Synagoga w Radzanowie
52°56′35″N 20°05′31″E/52,943000 20,092000 nr rej. A 209 z 22.06.1980
| |
 Synagoga w Radzanowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Budulec | |
| Architekt |
Zygmunt Kmita |
| Data budowy | |
| Data likwidacji | |
Położenie na mapie gminy Radzanów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu mławskiego  | |
| 52°56′35″N 20°05′31″E/52,943000 20,092000
| |
Nowa synagoga w Radzanowie – znajduje się w Radzanowie w powiecie mławskim w województwie mazowieckim, przy Pl. Piłsudskiego 5, a zarazem rynku w Radzanowie.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Murowana synagoga została wybudowana w latach 1875–1904, na miejscu starszej, drewnianej synagogi, w południowo-wschodnim narożniku rynku. Autorem projektu budynku był architekt powiatu mławskiego Zygmunt Kmita, któremu przypisuje się również projekt synagogi w Bieżuniu[1]. Synagoga została poważnie uszkodzona w czasie pożaru miasta w 1907[2]. Jej odnawianie trwało do 1914. Podczas II wojny światowej, w styczniu 1942 miejscowi Żydzi deportowani zostali do getta w Mławie, a synagoga została zdewastowana. Po wojnie w budynku synagogi mieścił się magazyn nawozów. Od 1986 do 2001 funkcjonowała w nim gminna biblioteka. Obecnie budynek nie jest użytkowany[3].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Budynek synagogi został wzniesiony z cegły na fundamencie z kamieni łączonych zaprawą wapienną i gliną. Jest to budowla jednonawowa na planie prostokąta (10,65 m na 14,50 m), o czterech ośmiobocznych słupach wspierających strop, a także trójosiowej fasadzie od strony zachodniej. Synagoga jest orientowana. W zachodniej części budynku znajduje się przedsionek, z którego prowadzi wejście do sali modlitewnej. Oryginalnym elementem zdobniczym synagogi są podkowiaste łuki mauretańskie, nawiązujące do architektury starozakonnej z krajów Europy Zachodniej z XIX w. Stąd określenie styl mauretański[4]. We wnętrzu budynku zachowała się drewniana balustrada galerii dla kobiet (tzw. babiniec), a także stylizowane żyrandole i kinkiety[1][3].
Synagoga jest wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego[5].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]- Synagoga w Radzanowie
-
Synagoga w Radzanowie, widok z ulicy (2006) -
Wnętrze synagogi, widok na babiniec i wejście
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Leszek Zynger, Tradycja Mazowsza. Powiat mławski. Przewodnik subiektywny, Warszawa: Mazowiecki Instytut Kultury, 2016, ISBN 978-83-63427-96-2.
- ↑ Cmentarz żydowski w Radzanowie Jewish cemetery in Radzanow [online], www.kirkuty.xip.pl [dostęp 2017-08-09].
- ↑ a b Synagoga w Radzanowie (ul. Piłsudskiego 5) - Synagogi, domy modlitwy i inne - Zabytki - Radzanów - Wirtualny Sztetl [online], www.sztetl.org.pl [dostęp 2017-08-08] (pol.).
- ↑ Eleonora Bergman. Synagogi i cmentarze żydowskie na Mazowszu. „Rocznik Mazowiecki”. Nr 25, s. 76-92, 2013. Mazowieckie Towarzystwo Naukowe.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 [dostęp 2017-08-09].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- FODZ Radzanów - synagoga