The Custom House
The Custom House (irl. Teach an Chustaim) – neoklasycystyczny budynek z XVIII wieku w Dublinie w Irlandii. Budynek położony jest na północnym brzegu rzeki Liffey przy Custom House Quay (Dublin 1) między mostami: Butt Bridge i Talbot Memorial Bridge. Custom House jest siedzibą Departamentu środowiska, społeczności i samorządu lokalnego Republiki Irlandzkiej.
Budynek zaprojektowany został przez angielskiego architekta Jamesa Gandona jako nowa komora celna dla dublińskiego portu. Był to pierwszy tak duży projekt tego architekta i pierwszy tak duży wolnostojący publiczny budynek w Dublinie. Do prac nad nim Gandon zaprosił irlandzkich artystów i rzemieślników: kamieniarzy Henry'ego Darleya i Johna Semple'a oraz cieślę Hugh Henry'ego. Wszystkie cztery elewacje budynku udekorowane są płaskorzeźbami Edwarda Smytha przedstawiającymi główne rzeki Irlandii[1][2]. Za posągi na kopule i zwieńczeniu budynku odpowiedzialny był inny artysta, Henry Banks. Po 10 latach budowy budynek oddano do użytku 7 listopada 1791 roku. Jego koszt wyniósł, olbrzymią jak na tamte czasy sumę, 200 tys. funtów[3].
Kiedy port przeniesiono w dół rzeki budynek przestał być używany jako komora celna i zaczęto używać go jako siedziby lokalnego rządu. Podczas wojny o niepodległość w 1921 Irlandzka Armia Republikańska spaliła budynek "świętując" zwycięstwo Sinn Féin w wyborach[1]. Oryginalne wnętrza projektu Gandona zostały doszczętnie zniszczone przez pożar, a wieża z kopułą zawaliła się. Ogień zniszczył też liczne dokumenty i historyczne archiwa. Mimo osiągnięcia celu, jakim było zniszczenie budynku, IRA podczas ataku na Custom House i późniejszego odwrotu straciła wielu żołnierzy[4]. Po podpisaniu traktatu angielsko-irlandzkiego budynek został odbudowany przez rząd Wolnego Państwa Irlandzkiego. Ślady odbudowy widoczne są do dziś. Rząd promując lokalne materiały użył do odbudowy irlandzkiego wapienia z Ardbraccan, który jest ciemniejszy niż pierwotny kamień z wyspy Portland.
Kolejna restauracja i czyszczenie kamienia na budynku przeprowadzone zostały przez państwową agencję zajmującą się utrzymaniem i konserwacją zabytków Office of Public Works (OPW). Rozpoczęto je w latach 80. XX wieku i ukończono w 200-setną rocznicę oddania do użytku w 1991[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Podróże marzeń. Irlandia. Warszawa: Mediaprofit, 2006, s. 153. ISBN 83-60174-28-8.
- ↑ Jedna z czternastu płaskorzeźb wykonanych przez Edwarda Smytha, przedstawiająca rzekę Liffey, znajdowała się na 10-funtowym banknocie (seria C) przed wprowadzeniem w Irlandii euro w 2002 roku.
- ↑ Architecture Ireland: The Custom House. [dostęp 2011-10-19]. (ang.).
- ↑ James Mackay: Michael Collins: A Life. Edynburg: 1996, s. 199. ISBN 1-85158-857-4. (ang.).
- ↑ History of Department: The Custom House. [dostęp 2011-10-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-20)]. (ang.).