:Буков крин]] |
|||
[[nl:Turkse lelie]] |
|||
[[no:Martagonlilje]] |
[[no:Martagonlilje]] |
||
[[pt:Lilium martagon]] |
|||
[[ru:Лилия кудреватая]] |
|||
[[fi:Varjolilja]] |
|||
[[sv:Krollilja]] |
|||
[[tr:Türk zambağı]] |
|||
[[uk:Лілія лісова]] |
|||
[[zh:欧洲百合]] |
Wersja z 21:53, 12 mar 2013
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Klad | |
Klad | |
Klasa | |
Klad | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
lilia złotogłów |
Nazwa systematyczna | |
{{{nazwa łacińska}}} L. Sp. Pl. 1753 |
Lilia złotogłów (Lilium martagon L.) – gatunek byliny z rodziny liliowatych (Liliaceae). Występuje w Europie i Azji. W Polsce jest rośliną rzadką, częściej spotykana jest w Sudetach i Karpatach.
Morfologia
- Łodyga
- Nierozgałęziona, sztywna, naga lub owłosiona, w górnej części czasem purpurowo nakrapiana, wysoka od 40 do 150 cm.
- Liście
- Liście siedzące, podłużne, eliptycznie lancetowate, całobrzegie, szerokie na 2 - 5 cm, są wyraźnie unerwione. Ustawione na łodydze skrętolegle, tworzą zwykle 2–4 nibyokółki.
- Kwiaty
- Kwiatostan na wierzchołku łodygi stanowi luźne grono. Kwiaty barwy od ciemnoróżowej do brudnolila, ciemnopurpurowo nakrapiane, w liczbie od trzech do dwunastu, osadzone są na długich, łukowato zwieszających się szypułkach. Okwiat nie zróżnicowany na kielich i koronę, sześciodziałkowy. W miarę dojrzewania mięsiste działki okwiatu odginają się coraz mocniej na zewnątrz, aż zawinięte dotkną nasady kwiatu. Środkiem każdego płatka biegnie rynienka, wypełniona nektarem.
- Owoce
- W formie dużej, trójkątnokulistej torebki z płaskimi, ciemnożółtymi, szeroko oskrzydlonymi nasionami. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.
- Część podziemna
- Owalna, złotożółta cebula, złożona z licznych łusek (stąd nazwa "złotogłów").
Biologia i ekologia
Rośnie w rzadkich, widnych lasach, zaroślach, zrębach, rzadziej wśród ziołorośli. W najwyższych położeniach (Tatry) na halach, na trawiastych miejscach wśród skał. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Fagetalia[2].
Dostęp do nektaru mają tylko owady długotrąbkowe, dlatego kwiaty lilii zapylane są tylko przez motyle dzienne i nocne, głównie z rodziny zawisakowatych. Roślina kwitnie od końca czerwca do połowy sierpnia. Zwabia owady nie tylko dużymi i barwnymi kwiatami, ale również zapachem. Szczególnie intensywnie pachnie wieczorem i nocą. Jeśli jednak z jakichś powodów (np. długotrwała zła pogoda) nie dojdzie do zapylenia krzyżowego, roślina dość łatwo może zapylić się własnym pyłkiem i również wytworzyć nasiona, jednak gorszej jakości[3].
Często rozmnaża się wegetatywnie (w hodowli amatorskiej) za pomocą cebulek powstających u nasady starej cebuli (nieliczne), a w ogrodnictwie głównie z sadzonek łuskowych.
Ochrona
Objęta jest w Polsce ochroną ścisłą. Jej piękne kwiaty były i są przyczyną znacznego jej wyniszczenia na siedliskach naturalnych.
Zmienność
Odmiany ozdobne:
- Lilium martagon 'Album' - kwiaty woskowobiałe, kultywar nieco wyższy od form dzikich, osiąga do 120 cm.
Zastosowanie
Dawniej jej cebulki uchodziły za przysmak w każdej postaci: surowej, gotowanej i pieczonej.
- Zobacz też
- Rośliny tatrzańskie
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2010-07-28]. (ang.).
- ↑ Matuszkiewicz Władysław. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Tadeusz Traczyk: Rośliny lasu liściastego. Warszawa: PZWS, 1959.
<ref>
o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.