Titian Ramsay Peale
 Titian Ramsay Peale, fotografia z ok. 1875 ze zbiorów American Philosophical Society | |
| Data i miejsce urodzenia |
2 listopada 1799 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
13 marca 1885 |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki |
rysownik, akwarelista, malarz, przyrodnik, entomolog, fotograf |
Titian Ramsay Peale (ur. 2 listopada 1799 w Filadelfii, zm. 13 marca 1885 tamże) – amerykański rysownik, akwarelista, malarz, przyrodnik, entomolog i fotograf.
Najmłodszy syn Charlesa Willsona Peale’a. Był znanym naukowym ilustratorem, którego obrazy i rysunki, przedstawiające faunę i florę Ameryki odznaczają się urodą plastyczną i dokładnością. Uczestnik kilku wypraw badawczych, w tym kierowanych przez Stephena Harrimana Longa oraz United States Exploring Expedition.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Młodość i edukacja[edytuj | edytuj kod]
Najmłodszy syn Charlesa Willsona Peale’a urodził się w Philosophical Hall. Imiona Titian Ramsay otrzymał po bracie, który zmarł podczas epidemii żółtej febry w 1798 roku[a]. Wykształcenie zdobywał głównie w domu. Dzięki koneksjom rodzinnym miał możliwość spotykania się z najbardziej znanymi przyrodnikami Ameryki oraz uczestniczyć w wykładach anatomicznych Caspara Wistara na University of Pennsylvania. Mając 13 lat uczył się produkcji maszyn, ale wkrótce porzucił to zajęcie, by zaangażować się w rodzinne przedsięwzięcie, jakim było prowadzenie założonego przez głowę rodziny muzeum historii naturalnej oraz konserwacja znajdujących się w jego zbiorach okazów przyrodniczych[1].
Udział w wyprawach badawczych[edytuj | edytuj kod]
Wszechstronnie utalentowany, postanowił zostać ilustratorem dzieł naukowych. Pierwszą profesjonalną pracą, jaką wykonał, było sześć kolorowych tablic do dzieła Thomasa Saya American Entomology, wydanego w 1817 roku w Filadelfii. Przyniosły mu one uznanie i wybór na członka Academy of Natural Sciences w rodzinnym mieście. Stworzyło mu też możliwość kontynuowania pracy w dziedzinie historii naturalnej. W grudniu tego samego roku dołączył do Thomasa Saya, George’a Orda i Williama Maclure’a, biorących udział w wyprawie do przybrzeżnych regionów Georgii i Florydy. W 1819 roku jego ojciec załatwił mu posadę asystenta-przyrodnika w wyprawie Stephena Harrimana Longa do Gór Skalistych. Ekspedycja, w której uczestniczyli między innymi Thomas Say, George Jessup i Edwin James, przemierzyła na pokładzie parowca Western Engineer rzekę Missouri, udając się następnie na zachód, wzdłuż rzeki Platte do przedniego pasma Gór Skalistych[1]. Celem wyprawy było odkrycie źródeł Platte, a zadaniem Peale’a – dokumentowanie fauny, którą członkowie wyprawy napotkali podczas swej misji. Jego wysiłki zaowocowały ponad setką szkiców, w tym kilkoma pejzażami i scenami z życia rdzennych Amerykanów. Wyprawie nie udało się odkryć źródeł Platte, ale prace Peale’a, wykonane w czasie trwania ekspedycji, przyczyniły się do sporządzenia plastycznego opisu terytorium, które w 1867 roku stało się stanem Nebraska[2]. Przedsięwzięcie Longa zostało uznane za pierwszą naukową ekspedycję geodezyjną do regionu, który badała[1].
Po powrocie do Filadelfii w 1821 roku Peale wznowił pracę w rodzinnym muzeum, uzupełniając swoje rysunki terenowe i inwentaryzując okazy zebrane podczas wyprawy. Zakres jego działań szybko się poszerzył. W 1822 roku wystawił w Pennsylvania Academy of the Fine Artscztery swoje akwarele, z których trzy powstały w czasie ekspedycji Longa. Wykonał następnie kilka rysunków nowych, amerykańskich ptaków do suplementu Karola Lucjana Bonaparte do American Ornithology Alexandra Wilsona, wydanego w Filadelfii, w latach 1825–1833. Od Thomasa Saya otrzymał zamówienie na realizację 54 kolorowych tablic do trzytomowego wydawnictwa American Entomology, wydanego w Filadelfii, w latach 1824–1828[1].
W latach 20. i 30. XIX wieku Peale kontynuował swoje badania naukowe. W 1825 roku powrócił na południe Florydy, a w okresie między jesienią 1830, a wiosną 1832 roku wyprawił się do rzeki Magdaleny w Kolumbii, szkicując i zbierając znaczne ilości motyli i innych okazów. Jego wysiłki, włożone w tę ekspedycję oraz dokonania artystyczne sprawiły, że został w 1833 roku wybrany na członka American Philosophical Society. W latach 1838–1842 uczestniczył jako przyrodnik w kolejnej wyprawie badawczej, United States Exploring Expedition pod kierownictwem Charlesa Wilkesa. Celem ekspedycji Wilkesa, jednej z najbardziej ambitnych amerykańskich wypraw w połowie XIX wieku, było opłynięcie kuli ziemskiej, włącznie z odwiedzeniem takich regionów, jak Fidżi, Filipiny, Wybrzeże Północno-Zachodnie i Kalifornia. Ekspedycja dla Peale’a okazała się jednak nieudana. Zatonięcie statku u ujścia rzeki Kolumbii oznaczało dla niego przepadek jego najważniejszych okazów, a dodatkowo, po powrocie do Filadelfii pojawiły się między nim a Wilkesem nieporozumienia co do zasług na polu odkryć naukowych oraz planów publikacji ich rezultatów. W 1848 roku ukazała się w Filadelfii, w limitowanym nakładzie, książka Peale’a Mammalia and Ornithology, ale później została wycofana przez Wilkesa, a jej miejsce zajęła Mammalogy and Ornithology Johna Cassina z 1858 roku[1].
Upadek muzeum przyrodniczego Peale’ów[edytuj | edytuj kod]
W 1842 roku z muzeum Peale’ów zostały usunięte okazy z ekspedycji Wilkesa, po czym większość z nich uległa zniszczeniu. Wkrótce potem ich muzeum zbankrutowało, a jego zbiory, które były podstawowym źródłem każdej znaczącej monografii przyrodniczej z dziedziny ornitologii, entomologii, zoologii i paleontologii, napisanej w Stanach Zjednoczonych w ciągu pierwszych trzech dekad XIX wieku, zostały rozproszone[3].
Praca w Urzędzie Patentowym[edytuj | edytuj kod]
Po tych doświadczeniach i okresowych trudnościach Peale, przy wsparciu rodziny, objął w 1849 roku stanowisko asystenta inspektora w Urzędzie Patentowym Stanów Zjednoczonych. Pracował w nim aż do momentu przejścia na emeryturę w 1873 roku[1].
Ostatnie lata życia[edytuj | edytuj kod]
W ostatnich latach swojej kariery artystycznej Peale kontynuował malowanie, bardzo interesował się też fotografią, zarówno w swojej pracy w Urzędzie Patentowym, jak i poza nią. Został członkiem założycielem Amateur Photographic Exchange Club, pierwszego tego typu klubu w Stanach Zjednoczonych. Nie udało mu się natomiast doprowadzić do końca naukowego przedsięwzięcia, jakim miało być napisanie i zilustrowanie książki poświęconej motylom Ameryki Północnej. Peale zmarł w swym rodzinnym mieście w 1885 roku[1]. Jego dzieło zostało podjęte dopiero w 2015 roku, kiedy American Museum of Natural History opublikowało je jako The Butterflies of North America: Titian Peale’s Lost Manuscript. W dziele znalazło się ponad 200 ilustracji Peale’a. Jego manuskrypt, liczący ponad 400 stron, został w 1916 roku przekazany na rzecz muzeum przez finansistę i filantropa Ogdena Millsa[4].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Zbiór motyli i ciem[edytuj | edytuj kod]
Zbiór motyli i ciem, Titian R. Peale Butterfly and Moth Collection, znajdujący się w Academy of Natural Sciences, jest jednym z najstarszych zbiorów entomologicznych w Ameryce Północnej. Stanowi on odzwierciedlenie jego silnych zainteresowań tym rzędem owadów pozostając trwałą spuścizną jego życiowych dokonań. Najwcześniejsze okazy pochodzą z czasów, gdy, jeszcze jako młody człowiek, skonstruował w Filadelfii po raz pierwszy pudełko entomologiczne, tzw. Peale box, które pozwalało na oglądanie okazów z góry i z dołu, a jednocześnie chroniło je przed innymi owadzimi szkodnikami, światłem i wilgocią. Ostatnie okazy pochodzą z 1885 roku, ostatniego roku jego życia. Cała kolekcja przechowywana jest w blisko 100 pudełkach, z dodatkowymi okazami umieszczonymi w głównych zbiorach Academy of Natural Sciences i Carnegie Museum of Natural History. Kolekcja została przekazana na rzecz Academy of Natural Sciences po śmierci Peale’a. Akademia w latach 90., przy wsparciu kilku fundacji, podjęła się konserwacji tych zbiorów, identyfikacji i cyfrowego zapisu obrazu wszystkich okazów oraz udostępnienia tych informacji za pośrednictwem Internetu[5].
Szkice[edytuj | edytuj kod]
Zbiór szkiców Titiana Ramsaya Peal’a obejmuje ponad 550 rysunków, wykonanych ołówkiem i atramentem (przy pomocy pióra), akwarele oraz litografie[1].
Ilustracje przyrodnicze[edytuj | edytuj kod]
- Lepidoptera Americana (1833)
- American Entomology (Thomas Say, 1817, 1824–1828) – niektóre
- American Ornithology (suplement, Karol Lucjan Bonaparte, 1825–1833) – niektóre
- Mammalogy and Ornithology (John Cassin, 1858) – niektóre
- The Butterflies of North America: Titian Peale’s Lost Manuscript (2016) – ponad 200 ilustracji[4].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stąd w niektórych publikacjach jest wymieniany jako Titian Ramsey Peale II.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h American Philosophical Society: Titian Ramsay Peale Sketches. search.amphilsoc.org. [dostęp 2017-11-21]. (ang.).
- ↑ Aia Yousef i Sarah Lepinski: 50 States of Preservation: Museum of Nebraska Art in Kearney, Nebraska. www.neh.gov. [dostęp 2017-11-21]. (ang.).
- ↑ Robert E. Schofield: Charles Willson Peale and His Philadelphia Museum, 1784-1827. journals.ku.edu. [dostęp 2017-11-21]. (ang.).
- ↑ a b John V. Calhoun, David M. Wright. Remarks on the recent publication of Titian R. Peale’s „lost manuscript,” including new information about Peale’s Lepidoptera illustrations. „Journal of Research on the Lepidoptera”. Nr 1. 49, s. 21–51, 1 may 2016. The Lepidoptera Research Foundation. ISSN 2156-5457. [dostęp 2017-11-21]. (ang.).
- ↑ Academy of Natural Sciences: The Historic Titian Peale Butterfly and Moth Collection. clade.ansp.org. [dostęp 2017-11-21]. (ang.).