Architekt
Architekt (łac. architectus, gr. arkhitekton[1]) – specjalista w dziedzinie projektowania i wznoszenia budowli, także inicjator i organizator czegoś[2]. Architektami określa się także osoby biegłe lub uczone w dziedzinie architektury, architektury krajobrazu, architektury wnętrz.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Termin architekt (gr. αρχιτέκτων arkhitekton) pojawia się w zachowanej literaturze z V w. p.n.e. u Herodota, który w ten sposób identyfikował projektanta i kierownika budowy Akweduktu w Samos, Eupalinosa z Megary[3].
Według Witruwiusza architekt, to osoba biegła, uczona w architekturze, dziedzinie wiedzy mu współczesnej, którą dzielił na budownictwo, gnomonikę i budowę machin wojennych oraz budowlanych.
Do czasu rewolucji przemysłowej architekci byli finansowani przez swoich mecenasów. W XIX wieku zaś zaczęli działać niezależnie od nich[4].
Współczesność[edytuj | edytuj kod]
W większości krajów Unii Europejskiej działalność w dziedzinie architektury w zasadzie prowadzą osoby, którym prawnie przyznano tytuł architekta lub architekta wraz z innymi tytułami. Jednakże nie mają one wyłączności na wykonywanie tej działalności, o ile nie wskazano tego w ustawie[5].
W Polsce w zakresie zawodu architekta na podstawie ustawy prawo budowlane wykreowano cztery specjalności budowlane, a w ramach dwóch z nich (inżynieryjna i instalacyjna) dodatkowe zakresy tych specjalności[6]. Natomiast ustawą o samorządach zawodowych architektów i inżynierów budownictwa w ramach tego zawodu wykreowano dwa nowe zawody. Jeden określając zawodem architekta, a drugi zawodem inżyniera budownictwa. W rozumieniu tej ustawy działalność architekta budownictwa w zakresie projektowania polega na współtworzeniu kultury poprzez projektowanie architektoniczne (ang. architectural design) obiektów budowlanych, podczas gdy inżyniera budownictwa na projektowaniu obiektów budowlanych[7].
Architekci w kulturze[edytuj | edytuj kod]
Zawód architekta jest często przedstawiany w filmach i serialach, jak np.[8]:
- Paul Newman w filmie "Płonący wieżowiec" (1974),
- Steve Martin w filmie "Dzika lokatorka" (1992),
- Woody Harrelson w filmie "Niemoralna propozycja" (1993),
- Keanu Reeves w filmie "Dom nad jeziorem" (2000),
- Michael Keaton w filmie "Głosy" (2005),
- Gary Cooper w filmie "The Fountainhead" (1949),
- Frank Gehry w serialu "Simpsonowie",
- Josh Radnor (Ted Mosby) w serialu "Jak poznałem waszą matkę"[9],
- Charles Bronson w filmie Życzenie Śmierci (1974).
Architektki w kulturze[edytuj | edytuj kod]
- Cate Blanchett w filmie „Gdzie jesteś, Berdadette?” (2019)
- Michelle Pfeiffer w filmie „Szczęśliwy dzień” (1996)
- Rebel Wilson w filmie „Jak romantycznie!” (2019)
- Orla Brady jako Eileen Gray(ang.) w filmie The Price of Desire (2015)
- Elliot Page w filmie “Incepcja” (2010)
- Kalina Jędrusik w filmie “Lekarstwo na miłość” (1966)
- Denise Scott Brown w filmie City Dreamers(ang.) (2020)
- Agnieszka Dygant w filmie “Tylko mnie kochaj” (2006)
- Virginia Madsen w filmie “Firewall” (2006)
- Jane Jacobs w serialu "Wspaniała Pani Maisel" (2017)
- Rachel Elise Blanchard w serialu „You me her” (2016-2020)
- Andrea Riseborough w serialu Black Mirror sezon 4 odc.1 (2017)
- Roma Gąsiorowska w serialu „Przyjaciółki” (2012)
- Natascha McElhone w serialu "Californication" (2007)
- Lucyna Winnicka w filmie "Gra" (1969)
- Dorota Stalińska i Elżbieta Czyżewska w filmie "Debiutantka" (1981)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Online Etymology of the term „architect”. [dostęp 2014-05-02]. (ang.).
- ↑ architekt – Słownik języka polskiego PWN, sjp.pwn.pl [dostęp 2016-01-07].
- ↑ Louis Callebat. <<Architecte>>: Historie d'un mot. „Voces”. 10/11 (1999/2000), s. 47. Universidad de Salamanca. ISSN 1130-3336. (fr.).
- ↑ Artur Jasiński: SARP – historia, tradycja i dzień dzisiejszy. SARP. [dostęp 2015-08-03].
- ↑ Dokument 32005L0036. [dostęp 2015-07-16].
- ↑ Ustawa prawo budowlane(Dz.U. z 1994 r. nr 89, poz. 414)
- ↑ Ustawa o samorządach zawodowych architektów i inżynierów budownictwa (Dz.U. z 2001 r. nr 5, poz. 42)
- ↑ Sebastian Jordana: Fictional Architects in Movies. ArchDaily. [dostęp 2015-07-16]. (ang.).
- ↑ Caroline Massie: A Look Back at Ted Mosby's Architectural Career on How I Met Your Mother. Architect Magazine, 31.03.2014. [dostęp 2015-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-25)]. (ang.).
