Pochwiak jedwabnikowy
 Volvariella bombycina | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Gatunek |
pochwiak jedwabnikowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Volvariella bombycina (Schaeff.) Singer Lilloa 22: 401 (1951) | |
Pochwiak jedwabnikowy (Volvariella bombycina (Schaeff.) Singer) – gatunek grzybów z rodziny łuskowcowatych (Pluteaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Volvariella, Pluteaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował i opisał Jacob Christian Schäffer w roku 1774 nadając nu nazwę Agaricus bombycinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1949 r. Rolf Singer.
- Agaricus bombycinus Schaeff. 1774
- Amanita bombycina (Schaeff.) Pers. 1801
- Pluteus bombycinus (Schaeff.) Fr. 1836
- Volvaria bombycina (Schaeff.) P. Kumm. 1871
- Volvaria bombycina var. bombycina (Schaeff.) P. Kumm. 1871
- Volvariopsis bombycina (Schaeff.) Murrill (1911)
- Volvariella bombycina f. bombycina (Schaeff.) Singer 1951
- Volvaria flaviceps Murrill 1949
- Volvariella bombycina var. bombycina (Schaeff.) Singer 1951
- Agaricus bombycinus var. bombycinus Schaeff. 1774
- Agaricus denudatus Batsch 1783
- Agaricus bombycinus var. paludosus Lasch 1828
- Volvaria bombycina var. maxima Pilát 1933
- Volvariella bombycina var. flaviceps (Murrill) Shaffer 1957
- Volvariella bombycina var. microspora Dennis 1961
- Volvariella bombycina var. ciliatomarginata Desjardin & Hemmes 2001
Pierwszą nazwę polską, bedłka jedwabista, podał w 1876 roku Feliks Berdau. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę pochwiak jedwabnikowy, podali w 1968 roku Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda. Wcześniej takson ten opisywany był również jako pochwiak jedwabisty oraz bedłka jedwabnikowa[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnicy 8–20 cm, biały lub żółtawy. Za młodu jajowato-dzwonkowaty, potem wypukły, z wiekiem prawie płaski. Barwy białawej i delikatnie żółtawej w centralnej części u starszych owocników. Brzeg kapelusza nie podwinięty. Powierzchnia sucha, pokryta delikatnymi, jedwabistymi, kremowymi lub jasnobrązowymi włókienkowatymi łuseczkami, wiszącymi z brzegu kapelusza.
Blaszki barwy białej, z wiekiem przybierające kolor mięsno-różowy, szerokie, mieszane, wybrzuszone. Gęste i nie przyrośnięte do trzonu (wolne).
Pełny, 6–20 cm długości i 0,7–2 cm średnicy. Mniej więcej równy, ale zwykle zwężający się nieco ku wierzchołkowi. Często zakrzywiony w celu ustawienia kapelusza w pozycji horyzontalnej, z powodu bocznego wzrostu na drewnie. Powierzchnia sucha, biała lub żółtawa, gładka i bez pierścienia. Nasada trzonu otoczona grubą pochwą, sięgającą do połowy jego wysokości. Początkowo jest ona biaława, z wiekiem żółknie i brązowieje, gładka, matowa.
Zwarty, ale delikatny, miękki, barwy białej, nie przebarwia się po uszkodzeniu. O lekkim zapachu rzodkwi. Smak łagodny, przyjemny.
Różowy. Zarodniki 6,5–9 × 4,5–7 μm, eliptyczne i gładkie[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Niezbyt częsty. Owocniki wyrastają od czerwca do października na żywych i martwych pniach, kłodach i korzeniach drzew liściastych. Bardzo często w dziuplach i rozpęknięciach, nawet wysoko nad ziemią. Lubi ciepło. W zasadzie występuje pojedynczo, ale spotykany jest niekiedy gromadnie. Można go spotkać w ogrodach, parkach, wzdłuż dróg, na drzewach z rodzaju: klon, topola, wierzba, lipa, buk, dąb. Obserwowany również na gatunkach takich jak: kasztanowiec zwyczajny, jesion wyniosły, orzech włoski czy robinia akacjowa[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – Rzadkie (potencjalnie zagrożone)[5].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Saprotrof[6]. Nie jest pasożytem, i nawet jeśli rośnie na żywym drzewie, jest związany z martwym drewnem powstałym przez rozkład w szczelinach, dziuplach i zagłębieniach. Z powodu zapachu często wokół owocników krąży rój muszek.
Grzyb jadalny. Jednakże z uwagi na rzadkość występowania i walory smakowe nie wart konsumpcji[7].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Charakterystycznymi cechami tego gatunku są: duże rozmiary, jasnokremowy, jedwabisto-łuseczkowaty kapelusz, głęboka pochwa, występowanie na zmurszałych drzewach liściastych. Podgatunek Volvariella bombycina var. flaviceps ma żółty kapelusz[8]. Podobnym gatunkiem, również występującym na drzewach liściastych, jest pochwiak szarobrązowy Volvariella caesiotincta[4], który ma szaro-oliwkowe zabarwienie (niekiedy z błękitnym odcieniem), nieprzyjemnie ściągający smak, a jego miąższ ma zapach przypominający Geranium[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum – Names Record [online], www.indexfungorum.org [dostęp 2018-10-16].
- ↑ Species Fungorum – GSD Species [online], www.speciesfungorum.org [dostęp 2018-10-16].
- ↑ a b Władysław. Wojewoda, Checklist of Polish larger Basidiomycetes = Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1, OCLC 62368937 [dostęp 2018-10-25].
- ↑ a b Atlas Grzybów [online], atlas.grzybiarze.eu [dostęp 2018-11-03].
- ↑ Zbigniew. Mirek, Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, ISBN 83-89648-38-5, OCLC 78225357 [dostęp 2018-11-03].
- ↑ Volvariella bombycina, Silky Rosegill mushroom [online], www.first-nature.com [dostęp 2018-11-03] (ang.).
- ↑ Marek Snowarski, Volvariella bombycina (pochwiak jedwabnikowy) [online], www.grzyby.pl [dostęp 2018-11-03] (pol.).
- ↑ Joanna, grzybland – Pochwiak jedwabnikowy [online], www.grzybland.pl [dostęp 2018-11-03].
- ↑ Atlas [online], Na Grzyby – Atlas Grzybów – Grzybobranie 2018 [dostęp 2018-11-03] (pol.).