Pejzaż
Pejzaż (fr. paysage) – malarstwo krajobrazowe, czyli malarstwo przedstawiające krajobraz, widok natury lub otoczenia miejskiego.
W zależności od przedstawionej rzeczywistości wyróżnia się pejzaż topograficzny – odzwierciedlający konkretny motyw i pejzaż fantastyczny – będący wytworem wyobraźni. Można wyróżnić specyficzne typy pejzażu w zależności od obrazowanego motywu:
- weduta – pejzaż przedstawiający scenę miejską
- marina – krajobraz marynistyczny, morski
- pejzaż ze sztafażem – w pejzażu pojawia się postać ludzka lub zwierzęca
Historia pejzażu[edytuj | edytuj kod]
Od starożytności do końca XVI wieku pejzaż występował jako tło dla przedstawianych zdarzeń mitologicznych, historycznych czy religijnych. Pojawił się również jako temat samodzielny np. w malarstwie ściennym hellenizmu (malarstwo pompejańskie), gdzie tworzył element dekoracyjny.
Wraz ze wzrostem zainteresowania światem przyrody w okresie renesansu, wzrosła też rola pejzażu, co doprowadziło do usamodzielnienia się pejzażu jako nowego gatunku malarskiego (pejzaż samodzielny). Pierwsze dzieła tego typu powstały w malarstwie niderlandzkim w 2. poł. XVI wieku.
Rozkwit pejzażu nastąpił w XVII wieku, wyodrębniły się jego odmiany, wypracowano kategorie teoretyczne. W Holandii rozwijał się głównie pejzaż topograficzny (Jan van Goyen, Meindert Hobbema, Jacob van Ruisdael) oraz fantastyczny (Joachim Patinir). We Włoszech i Francji dominował pejzaż komponowany, w ramach którego wyróżniano pejzaż heroiczny (Nicolas Poussin) i pejzaż pastoralny (Claude Lorrain).
W XVIII wieku w Wenecji rozwijało się malarstwo wedut (Giovanni Antonio Canal, Francesco Guardi, Bernardo Bellotto), w Anglii tworzyli tacy artyści jak William Turner i John Constable, w Niemczech – Caspar David Friedrich.
W XIX wieku powstała tzw. szkoła z Barbizon, która skupiała wokół siebie artystów malujących głównie realistyczne pejzaże wiejskie (Théodore Rousseau). Również w impresjonizmie i postimpresjonizmie głównym tematem pozostał pejzaż – ujmowanym jednak w zupełnie nowy sposób (Camille Pissarro).
W sztuce XX wieku pejzaż stał się popularnym tematem podejmowanym przez artystów różnych kierunków (fowistów, kubistów, ekspresjonistów, surrealistów).
Pejzaż w Polsce[edytuj | edytuj kod]
W Polsce malarstwo krajobrazowe rozwinęło się w połowie XIX wieku. Jako najwybitniejszych pejzażystów należy wymienić: Józefa Chełmońskiego, Władysława Podkowińskiego, Leona Wyczółkowskiego, braci Maksymiliana i Aleksandra Gierymskich, Jana Stanisławskiego, Jana Wołka.
