Ust´-Omczug

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ust´-Omczug
Усть-Омчуг
ilustracja
Państwo

 Rosja

Obwód

 magadański

Populacja (2010)
• liczba ludności


3914[1]

Nr kierunkowy

41344

Kod pocztowy

686050

Położenie na mapie obwodu magadańskiego
Mapa konturowa obwodu magadańskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Ust´-Omczug”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, po prawej znajduje się punkt z opisem „Ust´-Omczug”
61°09′N 149°38′E/61,150000 149,633333
Multimedia w Wikimedia Commons

Ust´-Omczug – osiedle typu miejskiego w Rosji, w obwodzie magadańskim, ośrodek administracyjny rejonu tieńkińskiego. W 2010 roku liczyło 3914 mieszkańców.

Geografia i klimat[edytuj | edytuj kod]

Ust´-Omczug leży w południowo-zachodniej części Gór Kołymskich, około 190 km na północ od Magadanu, w dolinie rzeki Omczug u jej ujścia do Detrinu, prawego dopływu Kołymy.

Klimat wilgotny kontynentalny (typ Dfb). Średnia temperatura lipca: 10,7 °C, stycznia: -27.7 °C. Roczna suma opadów: 375 mm, największe opady występują w lipcu i sierpniu (pow. 60 mm).[2]

Historia[edytuj | edytuj kod]

Początki istnienia, lata wojenne[edytuj | edytuj kod]

W 1938 r. pięcioosobowa ekspedycja geologiczna pod kierownictwem Dmitrija Iwanowicza Spiwaka odkryła w dolinie rzeki Omczug pokłady złota zdatne do przemysłowej eksploatacji.[3] W listopadzie 1939 roku, na podstawie zarządzenia z 11 września tego roku o organizacji Tieńkińskiego Zarządu Przemysłu Górniczego w ramach Dalstroju,[5] w dziewiczej tajdze u zbiegu rzek Omczug i Detrin rozpoczęto budowę osady o roboczej nazwie 184 kilometr, w której miała się mieścić siedziba Zarządu. Postawiono najpierw budynek administracji, potem stołówkę, sklep, dwa domy na ulicy Komsomolskiej, łaźnię.[7] Budowa ciągnęła się powoli. W styczniu 1940 r. na obecnej ulicy Gorniackiej nie było żadnego domu mieszkalnego, tylko przecinka do nieukończonego budynku Zarządu. W maju 1941 r. ukończono budynek administracji, stołówkę, sklep, łaźnię, pocztę, ambulatorium i ponad dziesięć domów mieszkalnych.[9] Budowa prowadzona była siłami więźniów z podobozu «Komiendantskij» mieszczącego się na drugim brzegu Omczuga w miejscu obecnej ulicy Zariecznej.[8][10]

W 1941 r. przebazowano do Ust´-Omczuga z osady Igandża Tieńkiński Zarząd Zwiadu Geologicznego. Zarządzenie w sprawie przebazowania nakazywało przydzielić dodatkowo 400 robotników i zorganizować w Zarządzie podobóz w ramach Tieńłagu[10], w wyniku czego powstał w miasteczku kolejny podobóz, noszący numer 15.[11]

W 1942 r. rozpoczęto budowę Centralnych Warsztatów Mechaniczno-Remontowych, z oddziałami: mechaniczno-remontowym, elektryczno-remontowym, odlewniczym i kuźnią. W oddziale odlewniczym uruchomiono żeliwiak i piec do odlewu brązu. Zakłady w pełni uruchomiono w 1943. Remontowano w nich m.in. koparki parowe, samochody ZiS-21, transformatory, silniki elektryczne; produkowano wagoniki kopalniane i inne urządzenia górnicze. Równocześnie zbudowano siłownię energetyczną wyposażoną w cztery agregaty.[12]

W 1941 roku wybudowano pierwszą szkołę z internatem na 4-5 oddziałów.[13] Górnicze miasteczko szybko się rozwijało. Już w 1945 roku został wybudowany przestronny, jasny, dwupiętrowy budynek dziesięciolatki.[15] W początku lat 50. zaczęło brakować miejsc, wówczas wybudowano w centrum osady jeszcze jeden drewniany, dwupiętrowy budynek szkolny, w którym mieszkały i uczyły się dzieci z klas 1.–4. (w późniejszych latach w tym budynku mieścił się TZPG, potem szkoła zawodowa; budynek zburzono pod koniec lat 90.)[14][16]

W sierpniu 1942 otwarto szpital na 20 łóżek, a w 1944 – pierwszą aptekę.[17]

Lata powojenne[edytuj | edytuj kod]

W 1950 r. wybudowano dwupiętrowe centrum handlowe «Raduga»,[18] a dwa lata później dobudowano sklep spożywczy «Eriki».[19]

2 grudnia 1953 r. Ust´-Omczug został ustanowiony ośrodkiem administracyjnym nowo wyznaczonego rejonu tieńkińskiego, a 22 grudnia otrzymał status osiedla robotniczego. W 1954 r. konstytuuje się Gminna Rada Narodowa.[20]

W latach 50. w miasteczku powstaje wiele ubogich domków prywatnych, zbudowanych samodzielnie z wszelkich dostępnych materiałów, wyrastających przede wszystkim na prawym brzegu rzeczki Poganki, w rejonie dzisiejszych ulic Zielonej, Magadańskiej i Wostocznej. Mieszkali tam byli więźniowie (którzy po karze łagru odbywali jeszcze karę zesłania, czy w inny sposób byli represjonowani, lub też nie mieli środków i możliwości, aby wyjechać), ochrona oraz pracownicy najemni, w tym specjaliści i kierownicy.[21]

W miejscu dawnych ogrodów powstaje stadion sportowy i strzelnica klubu «Metalurg».[22] W 1955 lub 1956 otwarto szkołę sportową.[23]

Likwidacja Dalstroju i przemiany lat sześdzięsiątych[edytuj | edytuj kod]

29 czerwca 1956 r. został zlikwidowany obóz Tieńłag[10], wraz z nim znikły z Omczuga zony. Na ich miejscu powstała osada Zariecznyj, w 1979 włączona do miasteczka jako ulica Zariecznaja.[23]

Lata 1957–1964 przyniosły znaczne zmiany w związku z likwidacją Dalstroju, reorganizacją administracji i ogólnymi zmianami politycznymi w Związku Radzieckim. Jednak większość przedsiębiorstw przetrwała pod nowymi nazwami i zarządami. W przededniu święta 1 maja 1959 r. na placu przed klubem uroczyście odsłonięto pomnik Lenina[24] – na tym samym postumencie, na którym przed kilku laty ustawiono posąg Stalina.[25][26]

Burzliwy rozwój w latach 1960 – 1989[edytuj | edytuj kod]

W 1960 otwarto w Ust´-Omczugu filę bazy samochodowej nr 1. w Pałatce ze 102 ciężarówkami. W 1960 i następnie 1963 w wyniku połączenia kilku mniejszych oddziałów powstało Centralne Gospodarstwo Przemysłu Leśnego. W początkach 1961 roku kopalnia «Kurczatowskij» została przebazowana do Zariecznego. W 1962 zaczęła działać szkoła zawodowa przemysłu górniczego kształcąca operatorów buldożerów, wiertniczych, strzałowych, kierowców. W 1960 otwarto lokalne lotnisko.[27]

W początkach lat 60. budowane są zupełnie nowe domy mieszkalne. To już nie baraki z wygodami na dziedzińcu, a przede wszystkim drewniane dwupiętrowe budynki, co prawda, z częściowym węzłem sanitarnym w każdym mieszkaniu – zimną wodą, osobną toaletą i kuchnią.[28] W latach 1964-66 oddano do użytku około 20 domów. Otwarto przedszkole, restaurację (1960), nową szkołę na 964 miejsca (1964). W 1967, roku jubileuszu 50-lecia władzy radzieckiej, w miasteczku pojawiły się: nowy budynek klubu na ulicy Zariecznej, kino «Rossija»,[29] dom mieszkalny z supersamem «Rasswiet», pierwsza w rejonie automatyczna centrala telefoniczna, rozpoczęto budowę czteropiętrowego domu z restauracją «Centralną» na parterze, budowany jest przekaźnik telewizyjny.[28]

W 1968 r. zbudowano fermę drobiu,[30] przeniesiono do Omczuga administrację sowchozu «Tieńkińskij».[31] W 1969 zaczęto budować nowe osiedle trzy- cztero- i pięciopiętrowych bloków mieszkalnych z wielkiej płyty na prawym brzegu Omczuga, wytyczono tam nowe ulice Mira i Pobiedy nazwane tak na cześć zbliżającej się 30. rocznicy zwycięstwa w II wojnie światowej. W latach 70. powstał nowy budynek szkolnego internatu, nowy Pałac Sportu i stadion przy parku, nowy oddział szpitala i przychodnia. W 1976 powstało nowe przedsiębiorstwo – kamieniołom. Zbudowano centralną ciepłownię, nową łaźnię i pralnię. Na miejscu starego stadionu wyrosły budynki administracji: Teńkińskiego Kombinatu Górniczego (dawniej Zarządu Przemysłu Górniczego), dwóch osobnych oddziałów Ekspedycji Geologicznej: Tieńkińskiej (powstałej z przekształcenia dawnego Tieńkińskiego Zarządu Zwiadu Geologicznego) i nowo powstałej Detrińskiej, komitetu rejonowego KPZR i Komsomołu i innych. W latach 80. powstały nowa szkoła z internatem i trzy przedszkola na nadrzecznym osiedlu, bank, sklepy. Liczba mieszkańców rosła osiągając w 1989 roku największą wartość: 11,3 tys. osób.[32]

Lata po rozpadzie ZSRR[edytuj | edytuj kod]

Po rozpadzie ZSRR w 1991 r. miasteczko podupadło. W początkach dekady dokończono jeszcze niektóre trwające budowy: przebudowano łaźnię, oddano budynek domu kultury i kilka domów mieszkalnych; ostatni blok powstał w 1993 przy ulicy Gorniackiej 49a. Jeden z niedokończonych bloków rozebrano i przeniesiono do osady kopalni «Szkolnyj»; budowa kolejnego oddziału szpitala pozostała nieukończona. W latach 90. znikły Kombinat Górniczy, kopalnia «Kurczatowskij», obie Ekspedycje Geologiczne, gospodarstwo leśne i sowchoz, zakłady remontowe, baza samochodowa oraz inne przedsiębiorstwa i instytucje.[33] Przemiany polityczne spowodowały zamknięcie jednych instytucji i urzędów a powstanie innych, pojawił się urząd pracy, urząd skarbowy. W budynku dawnej Ekspedycji Geologicznej umieszczono komisariat milicji, w przychodni dziecięcej – zarząd wojskowy, w bibliotece – giełdę pracy, w dawnej siedzibie komitetu KPZR – sąd. Borykano się z problemami ekonomicznymi, brakiem ciepłej wody i centralnego ogrzewania, nieregularnością usług pocztowych.[34] Pierwsza dekada XXI wieku nie odznaczyła się dobrymi zmianami. Nieremontowane domy mieszkalne niszczały, drewniane budynki popadły w ruinę.[35][36] Liczba mieszkańców spadła do ok. 4600 w 2004 roku.[37].

Współczesność[edytuj | edytuj kod]

Dopiero druga dekada XXI wieku przyniosła odmianę. Na głównych ulicach zainstalowano nowe oświetlenie, wyremontowano dachy wielu domów mieszkalnych i budynków użyteczności publicznej, fasady pomalowano w jaskrawe kolory,[38] postawiono ławki, place zabaw. Otwarto hotel «Zołotaja Tieńka». Na terenie szkoły ogólnokształcącej zbudowano kilka boisk ze sztuczną nawierzchnią: do piłki nożnej (niepełnowymiarowe), koszykówki i siatkówki; przy szkole sportowej – dwa lodowiska do hokeja, strefę do gry w siatkówkę i koszykówkę, skatepark.[39] Odnowiono budynek domu kultury, w którym urządzono muzeum krajoznawcze,[40] plac przed budynkiem wybrukowano i ustawiono fontannę. Szpital rejonowy wyposażono w nowy sprzęt, zbudowano nowy budynek pogotowia ratunkowego.[35]

W 2013 r. miasto nawiedziła powódź,[41] która dotknęła także inne rejony obwodu magadańskiego.[42] Woda przerwała tamę, droga prowadząca do Magadanu w kilku miejscach została rozmyta, uszkodzony most; nastąpiła przerwa w dostawie energii elektrycznej. Urząd Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych w Magadanie zorganizował dostawę żywności, wody i butli z gazem przy użyciu śmigłowca Mi-8.[43]

30 października 2018 r., w Dzień Pamięci Ofiar Represji Politycznych odsłonięto pomnik «Więźniom kołymskich łagrów czasów Dalstroju» autorstwa kowala Olega Zakutnego.[44][45]

W 2018 roku wybudowano wiszącą kładkę dla pieszych nad rzeką Omczug łączącą nadrzeczne osiedle z dawną osadą Zariecznyj, znacznie skracającą drogę pomiędzy dwoma częściami miasteczka.[35][46]

Transport[edytuj | edytuj kod]

Przez Ust´-Omczug przebiega droga 44N-4,[47] zwana trasą tieńkińską, prowadząca z Pałatki przez Omczak i Kułu do Traktu Kołymskiego w pobliżu osady Bolszewik. Odległość do Magadanu ok. 260 km. Dwa razy w tygodniu kursuje autobus nr 519 w relacji Magadan – Matrosowo (nr 520 w relacji powrotnej).[48][49]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Dane ze spisu ludności w 2010 r.
  2. ↑ Klimat Ust-Omczug. CLIMATE-DATA.ORG. [dostęp 2019-12-13].
  3. ↑ Gribanowa 2013 ↓, s. 82.
  4. ↑ Gribanowa 2013 ↓, s. 83.
  5. ↑ Prikaz № 384, w: [4]
  6. ↑ Gribanowa 2013 ↓, s. 84.
  7. ↑ Wspomnienia P. I. Abramienki, w: Mironowa, S. Wietieran Tieńki. „Lieninskoje znamia”. Wydanie z 14 września 1967.  Cytat za: [6]
  8. ↑ a b Gribanowa 2013 ↓, s. 85.
  9. ↑ Wspomnienia geologa Wiktora Wołodina, w: W. Wołodin, 20 liet spustia, 1959. Z archiwum administracji rejonu tieńkińskiego, teczka bez nazwy. Cytat za: [8]
  10. ↑ a b c Metryczka Tieńłagu na stronie Rosyjskiego Memoriału
  11. ↑ Gribanowa 2013 ↓, s. 86.
  12. ↑ Gribanowa 2013 ↓, s. 87-88.
  13. ↑ Gribanowa 2013 ↓, s. 89.
  14. ↑ a b Gribanowa 2013 ↓, s. 90.
  15. ↑ Somowa, S. Nowyje szkoły. „Lieninskoje znamia”. Wydanie z 18 sierpnia 1954.  Cytat za: [14]
  16. ↑ Gribanowa 2019 ↓, s. 14.
  17. ↑ Gribanowa 2013 ↓, s. 91.
  18. ↑ Gribanowa 2019 ↓, s. 56.
  19. ↑ Gribanowa 2013 ↓, s. 95.
  20. ↑ Gribanowa 2013 ↓, s. 96.
  21. ↑ Gribanowa 2013 ↓, s. 96-98.
  22. ↑ Gribanowa 2019 ↓, s. 36-37.
  23. ↑ a b Gribanowa 2013 ↓, s. 99.
  24. ↑ Gribanowa 2019 ↓, s. 91.
  25. ↑ Gribanowa 2013 ↓, s. 100.
  26. ↑ Gribanowa 2019 ↓, s. 16.
  27. ↑ Gribanowa 2013 ↓, s. 100-101.
  28. ↑ a b Gribanowa 2013 ↓, s. 101.
  29. ↑ Gribanowa 2019 ↓, s. 63.
  30. ↑ Gribanowa 2019 ↓, s. 24.
  31. ↑ Gribanowa 2019 ↓, s. 62.
  32. ↑ Gribanowa 2013 ↓, s. 102-103.
  33. ↑ Gribanowa 2013 ↓, s. 105.
  34. ↑ Gribanowa ↓, s. 105.
  35. ↑ a b c Gribanowa 2019 ↓, s. 27.
  36. ↑ Gribanowa 2019 ↓, s. 79.
  37. ↑ Gribanowa 2013 ↓, s. 104.
  38. ↑ Gribanowa 2019 ↓, s. 106.
  39. ↑ Gribanowa 2019 ↓, s. 107.
  40. ↑ Gribanowa 2019 ↓, s. 92.
  41. ↑ Gribanowa 2019 ↓, s. 100-101.
  42. ↑ Zostanie otwarty punkt aprowizacyjny na Kołymie dla kierowców, którzy ugrzęźli na trasie. RIA Nowosti, 2013-08-21. [dostęp 2019-12-13]. (ros.).
  43. ↑ Śmigłowiec z żywnością wyleciał do osiedla Ust´-Omczug na Kołymie. RIA Nowosti, 2013-08-21. [dostęp 2019-12-16]. (ros.).
  44. ↑ Gribanowa 2019 ↓, s. 103.
  45. ↑ W kołymskim osiedlu Ust´-Omczug odsłonięto pomnik ofiar represji. Vesma.today, 2018-10-30. [dostęp 2019-12-16]. (ros.).
  46. ↑ Gribanowa 2019 ↓, s. 117.
  47. ↑ Wykaz samochodowych dróg publicznych regionalnego i międzymiastowego znaczenia obwodu magadańskiego (poz. II.4). 2019-10-01. [dostęp 2019-12-13]. (ros.).
  48. ↑ Rozkład jazdy autobusów z dworca w Magadanie. [dostęp 2019-12-13]. (ros.).
  49. ↑ Trasa autobusu nr 519 na Mapach Yandex. [dostęp 2019-12-13]. (ros.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ust´-Omczug&oldid=70462912”