Przejdź do zawartości

Tęcza grawitacji

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tęcza grawitacji
Gravity’s Rainbow
Ilustracja
Okładka pierwszego wydania Tęczy grawitacji (1973)
Autor

Thomas Pynchon

Tematyka

powieść historyczna, satyra, science-fiction, powieść encyklopedyczna

Typ utworu

powieść

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Stany Zjednoczone

Język

angielski

Data wydania

1973 (Viking Press, Stany Zjednoczone)
1974 (Bantam Books, Stany Zjednoczone)
(Penguin Books, Wielka Brytania)

Wydawca

Viking Press
Bantam Books
Penguin Books

Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego

2001

Wydawca

Prószyński i S-ka

Przekład

Robert Sudół

Tęcza grawitacji (ang. Gravity’s Rainbow) – wydana w 1973 roku powieść, uchodząca za największe dzieło Thomasa Pynchona.

Powieść „encyklopedyczna” (wymagająca do pełnego zrozumienia ciągłego zaglądania do encyklopedii). Fabuła osnuta jest wokół rakiety V2, jednak z powodu gwałtownych zmian w czasie i miejscu narracji, onirycznych lub retrospektywnych wstawek oraz niespodziewanych przejść między kolejnymi narratorami, główna oś fabuły jest stosunkowo ciężka do zauważenia i śledzenia. Zwolennicy Pynchona podkreślają, że widać w tym pisarski kunszt autora, a niejasności to zachęta do rozwikłania zagadki. Przeciwnicy uważają, że w powieści nie ma niczego wartościowego.

Niestandardowość formy i szeroki zakres nawiązań oraz aluzji czynią powieść niemożliwą do streszczenia. Według niektórych krytyków, Tęcza grawitacji jest o wojnie (właściwej bohaterce powieści) oraz o powikłanej relacji człowieka z własnym dzieckiem, czyli techniką.

Tłem dla Tęczy grawitacji jest zimna wojna; znamienny jest rok powstania powieści (lata siedemdziesiąte to apogeum rozczarowania amerykańską polityką). We wstępie do antologii opowiadań Slow Learner z 1984 roku, Pynchon przyznaje, że bezpośrednią inspiracją do napisania książki było zagrożenie atakiem nuklearnym (pokrewieństwo zimnowojennej psychozy z nastrojami Londynu z czasów bombardowań rakietami V2 jest bardzo wyraźne).

W 1974 roku powieść otrzymała prestiżową nagrodę National Book Award.

Istnieje wiele świadectw wpływu powieści na współczesną kulturę. Jednym z nich jest scena z filmu Trainspotting, w której jedna z postaci nurkuje w sedesie. Jest to odbicie podobnej przygody jednego z głównych bohaterów Tęczy grawitacji – Tyrona Slothrope’a.

Powieść została wydana w Polsce w 2001 roku w tłumaczeniu Roberta Sudoła przez wydawnictwo Prószyński i S-ka.

Inspiracje w kulturze i sztuce

[edytuj | edytuj kod]

W 2024 roku w krakowskim Teatrze BARAKAH powstała sztuka teatralna pt. Poza zero, czyli jak pokochałem bombę według scenariusza Wery Makowskx i Krzysia Zyguckiego w reżyserii Wery Makowskx. Spektakl był inspirowany Tęczą grawitacji Thomasa Pynchona oraz filmem Doktor Strangelove, czyli jak przestałem się martwić i pokochałem bombę Stanley’a Kubricka[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Poza zero, czyli jak pokochałem bombę. Teatr BARAKAH. [dostęp 2024-04-05].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]