Polskie Termopile: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 11:12, 21 wrz 2018

Polskie Termopile – termin publicystyczny, używany na określenie kilku bitew z historii Polski, na wzór starożytnej bitwy pod Termopilami. Wspólnymi cechami wszystkich tych starć, które upodabniają je do desperackiej obrony Spartan przez Persami w wąwozie termopilskim, jest rażąca dysproporcja sił na korzyść strony atakującej, a także odważna postawa obrońców, walczących do wyczerpania zapasów i nawet za cenę śmierci większości oddziału.

Określenia polskie Termopile jako pierwszy użył francuski poeta August Barbier w wierszu Atak pod Węgrowem z 1863 r. Natchnieniem była bitwa pod Węgrowem stoczona w trakcie powstania styczniowego. Poeta porównał atak polskich kosynierów na rosyjskie armaty do heroicznych walk starożytnych Spartan. Wkrótce określenie to przylgnęło na trwałe do boju powstańców; porównania tego starcia do bitwy pod Termopilami znalazły się także w wierszach Vanitas Cypriana Kamila Norwida i Bój pod Węgrowem Marii Konopnickiej. Z czasem zaczęto tak określać również inne bitwy.

Bitwy

Tradycyjne mianem polskich Termopil określa się następujące starcia:

Bitwa pod Hodowem (11 czerwca 1694 r.) – bitwa pomiędzy wojskami polskimi, a tatarskimi w takcie wojny polsko-tureckiej (1683–1699). Wygrana przez stronę polską dzięki szarży husarii, pomimo stosunku sił wynoszącego w przybliżeniu 100:1 (ok. 40 tys. Tatarów przeciwko 400 Polakom).
Bitwa pod Węgrowem (3 lutego 1863 r.) – bitwa stoczona w trakcie powstania styczniowego w otoczonej przez rosyjskie wojska wsi Węgrów. Liczący ok. 1 tys. ludzi oddział kosynierów kontratakował w kierunku rosyjskiej artylerii, wybił obsługę dział i zmusił do odwrotu wrogą piechotę za cenę dużych strat własnych.
Bitwa pod Zadwórzem (17 sierpnia 1920 r.) – bitwa stoczona w trakcie wojny polsko-bolszewickiej we wsi Zadwórze, gdzie batalion polskich wojsk, złożony z ochotników spośród lwowskiej młodzieży, zagrodził drogę na Lwów oddziałom 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego. Z 330 polskich żołnierzy poległo 318, kilkunastu rannych dostało się do niewoli. Dowódca batalionu kpt. Bolesław Zajączkowski, popełnił z kilkoma żołnierzami samobójstwo. Zwłoki pięciu oficerów, które udało się zidentyfikować, pochowano na cmentarzu Orląt we Lwowie; pozostali spoczęli na miejscu swej bohaterskiej śmierci, gdzie został usypany kurhan i umieszczona tablica pamiątkowa z napisem: Orlętom, poległym w dniu 17 sierpnia 1920 r. w walkach o całość ziem kresowych.
Bitwa pod Dytiatynem (16 września 1920 r.) – bitwa stoczona w trakcie wojny polsko-bolszewickiej, gdzie poddziały 13 pułku piechoty i dwie baterie 8 Brygady Artylerii liczące łącznie ok. 600 żołnierzy powstrzymywały przez cały dzień natarcie bolszewickiej piechoty i konnicy w sile ok. 2 tys. ludzi na wzgórzu 385 pod wsią Dytiatyn. Pod koniec starcia na miejscu pozostał już tyko jeden pluton piechoty z 13 pułku i resztki artylerii pod dowództwem kpt. Adama Zająca, które broniły się do ostatniego człowieka. Bohaterka postawa obrońców pozwoliła dać czas na przegrupowanie oddziałom polsko-ukraińskich w okolicach Halicza, które bez osłony 13 PP pod Dytiatynem zostałyby najpewniej zaatakowane od flanki i unicestwione.
Obrona Wizny (7–10 września 1939 r.) – bitwa stoczona w trakcie wojny obronnej 1939 r. Przeciw 42 200 żołnierzom niemieckim walczyło 720 Polaków pod dowództwem kpt. Władysława Raginisa. Niemcy dysponowali 350 czołgami, 457 moździerzami, działami i granatnikami, mieli też wsparcie powietrzne 600 samolotów Luftwaffe – na jednego Polaka przypadło więc w przybliżeniu sześćdziesięciu Niemców. Tylko kilkudziesięciu polskich żołnierzy dostało się w niewolę niemiecką. Reszta zginęła walcząc do końca, dowódca dopełnił złożonej wcześniej przysięgi, że żywy nie odda bronionych pozycji. Po wyczerpaniu amunicji i wydaniu rozkazu kapitulacji ostatnim ocalałym podwładnym, sam pozostał na stanowisku dowodzenia i popełnił samobójstwo rozrywając się granatem.

Bibliografia

Literatura

Stanisław Nicieja: Zadwórze – Polskie Termopile. Kraków: Śródmiejski Ośrodek Kultury Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, 2000.
Wiktorzak A., Wizna – Polskie Termopile, Głos Weterana, nr 9, 1997.

Linki zewnętrzne

Dytiatyn 1920 – Polskie Termopile. [dostęp 2011-10-13]. (pol.).

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 [[Plik:Wegrow.jpg|thumb|300px|Bitwa pod Węgrowem]]
+'''Polskie Termopile''' – termin publicystyczny, używany na określenie kilku bitew z [[historia Polski|historii Polski]], na wzór starożytnej [[Bitwa pod Termopilami (480 p.n.e.)|bitwy pod Termopilami]]. Wspólnymi cechami wszystkich tych starć, które upodabniają je do desperackiej obrony [[Sparta]]n przez [[Starożytny Iran|Persami]] w wąwozie termopilskim, jest rażąca dysproporcja sił na korzyść strony atakującej, a także odważna postawa obrońców, walczących do wyczerpania zapasów i nawet za cenę śmierci większości oddziału.
-[[Plik:Battle of Zadwórze (1920) by Stanisław Kaczor-Batowski.png|thumb|''Bój pod Zadwórzem'', obraz [[Stanisław Batowski Kaczor|Stanisława Kaczora-Batowskiego]] z 1929 roku]]
-'''Polskie Termopile''' – nazwa nadawana kilku bitwom w [[historia Polski|historii Polski]] na wzór [[Bitwa pod Termopilami (480 p.n.e.)|bitwy w wąwozie termopilskim]], znanej z bohaterskiej postawy [[Sparta]]n.
+Określenia ''polskie Termopile'' jako pierwszy użył francuski poeta [[August Barbier]] w wierszu ''[[s:Atak pod Węgrowem (fragment)|Atak pod Węgrowem]]'' z 1863 r. Natchnieniem była bitwa pod Węgrowem stoczona w trakcie powstania styczniowego. Poeta porównał atak polskich [[kosynierzy|kosynierów]] na rosyjskie armaty do heroicznych walk starożytnych [[Sparta]]n. Wkrótce określenie to przylgnęło na trwałe do boju powstańców; porównania tego starcia do bitwy pod Termopilami znalazły się także w wierszach ''[[s:Vanitas|Vanitas]]'' [[Cyprian Kamil Norwid|Cypriana Kamila Norwida]] i ''[[s:Bój pod Węgrowem|Bój pod Węgrowem]]'' [[Maria Konopnicka|Marii Konopnickiej]]. Z czasem zaczęto tak określać również inne bitwy.
-== Bitwy określane nazwą ==
-* '''[[Bitwa pod Hodowem]]''' (11 czerwca 1694) – bitwa pomiędzy wojskami polskimi a tatarskimi pod Hodowem w 1694 roku. Wygrana przez polską husarię mimo stosunku sił ok. 100:1 (ok. 40 000 Tatarów na 400 Polaków).
+== Bitwy ==
-* '''[[Bitwa pod Węgrowem]]''' (3 lutego 1863) – bitwa stoczona w trakcie [[powstanie styczniowe|powstania styczniowego]], która stała się natchnieniem dla francuskiego poety [[August Barbier|Augusta Barbiera]] do napisania wiersza ''[[s:Atak pod Węgrowem (fragment)|Atak pod Węgrowem]]'', gdzie porównał on atak [[Polska|polskich]] [[kosynierzy|kosynierów]] na [[Rosja|rosyjskie]] armaty do heroicznych walk starożytnych [[Sparta]]n. Wkrótce określenie to obiegło europejską opinię publiczną przyczyniając się do wzbudzenia sympatii do walk Polaków. Porównania tego starcia do bitwy pod Termopilami znajdują się w wierszach ''[[s:Vanitas|Vanitas]]'' [[Cyprian Kamil Norwid|Cypriana Kamila Norwida]] i ''[[s:Bój pod Węgrowem|Bój pod Węgrowem]]'' [[Maria Konopnicka|Marii Konopnickiej]].
+[[Plik:Battle of Zadwórze (1920) by Stanisław Kaczor-Batowski.png|thumb|300px|''Bój pod Zadwórzem'', obraz [[Stanisław Batowski Kaczor|Stanisława Kaczora-Batowskiego]] z 1929 roku]]
-* '''[[Bitwa pod Zadwórzem]]''' (17 sierpnia 1920) – bitwa stoczona w trakcie [[Wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]], gdzie batalion polskich wojsk, złożony z ochotników spośród [[Orlęta Lwowskie|lwowskiej młodzieży]], zagrodził drogę na [[Lwów]] oddziałom [[1 Armia Konna|1 Armii Konnej]] [[Siemion Budionny|Siemiona Budionnego]]. Z 330 polskich żołnierzy poległo 318, kilkunastu rannych dostało się do niewoli. Dowódca batalionu kpt. [[Bolesław Zajączkowski]], popełnił z kilkoma żołnierzami samobójstwo. Zwłoki pięciu oficerów, które udało się zidentyfikować, pochowano na [[Cmentarz Obrońców Lwowa|cmentarzu Orląt]] we Lwowie; pozostali spoczęli na miejscu swej bohaterskiej śmierci, gdzie został usypany [[kurhan]] i umieszczona tablica pamiątkowa z napisem: ''Orlętom, poległym w dniu 17 sierpnia 1920 r. w walkach o całość ziem kresowych''.
+Tradycyjne mianem ''polskich Termopil'' określa się następujące starcia:
-* '''[[Bitwa pod Dytiatynem]]''' (16 września 1920) – bitwa stoczona w trakcie [[Wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]].
+* '''[[Bitwa pod Hodowem]]''' (11 czerwca 1694 r.) – bitwa pomiędzy wojskami polskimi, a tatarskimi w takcie [[wojna polsko-turecka (1683–1699)|wojny polsko-tureckiej (1683–1699)]]. Wygrana przez stronę polską dzięki szarży [[husaria|husarii]], pomimo stosunku sił wynoszącego w przybliżeniu 100:1 (ok. 40 tys. Tatarów przeciwko 400 Polakom).
-* '''[[Obrona Wizny]]''' (w dniach 7–10 września 1939) – bitwa stoczona w trakcie Wojny Obronnej Polski. Przeciw 42 200 żołnierzom niemieckim walczyło 720 Polaków, pod dowództwem [[Władysław Raginis|Władysława Raginisa]]. Niemcy dysponowali 350 czołgami, 457 moździerzami, działami i granatnikami, mieli wsparcie powietrzne 600 samolotów Luftwaffe – na jednego Polaka przypadło więc w przybliżeniu sześćdziesięciu Niemców i niemal jeden samolot. Tylko kilkudziesięciu polskich żołnierzy dostało się w niewolę niemiecką. Reszta zginęła walcząc do końca, dowódca dopełnił złożonej wcześniej przysięgi, że żywy nie odda bronionych pozycji. Po wyczerpaniu amunicji i wydaniu rozkazu kapitulacji ostatnim ocalałym podwładnym, sam pozostał na stanowisku dowodzenia i popełnił samobójstwo rozrywając się granatem.
+* '''[[Bitwa pod Węgrowem]]''' (3 lutego 1863 r.) – bitwa stoczona w trakcie [[powstanie styczniowe|powstania styczniowego]] w otoczonej przez rosyjskie wojska wsi [[Węgrów]]. Liczący ok. 1 tys. ludzi oddział kosynierów kontratakował w kierunku rosyjskiej artylerii, wybił obsługę dział i zmusił do odwrotu wrogą piechotę za cenę dużych strat własnych.
+* '''[[Bitwa pod Zadwórzem]]''' (17 sierpnia 1920 r.) – bitwa stoczona w trakcie [[wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]] we wsi [[Zadwórze (Ukraina)|Zadwórze]], gdzie batalion polskich wojsk, złożony z ochotników spośród [[Orlęta Lwowskie|lwowskiej młodzieży]], zagrodził drogę na [[Lwów]] oddziałom 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego. Z 330 polskich żołnierzy poległo 318, kilkunastu rannych dostało się do niewoli. Dowódca batalionu kpt. [[Bolesław Zajączkowski]], popełnił z kilkoma żołnierzami samobójstwo. Zwłoki pięciu oficerów, które udało się zidentyfikować, pochowano na [[Cmentarz Obrońców Lwowa|cmentarzu Orląt]] we Lwowie; pozostali spoczęli na miejscu swej bohaterskiej śmierci, gdzie został usypany [[kurhan]] i umieszczona tablica pamiątkowa z napisem: ''Orlętom, poległym w dniu 17 sierpnia 1920 r. w walkach o całość ziem kresowych''.
+* '''[[Bitwa pod Dytiatynem]]''' (16 września 1920 r.) – bitwa stoczona w trakcie [[Wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]], gdzie poddziały [[13 Pułk Piechoty (II RP)|13 pułku piechoty]] i dwie baterie [[8 Brygada Artylerii (II RP)|8 Brygady Artylerii]] liczące łącznie ok. 600 żołnierzy powstrzymywały przez cały dzień natarcie bolszewickiej piechoty i konnicy w sile ok. 2 tys. ludzi na wzgórzu 385 pod wsią [[Dytiatyn]]. Pod koniec starcia na miejscu pozostał już tyko jeden pluton piechoty z 13 pułku i resztki artylerii pod dowództwem kpt. Adama Zająca, które broniły się do ostatniego człowieka. Bohaterka postawa obrońców pozwoliła dać czas na przegrupowanie oddziałom polsko-ukraińskich w okolicach [[Halicz (miasto)|Halicza]], które bez osłony 13 PP pod Dytiatynem zostałyby najpewniej zaatakowane od flanki i unicestwione.
+* '''[[Obrona Wizny]]''' (7–10 września 1939 r.) – bitwa stoczona w trakcie [[kampania wrześniowa|wojny obronnej 1939 r.]] Przeciw 42 200 żołnierzom niemieckim walczyło 720 Polaków pod dowództwem kpt. [[Władysław Raginis|Władysława Raginisa]]. Niemcy dysponowali 350 czołgami, 457 moździerzami, działami i granatnikami, mieli też wsparcie powietrzne 600 samolotów Luftwaffe – na jednego Polaka przypadło więc w przybliżeniu sześćdziesięciu Niemców. Tylko kilkudziesięciu polskich żołnierzy dostało się w niewolę niemiecką. Reszta zginęła walcząc do końca, dowódca dopełnił złożonej wcześniej przysięgi, że żywy nie odda bronionych pozycji. Po wyczerpaniu amunicji i wydaniu rozkazu kapitulacji ostatnim ocalałym podwładnym, sam pozostał na stanowisku dowodzenia i popełnił samobójstwo rozrywając się granatem.
 == Bibliografia ==