Skórnik pomarszczony
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
skórnik pomarszczony |
| Nazwa systematyczna | |
| Stereum rugosum Pers. Neues Mag. Bot. 1: 110 (1794) | |
.JPG)
.jpg)
.JPG)
Skórnik pomarszczony (Stereum rugosum Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny skórnikowatych (Stereaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Stereum, Stereaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Nazwę polską podał Stanisław Chełchowski w 1898 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też inne nazwy: skórnik leszczynowy, skórnik pomarańczowy[2]. Niektóre synonimy naukowe[3]:
- Gymnoderma rugosum (Pers.) Hoffm. 1811
- Haematostereum rugosum (Pers.) Pouzar 1959
- Stereofomes stratosus (Berk. & Broome) Rick 1930
- Stereum coryli Pers. 1796
- Stereum stratosum Berk. & Broome 1891
- Thelephora coryli (Pers.) Pers. 1822
- Thelephora laurocerasi Berk. 1836
- Thelephora rugosa (Pers.) Pers. 1801
- Thelephora rugosa var. coryli (Pers.) Pers. 1801
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Wieloletni. Młode okazy są mniej więcej okrągłe, rozpostarte. Całkowicie swoją grzbietową stroną przylegają do podłoża, co najwyżej tylko ich brzegi nieco odstają. Pojedynczy owocnik ma średnicę 5-20 mm, ale sąsiednie owocniki zlewają się z sobą i tworzą plastry osiągające długość nawet kilku metrów. Starsze okazy, zwłaszcza rosnące na pionowym podłożu, tworzą odstające, wydłużone kapelusze o szerokości 1-2 cm. Są one wąsko, głęboko rowkowane i strefowane i bezwłose, tylko brzeg jest brunatno filcowany. Górna powierzchnia tych kapeluszy jest początkowo białawo owłosiona, później szarawo-brunatna, a u starych okazów ciemnobrunatno-czarniawa. Miąższ jest skórzasty lub korkowato-łykowaty, u starszych owocników zdrewniały. Powierzchnia hymenialna jest nierówna i pomarszczona. Ma barwę żółtawą, kremowożółtawą do czerwonożółtawej lub szarożółtą, a podczas wilgotnej pogody ciemnoszarą z plamami. Po potarciu czerwienieje[4].
Owocniki starsze, u których występuje 10-20 warstw hymenium, mają grubość 2-4 mm. Przyczepione są do podłoża w niewielu miejscach, można je łatwo oderwać[4].
- Cechy mikroskopowe
Strzępki włochatego okrycia kapeluszów mają szerokość 3-6 μm, są grubościenne, bezbarwne lub żółtawe. Strzępki w położonej pod nimi warstwie korteks u są podobne do nich, ale posklejane. W bazalnej warstwie miąższu występują dwa rodzaje strzępek. Jedne są równoległe, cienkościenne i septowane bez sprzążek, drugie grubościenne i nie septowane. Niektóre z tych drugich wyginają się i wrastają w hymenium, gdzie kończą się cienkościennymi lub grubościennymi szkieletocystydami, które często mają żółtobrunatnawą zawartość. W wieloletnich owocnikach strzępki te przerastają poszczególne warstwy hymenium, nie wystając jednak ponad najmłodszą warstwę. Czasami w hymenium znajdują się nieliczne pseudoakantofizy[4].
Podstawki mają rozmiar 30–50 × 5–6 μm isą 2-4 sterygmowe. Zarodniki elipsoidalno-cylindryczne o rozmiarach 7–12 × 3–4,5 μm, o gładkiej powierzchni, cienkościenne, amyloidalne[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Szeroko rozprzestrzeniony na kuli ziemskiej. Poza Antarktydą i Ameryką Południowa występuje na wszystkich kontynentach i na wielu wyspach[5]. W Europie Środkowej jest pospolity[6]. Również w całej Polsce jest pospolity[2].
Rozwija się na drewnie drzew liściastych, na gałęziach i pniach, głównie martwych. Wytwarza owocniki przez cały rok[7]. Zasiedla pniaki, leżące na ziemi kłody i gałęzie, a także stojące jeszcze martwe pnie i gałęzie. Występuje na leszczynie, olszy, buku, dębie i innych. W górach dochodzi bardzo wysoko – znajdywano go na drzewach rosnących już w kosodrzewinie powyżej górnej granicy lasu[4].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb niejadalny. Saprotrof i pasożyt. Może rozwijać się nie tylko na martwym drewnie, ale także przez martwe gałęzie zakaża żywe drzewa powodując ich miejscową nekrozę i raka drzewa, a w twardzieli białą zgniliznę drewna[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Na drewnie drzew iglastych rośnie bardzo podobny i również pospolity skórnik krwawiący (Stereum sanguinolentum)[6]. Nieco podobne są: skórniczek świerkowy (Amylostereum areolatum), skórniczek jodłowy (Amylostereum chailletii), drewnowiec popękany (Xylobolus frustulatus), tarczówka krążkowata (Aleurodiscus disciformis)[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Stanisław Domański: Grzyby (Mycota). Tom XXI. Podstawczaki (Basidiomycota). Bezblaszkowce (Aphyllophorales). Skórnikowate (Stereaceae). Pucharkowate (Podoscyphaceae). Kraków: PWN, 1991. ISBN 83-01-09471-0.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].
- ↑ a b Andreas Gminder: Atlas grzybów jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.