Tulosesus angulatus

Coprinellus angulatus

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	Tulosesus
Gatunek	Coprinellus angulatus
Nazwa systematyczna
Tulosesus angulatus (Peck) D. Wächt. & A. Melzer Mycol. Progr. 19(11): 1208 (2020)

Tulosesus angulatus (Peck) D. Wächt. & A. Melzer – gatunek grzybów z rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Psathyrellus, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy gatunek ten opisał w 1873 r. Charles Horton Peck pod nazwą Coprinus angulatus. Prowadzone w latach 90. XX wieku badania z zakresu filogenetyki molekularnej wykazały jednak, że rodzaj Coprinus nie był taksonem monofiletycznym i należy go rozbić na rodzaje Coprinus (sensu stricto), Coprinellus, a także kilka innych. W 2001 r. Coprinus angulatus przeniesiono do rodzaju Coprinellus, a w 2020 r. do rodzaju Tulosesus.

Synonimy naukowe:

• Coprinus angulatus Peck 1874
• Coprinus boudieri Quél. 1877
• Coprinellus angulatus (Peck) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001
• Coprinus sociatus var. boudieri (Quél.) Costantin & L.M. Dufour 1891.

Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował polską nazwę czernidłak kanciastozarodnikowy. Po przeniesieniu gatunku do rodzaju Coprinellus zaproponowana przez Wojewodę stała się niespójna z nazwą naukową, nie jest to bowiem już czernidłak. Na niektórych polskojęzycznych stronach internetowych gatunek ten opisywany jest jako czernidłaczek kanciastozarodnikowy, ale po przeniesieniu do rodzaju Tulosesus również ta nazwa stała się niespójna z nazwą naukową.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 0,5–3 cm. U młodych okazów owalny i zamknięty, później przez długi czas dzwonkowaty, na koniec rozpostarty, o wywiniętych brzegach. Zwykle podczas wywijania brzegi kapelusza pękają, kapelusz higrofaniczny, w kolorze od rdzawo ochrowobrązowego przez rdzawobrązowy i czerwonobrązowy do ciemnobrązowego. Jest silnie bruzdowany, jedynie sam czubek pozostaje niebruzdowany i ciemniejszy. Brzeg kapelusza ostry.

Blaszki

Szerokie i mocne, wolne lub wąsko przyrośnięte. U młodych okazów białe, z wiekiem ciemniejące, w końcu czarne. Podczas dojrzewania rozpływają się.

Trzon

Długość 3–10 cm, grubość 3–5 mm. Jest cylindryczny, delikatnie bruzdkowany, w środku pusty, w kolorze białawym lub białoochrowym.

Miąższ

Cienki, o takim samym kolorze jak kapelusz. Nie zmienia koloru po uszkodzeniu. Bez wyraźnego smaku i zapach.

Wysyp zarodników

Czarny. Zarodniki o rozmiarach 7–11,5 × 5–8,5 μm. Kształt zarodników jest bardzo charakterystyczną cechą tego gatunku. Z profilu mają kształt elipsoidalno-owalny i są ucięte, z przodu są kanciasto owalne z centralnym dzióbkiem na jednym końcu i porą rostkową na drugim.

Gatunki podobne

Najbardziej podobny jest tzw. czernidłak błyszczący (czernidłaczek błyszczący) Coprinellus micaceus. Różni się powierzchnią kapelusza, która jest błyszcząca i pokryta błyszczącymi ziarenkami, oraz blaszkami, których ostrza długo pozostają białe.

Występowanie i siedlisko

Opisano występowanie tego gatunku w Europie, oraz w Patagonii. W Polsce jego rozprzestrzenienie i częstość występowania nie są znane. Na terenie Polski w piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano tylko ok. 10 jego stanowisk.

Saprotrof i grzyb wypaleniskowy. Jest dość rzadki. Owocniki pojawiają się w drugiej połowie lata. Najczęściej występuje w niewielkich grupach, po kilka sztuk, rzadziej pojedynczo. Wyrastają na ziemi, wypaleniskach, w których występuje węgiel drzewny.