Pejzaż
Pejzaż (fr. paysage) – malarstwo krajobrazowe, czyli malarstwo przedstawiające krajobraz, widok natury lub otoczenia miejskiego.
W zależności od przedstawionej rzeczywistości wyróżnia się pejzaż topograficzny – odzwierciedlający konkretny motyw i pejzaż fantastyczny – będący wytworem wyobraźni. Można wyróżnić specyficzne typy pejzażu w zależności od obrazowanego motywu:
- weduta – pejzaż przedstawiający scenę miejską
- marina – krajobraz marynistyczny, morski
- pejzaż ze sztafażem – w pejzażu pojawia się postać ludzka lub zwierzęca
Historia pejzażu[edytuj | edytuj kod]
Od starożytności do końca XVI wieku pejzaż występował jako tło dla przedstawianych zdarzeń mitologicznych, historycznych czy religijnych. Pojawił się również jako temat samodzielny np. w malarstwie ściennym hellenizmu (malarstwo pompejańskie), gdzie tworzył element dekoracyjny.
Wraz ze wzrostem zainteresowania światem przyrody w okresie renesansu, wzrosła też rola pejzażu, co doprowadziło do usamodzielnienia się pejzażu jako nowego gatunku malarskiego (pejzaż samodzielny). Pierwsze dzieła tego typu powstały w malarstwie niderlandzkim w 2. poł. XVI wieku.
Rozkwit pejzażu nastąpił w XVII wieku, wyodrębniły się jego odmiany, wypracowano kategorie teoretyczne. W Holandii rozwijał się głównie pejzaż topograficzny (Jan van Goyen, Meindert Hobbema, Jacob van Ruisdael) oraz fantastyczny (Joachim Patinir). We Włoszech i Francji dominował pejzaż komponowany, w ramach którego wyróżniano pejzaż heroiczny (Nicolas Poussin) i pejzaż pastoralny (Claude Lorrain).
W XVIII wieku w Wenecji rozwijało się malarstwo wedut (Giovanni Antonio Canal, Francesco Guardi, Bernardo Bellotto), w Anglii tworzyli tacy artyści jak William Turner i John Constable, w Niemczech – Caspar David Friedrich.
W XIX wieku powstała tzw. szkoła z Barbizon, która skupiała wokół siebie artystów malujących głównie realistyczne pejzaże wiejskie (Théodore Rousseau). Również w impresjonizmie i postimpresjonizmie głównym tematem pozostał pejzaż – ujmowanym jednak w zupełnie nowy sposób (Camille Pissarro).
W sztuce XX wieku pejzaż stał się popularnym tematem podejmowanym przez artystów różnych kierunków (fowistów, kubistów, ekspresjonistów, surrealistów).
Pejzaż w Polsce[edytuj | edytuj kod]
W Polsce malarstwo krajobrazowe rozwinęło się w połowie XIX wieku. Jako najwybitniejszych pejzażystów należy wymienić: Józefa Chełmońskiego, Władysława Podkowińskiego, Leona Wyczółkowskiego, braci Maksymiliana i Aleksandra Gierymskich, Jana Stanisławskiego, Jana Wołka.
Bruegelowskie pejzaże dawnej zachodniej Grodzieńszczyzny[1][2] Witalisa Sarosieka[3], którego nazwisko jest umieszczone „Słowniku Białoruskich Artystów”[4], w tym obraz przedstawiający Zimowy pejzaż z sankami (Kaplica przy ul. Grodzieńskiej), olej na płycie, 25×35 cm, rok wykonania 1994[5] – „wielu oglądającym te obrazy nasuwają (...) skojarzenia z dziełami Pietera Breugla, ze względu na temat, ujęcie postaci, scenerie zimowe”[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Odwiedzamy polską część Grodzieńszczyzny, PolskieRadio.pl [dostęp 2020-02-27].
- ↑ Malarstwo dawnej Grodzieńszczyzny, PolskieRadio.pl [dostęp 2020-02-27].
- ↑ Leonard Drożdżewicz, Sokólski Brueghel – Witalis Sarosiek (1945-2012), Sokółka: Helena i Leonard Drożdżewiczowie, 2013 [dostęp 2020-02-27].
- ↑ Слоўнік Беларускіх Мастакоў = Słownik Białoruskich Artystów – Białoruska Biblioteka Internetowa Kamunikat.org, Слоўнік Беларускіх Мастакоў = Słownik Białoruskich Artystów – Białoruska Biblioteka Internetowa Kamunikat.org [dostęp 2020-02-27].
- ↑ Sokólski Brueghel – Witalis Sarosiek – Szukaj w Google, www.google.com [dostęp 2020-02-27].
- ↑ Witalis Sarosiek – sokólski Breugel, www.hajnowka.pl [dostęp 2020-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-28].
