Tyfon

Tyfon

Τυφῶν

Inne imiona	Tyfeus, Tyfaon, Tyfos
Występowanie	mitologia grecka
Odpowiednik	Set (egipski)
Rodzina
Ojciec	Tartar
Matka	Gaja
Dzieci	Chimera, Ortos, hydra lernejska, Ladon, orzeł Ethon, lew nemejski

Tyfon (także Tyfeus, Tyfaon bądź Tyfos, gr. Τυφῶν Typhō̂n, Τυφωεύς Typhōeús, Τυφάων Typháōn bądź Τυφώς Typhṓs) – w mitologii greckiej najmłodszy syn Gai i Tartarosa. Według innej wersji miał być synem Hery, poczętym bez udziału mężczyzny.

Narodziny

Gaja, wściekła na Zeusa za zamknięcie jej dzieci (gigantów) w Tartarze, zwróciła się o pomoc do Tartara. Ten dał jej dwa jajka zapłodnione przez siebie. Gaja zakopała je w ziemi i po jakimś czasie na świat wyszedł potwór Tyfon.

Opis

Tyfon był pół człowiekiem, pół zwierzęciem, wzrostem i siłą przerastał wszystkich. Był większy od największych gór, głową zahaczał o gwiazdy. Kiedy wyciągał ręce, jedną sięgał krańców wschodnich świata, a drugą zachodnich. Zamiast palców miał sto smoczych łbów. Od pasa w dół miał kłębowisko żmij, a u ramion skrzydła. Oczy jego miotały płomienie.

W innych wersjach mitu Tyfon był latającym stugłowym smokiem.

Mity związane z Tyfonem

Wyobrażenie walki Zeusa z Tyfonem (z wazy greckiej)

Gdy zaatakował Niebo, wszyscy bogowie rzucili się w panice do ucieczki. Uciekali aż do Egiptu i tam ukryli się na pustyni, a niektórzy przemienili się w zwierzęta, by nie dać się rozpoznać. Apollo zamienił się w kanię, Hermes w ibisa, Ares w rybę, Dionizos w kozła, Hefajstos w byka. Tylko Zeus pozostał w swojej postaci i rozpoczął walkę z potworem. Najpierw z daleka Zeus ciskał w niego błyskawicami, a gdy doszło do walki wręcz, przewrócił go z pomocą swojego stalowego sierpa. Ale Tyfon był tylko ranny – odebrał Zeusowi sierp i przeciął mu nim mięśnie nóg i ramion. Zeus był bezbronny. Tyfon wziął go na ramiona i wyniósł do Groty Korykejskiej. Osobno ukrył mięśnie Zeusa. Hermes i Pan odnaleźli ukryte mięśnie i umieścili je z powrotem w ciele Zeusa, który natychmiast odzyskał swoją moc. Wsiadł na rydwan zaprzężony w skrzydlate rumaki i rozpoczął kolejną walkę z Tyfonem. Tyfon nękany przez Zeusa zaczął uciekać przed nim, ścigany przez Trację i inne krainy greckie. Tyfon bronił się rzucając górami w Zeusa, który bronił się za pomocą błyskawic. W końcu Tyfon załamany, że nie może dosięgnąć Zeusa, uciekał przed nim na zachód. W Cieśninie Sycylijskiej, gdy Tyfon przeprawiał się do Afryki, Zeus rzucił w niego górą Etna, która go zmiażdżyła. Do dzisiaj, gdy Etna wybucha płomieniami, są to pozostałości piorunów Zeusa. A gdy są odczuwalne wstrząsy, to znak, że Tyfon próbuje wydostać się spod góry.

Potomstwo Tyfona

Przypisuje się mu ojcostwo wielu innych potworów, m.in.:

• psa Ortrosa
• Hydry lernejskiej
• Chimery
• smoka Ladona
• Lwa nemejskiego
• orła Ethona dręczącego Prometeusza
• zwierzęcia Seta (Tyfona)

Analogie

Podobieństwo mitu o Tyfonie kradnącym mięśnie Zeusowi do hetyckiego mitu o Illujance odbierającym bogu serce i oczy, mogło powstać w wyniku zapożyczenia. Również wskazuje się na analogie do mitu o Ullikummi.

Bibliografia

• Robert Graves: Mity greckie. Warszawa: PIW, 1992. ISBN 83-06-02284-X.brak strony w książce