Strój wilanowski z nadwiślańskiego Urzecza

Strój wilanowski z nadwiślańskiego Urzecza – strój ludowy z obszaru Mazowsza, charakterystyczny dla mieszkańców podwarszawskiego Urzecza położonego w północnej części Doliny Środkowej Wisły. Na formę i charakter stroju ogromny wpływ wywarły dwa niegdyś silne gospodarczo i kulturowo ośrodki: Wilanów i Czersk.

Para włościan z okolicy Czerniakowa i Wilanowa, 1857 r.; rys. Wojciech Gerson, lit. Maksymilian Fajans

Strój męski

Podstawowymi elementami męskiego stroju Urzeczan były: biała koszula o kroju przyramkowym; granatowa sukmana z dwurzędowym zapięciem i dwudzielnym, czerwonym kołnierzem oraz czerwonymi mankietami; granatowy kaftan bez rękawów; czerwony lub pasiasty wełniany pas; sukienne spodnie; czarne, wysokie buty ze skóry juchtowej z miękką cholewą; czarny, filcowy kapelusz w kształcie niskiego cylindra. Elementem stroju była również drewniana laska, noszona bez względu na wiek osoby.

Strój kobiecy

Ubiór kobiet z podwarszawskiego Urzecza przetrwał w zestawie składającym się z następujących elementów: nakrycie głowy (czepek lub chusta), biała koszula o kroju przyramkowym, gorset (zwykle zielony) obszyty kontrastującymi taśmami, długa spódnica z wełny samodziałowej lub fabrycznej (często z motywami kwiatowymi), zapaska, biżuteria (6–9 sznurów krótkich korali, wzorzyste wstążki) oraz obuwie (szyte z tkanin czółenka, buty z cholewami albo czarne sznurowane trzewiki). Noszono też długie kaftany, a zimą podszyte futrem długie sukmany podobne krojem do męskich, zwane powszechnie przyjaciółkami. Charakterystycznym wyróżnikiem omawianego stroju, szczególnie w okolicach Powsina i Jeziorny, był czarny haft roślinny, którym przyozdabiano przyramki koszul i chusty czepcowe. Inspiracją do powstania symetrycznego, liniowego o powtarzającym się układzie roślinnym zdobienia była prawdopodobnie jednobarwna (przeważnie czarna) wycinanka wykonywana na papierze glansowanym, produkowanym w papierni w Jeziornie.

Zobacz też

• Polskie stroje ludowe

Bibliografia

• Elżbieta Piskorz-Branekova, Łukasz Maurycy Stanaszek: Strój wilanowski z nadwiślańskiego Urzecza. Alicja Mironiuk-Nikolska (red). Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 2015, s. 148, seria: Atlas Polskich Strojów Ludowych, t. 45, cz. IV Mazowsze i Sieradzkie, z. 11. ISBN 978-83-64465-03-1. ISSN 1899-2129.
• Łukasz Maurycy Stanaszek: Nadwiślańskie Urzecze. Podwarszawski mikroregion etnograficzny. Warszawa-Czersk: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku, Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, 2014, s. 364. ISBN 978-83-939981-0-4.

Linki zewnętrzne

• Elżbieta Piskorz-Branekova: Stroje wilanowskich włościan. wilanow-palac.pl. [dostęp 2016-01-27].
• Łukasz Maurycy Stanaszek: Urzecze. wislawarszawska.pl. [dostęp 2016-01-27].
• Urzecze - tu kiedyś nie było Warszawy. polskieradio.pl. [dostęp 2016-01-27].