Suseł karłowaty
| Spermophilus pygmaeus[1] | |||
| (Pallas, 1778) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
suseł karłowaty | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Suseł karłowaty[3], dawniej: suseł karlik[4] (Spermophilus pygmaeus) – gryzoń z rodziny wiewiórkowatych[5], zamieszkujący tereny od wschodniej Europy po Azję Środkową. Jest szkodnikiem upraw rolnych[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
W 2009 roku amerykańscy zoolodzy Kristofer M. Helgen, F. Russell Cole, Lauren Helgen i Don E. Wilson opublikowali wyniki badań filogenetycznych z wykorzystaniem mitochondrialnego genu cytochromu b, które wskazały konieczność rewizji dotychczasowego podziału systematycznego w obrębie plemienia Marmotini. Ustalili także poprawny podział w obrębie gatunku Spermophilus pygmaeus i wskazali na istnienie pięciu podgatunków[6]:
- S. p. brauneri (Martino, 1917) – typowa lokalizacja: Igreń (obwód dniepropetrowski), Krym (syn. S. kalabuchovi (Ognev, 1937))
- S. p. herbicolus (V. Martino & E. Martino, 1916) – typowa lokalizacja: stepy w rejonie Aktobe, Kazachstan, Kirgistan (synonimy: S. atricapilla (Orlov, 1927), S. herbidus (Martino, 1915), S. septentrionalis (Obolenskij, 1927))
- S. p. mugosaricus (Lichtenstein, 1823) – typowa lokalizacja: pasmo górskie Mugodżary w Kazachstanie (synonimy: S. kazakstanicus (Goodwin, 1935), S. andnikolskii (Heptner, 1934))
- S. p. musicus Ménétries, 1832 – typowa lokalizacja: Gruzja (synonimy: S. boehmii (Krassovskii, 1932), S. magisteri (Heptner, 1948), S. saturatus (Ognev, 1947), S. andtypicus (Satunin, 1908))
- S. p. pygmaeus (Pallas, 1778) – typowa lokalizacja: dolny bieg rzeki Ural, Indersk (synonimy: S. arenicola (Rall, 1935), S. binominatus (Ellerman, 1940), S. ellermani (Harris, 1944), S. flavescens (Pallas, 1779), S. orlovi (Ellerman, 1940), S. pallidus (Orlov i Fenyuk, 1927), S. planicola (Satunin, 1909), S. ralli (Heptner, 1948), S. satunini (Sveridenko, 1922) i S. andsaturatus (Ognev, 1947))
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Suseł karłowaty jest gryzoniem średniej wielkości. Tułów wraz z głową osiąga 25 cm długości, a ogon 5 cm. Wybarwienie grzbietu szarawe, z rudym odcieniem. Sierść pokrywają jaśniejsze kropki. Część brzuszna ubarwiona na jasno[4].
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Wiedzie naziemny, dzienny tryb życia. Zimą i latem zapada w okresowy sen[4]. Mieszka w koloniach[2]. Samica rodzi raz w roku 5-8 młodych. Jest poważnym szkodnikiem upraw rolnych[4].
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Zamieszkuje wschodnią Europę i zachodnią Azję[4]: w rejonie Dniepru na Ukrainie, Powołże i Kaukaz Północny w Rosji, natomiast przeważająca część zakresu w Azji Środkowej obejmuje tereny Kazachstanu – do jeziora Aralskiego na wschodzie. Suseł karłowaty zamieszkuje tereny na wysokości 400-500 m n.p.m.[2].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Jest roślinożercą i odżywia się nadziemnymi i podziemnymi częściami roślin[4]. Unika miejsc porośniętych gęstymi wysokimi trawami[2]. Wzrost powierzchni stepów porośniętych wysokimi trawami ma bezpośredni wpływ na wielkość populacji susła karłowatego. Gatunek jest uznawany przez naukowców za kluczowy dla funkcjonowania ekosystemu półpustynnego, bowiem stanowi podstawę pożywienia dla innych gatunków zwierząt (np. orła stepowego), a także w sposób istotny uczestniczy w procesie glebotwórczym tych terenów[7].
Siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Suseł karłowaty zasiedla pustynie i półpustynie oraz tereny leżące długo odłogiem. Każda kolonia obejmuje stare, stałe systemy nor oraz tymczasowe nory ochronne[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Spermophilus pygmaeus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Spermophilus pygmaeus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b c d e f g Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Spermophilus (Spermophilus) pygmaeus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 28 czerwca 2014]
- ↑ Kristofer M. Helgen, F. Russell Cole, Lauren E. Helgen, Don E. Wilson. Generic Revision in the Holarctic Ground Squirrel Genus Spermophilus. „Journal of Mammalogy”. 90 (2), s. 270-305, 2009. DOI: 10.1644/07-MAMM-A-309.1. (ang.).
- ↑ S. A. Shilova, L. E. Savinetskaya, V. V. Neronov. The 28-year abundance and biomass dynamics of the little ground squirrel (Spermophilus pygmaeus Pall., 1778) in the pasture ecosystems of Kalmykia. „Arid Ecosystems”. 1 (3), s. 177-183, 2011. SP MAIK Nauka/Interperiodica. DOI: 10.1134/S2079096111030103. ISSN 2079-0988. (ang.).