Szlarnik żółtolicy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szlarnik żółtolicy
Zosterops kikuyuensis[1]
Sharpe, 1891
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

szlarniki

Rodzaj

Zosterops

Gatunek

szlarnik żółtolicy

Synonimy
  • Zosterops kikuyensis Sharpe, 1891
  • Zosterops poliogaster kikuyuensis Sharpe, 1891
  • Zosterops poliogastrus kikuyuensis Sharpe, 1891
  • Zosterops senegalensis kikuyuensis Sharpe, 1891
  • Zosterops virens somereni E.J.O. Hartert, 1928[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Systematyka w Wikispecies

Szlarnik żółtolicy[4][5] (Zosterops kikuyuensis) – gatunek małego ptaka z rodziny szlarników (Zosteropidae). Jest endemitem Kenii. Według klasyfikacji IUCN jest to gatunek najmniejszej troski.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał angielski zoolog Richard Bowdler Sharpe w 1891 roku na łamach czasopisma „Ibis”. Autor nadał gatunkowi nazwę Zosterops kikuyuensis. Jako miejsce typowe wskazał Kikuyu, obszar w środkowej Kenii zamieszkiwany przez ludy Kikuju[2][6]. Holotyp dostarczony przez F. Jacksona w 1889 roku znajduje się w Muzeum Historii Naturalnej w Tring[7].

Takson ten był uznawany za podgatunek szlarnika białookiego (Zosterops poliogastrus)[8], ale różni się od niego wyglądem[9]. Jest to gatunek monotypowy[2][7][10][11].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Zosterops (Fosterops): gr. ζωστηρ zōstēr, ζωστηρος zōstēros „pas”; ωψ ōps, ωπος ōpos „oko”[12].
  • kikuyensis – od Kikuyu – regionu w centralnej Kenii zamieszkałego przez ludy Kikuju[13].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Mały ptak o szpiczastym, zakrzywionym, stosunkowo długim, czarnym dziobie. Nogi i stopy od łupkowych do jasnoszarych. Tęczówki od ciemnobrązowych do czarniawych. Nie występuje dymorfizm płciowy. Wokół oczu charakterystyczne szerokie białe obrączki oczne (3 mm), które od strony dzioba są nieco węższe i przerwane przez niewielką czarną plamkę. Od dzioba do oczu czarne zabarwienie, nad dziobem szerokie żółte czoło. Górna część głowy i jej boki oraz kark i grzbiet zielone. Gardło żółtawe. Podgardle, dolna część szyi i brzucha oraz pokrywy podogonowe żółte. Boki ciemnozielone. Ogon ciemnobrązowy z wąskimi zielonkawymi krawędziami. Skrzydła czarno-brązowe z żółtawozielonkawymi krawędziami lotek. Spody skrzydeł bladożółte. Młode osobniki przypominają dorosłe. Długość ciała 11,5–12 cm, masa ciała 9–14 g[9].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Szlarnik żółtolicy występuje tylko w środkowej Kenii, na stokach wulkanów i gór w hrabstwie Meru w masywie Kenia, w Górach Aberdare na wysokościach od 1500 do 3400 m n.p.m.[9][14] Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 28,2 tys. km²[14].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Jego głównym siedliskiem są tropikalne lasy górskie i ich obrzeża, lasy bambusowe, zadrzewione ogrody, gaje oliwkowe, obszary porośnięte roślinami z rodzaju wilczomlecz (Euphorbia), lasy eukaliptusowe i iglaste. Jest gatunkiem osiadłym. Długość pokolenia jest określana na 3,5 roku[14]. Dieta tego gatunku składa się z małych jagód, fig, miąższu papai, także niewielkich bezkręgowców, a zwłaszcza mszyc (Aphidoidea), oraz nektaru. Żeruje w stadach liczących do 30 osobników[9].

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Sezon lęgowy od lutego do czerwca z największą intensywnością w kwietniu i maju, w sezonie do dwóch lęgów, ale stwierdzono także trzeci w przypadku niepowodzenia poprzednich. Gniazdo budowane jest przez obie płcie. Zajmuje to 7–10 dni. Ma kształt niewielkiej miseczki o średnicy 45 mm i głębokości około 35 mm. Zbudowane jest z porostów, mchu, drobnych włókien i pajęczyn. Umieszczane jest w rozwidleniu gałązek na wysokości 1–7 m nad ziemią, w takim miejscu, aby było osłonięte przez liście od deszczu i słońca. W lęgu 2–3 białe lub niebieskie jaja 17–18 x 12 mm. Inkubowane przez oboje rodziców przez okres 11–12 dni; pisklęta po wykluciu przebywają w gnieździe przez 15 dni. Jaja i pisklęta padają łupem drapieżników m.in. dzierzb i gryzoni nadrzewnych. W gniazdach tego gatunku składa jaja pasożyt lęgowy – miodowodzik szarogłowy (Prodotiscus zambesiae)[9].

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody szlarnik żółtolicy jest zaliczany do kategorii LC (ang. Least Concern – gatunek najmniejszej troski)[3]. Liczebność populacji nie jest oszacowana, ale gatunek uznaje się za pospolity, a nawet w pewnych obszarach jako liczny. Ze względu na brak badań nad wpływem zmian środowiskowych na liczebność tego gatunku trend jego populacji nie jest określony[3][14].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Zosterops kikuyuensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c Denis Lepage, Kikuyu White-eyeZosterops kikuyuensis Sharpe, 1891 [online], Avibase [dostęp 2023-09-02] (ang.).
  3. ↑ a b c Zosterops kikuyuensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ZOSTEROPIDAE Bonaparte, 1853 - SZLARNIKI - WHITE-EYES (wersja: 2023-03-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-09-02].
  5. ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 358, 1999. 
  6. ↑ R.B. Sharpe, Diagnoses of new Species of Birds from Central East Africa, „Ibis”, seria 6, t. 3 (11), Londyn 1891, s. 444 (ang.).
  7. ↑ a b D.J. Pearson, D.A. Turner, A taxonomic review of the genus Zosterops in East Africa, with a revised list of species occurring in Kenya, Uganda and Tanzania, „Scopus: Journal of East African Ornithology”, 37, 2017, s. 1–13.
  8. ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 13: Penduline-tits to shrikes. Barcelona: Lynx Edicions, 2008, s. 472. ISBN 978-84-96553-45-3. (ang.).
  9. ↑ a b c d e Josep del Hoyo, Nigel Collar & Guy M. Kirwan: Kikuyu White-eye Zosterops kikuyuensis, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-09-02]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  10. ↑ Alan P. Peterson, PASSERIFORMES, ZOSTEROPIDAE Bonaparte 1853, White-eyes and Yuhinas, Wersja 5.013 (2021-11-26) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-09-01] (ang.).
  11. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sylviid babblers, parrotbills, white-eyes. IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-09-02]. (ang.).
  12. ↑ Zosterops, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-30] (ang.).
  13. ↑ kikuyensis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-09-02] (ang.).
  14. ↑ a b c d Kikuyu White-eye Zosterops kikuyuensis. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-09-02]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szlarnik_żółtolicy&oldid=72331121”