Warownie pierścieniowe z epoki wikingów
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 Twierdza Trelleborg z lotu ptaka (2008) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
III, IV |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2023 |
| 55°23′39″N 11°15′55″E/55,394167 11,265278 | |
Warownie pierścieniowe z epoki wikingów[1] (ang. Viking-Age Ring Fortresses[2]) – grupa pięciu stanowisk archeologicznych znajdujących się w Danii, obejmujących wikińskie warownie pierścieniowe – Aggersborg, Fyrkat, Nonnebakken, Trelleborg i Borgring – wzniesione w drugiej połowie X wieku za panowania króla Haralda Sinozębego.
W 2023 roku twierdze zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Warownie pierścieniowe z epoki wikingów (zwane również fortami[3] lub twierdzami[4][5] pierścieniowymi) rozmieszczone są w różnych częściach Danii[6]. Twierdze Aggersborg i Fyrkat znajdują się na Półwyspie Jutlandzkim, w regionie Jutlandia Północna, pozostałości warowni Nonnebakken w mieście Odense na wyspie Fionia, w regionie Dania Południowa, natomiast twierdze Borgring i Trelleborg – na wyspie Zelandia, w regionie Zelandia[6].
Wszystkie warownie zostały wzniesione w latach 970–980 za panowania króla Haralda Sinozębego i były elementami większych prac infrastrukturalnych z tego okresu (obejmujących m.in. budowę systemu fortyfikacji Danevirke czy mostu Ravningbroen)[6]. Strategicznie twierdze rozmieszczono w pobliżu ważnych szlaków lądowych i morskich. Pełniły funkcje obronne, do czego wykorzystano naturalną rzeźbę otaczającego je terenu[2]. Zdaniem prof. Sørena M. Sindbæka, archeologa z Uniwersytetu w Aarhus, stanowią kopie fortyfikacji anglosaskich, które 100 lat wcześniej skutecznie umożliwiły odparcie najazdów wikingów na Anglię[7][8].
Każda z warowni została wybudowana w tym samym stylu, zwanym trelleborg[8]: na planie kolistego pierścienia o średnicy od 120 do 240 metrów utworzonego przez wały obronne obłożone drewnem, wzdłuż których przebiegała drewniana droga („obwodnica”) umożliwiająca do nich dostęp oraz rów[6][8]. W centralnej części fortyfikacji znajdował się majdan, od którego odchodziły cztery drewniane ulice prowadzące do bram wychodzących na cztery strony świata[6][8][5]. Ulice te dzieliły warownię na ćwiartki, w obrębie których rozmieszczone były długie domy z zakrzywionymi ścianami[6][2][5].
Pierwsze cztery wikińskie warownie pierścieniowe zostały odkryte w latach 30. XX wieku, natomiast fortecę Borgring odkryto dopiero w 2014 roku[8][5]. Wykorzystano przy tym technologię Lidar, która uwidoczniła zarys regularnego pierścienia na polach koło Køge, a przeprowadzone następnie wykopaliska archeologiczne potwierdziły obecność w tym miejscu kolejnej X-wiecznej warowni[9][8].
W 2023 roku podczas odbywającej się w Rijadzie 45. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa twierdze wpisane zostały na listę światowego dziedzictwa UNESCO[1][2]. Wpisane dobro obejmuje łączną powierzchnię 51 ha, a strefy buforowe przylegające do poszczególnych warowni liczą łącznie 16 820,8 ha[2].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Warownia Aggersborg (2006) -
Warownia Fyrkat (2015) -
Długi dom, rekonstrukcja, Fyrkat (2015) -
Długi dom, rekonstrukcja, Trelleborg (2014) -
Brama twierdzy Trelleborg (2015) -
Forteca Borgring na mapie radarowej (2014)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Polski Komitet ds. UNESCO, Nowe wpisy na Liście światowego dziedzictwa [online], www.unesco.pl [dostęp 2023-12-23] (pol.).
- ↑ a b c d e UNESCO World Heritage Centre, Viking-Age Ring Fortresses [online], whc.unesco.org [dostęp 2023-12-24] (ang.).
- ↑ Aga Popiak, Tajemnica piątego fortu wikingów [online], Historykon.pl, 29 września 2017 [dostęp 2023-12-24] (pol.).
- ↑ Szlakiem wikingów. Zwiedzamy muzeum Trelleborg [online] [dostęp 2023-12-24] (pol.).
- ↑ a b c d Anna Błońska, Po wieloletniej przerwie w Danii odkryto kolejną fortecę w kształcie pierścienia [online], KopalniaWiedzy.pl, 24 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-24] (pol.).
- ↑ a b c d e f Viking-Age Ring Fortresses – Executive Summary [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-12-24] (ang.).
- ↑ Michael Price, Thousand-year-old Viking fortress reveals a technologically advanced society, „Science”, science.org, 2017, DOI: 10.1126/science.aao6973 [dostęp 2023-12-27] (ang.).
- ↑ a b c d e f Joanna Grabowska, Tajemnicze warownie sprzed tysiąca lat. Największa zagadka w archeologii wikingów [online], wyborcza.pl, 22 sierpnia 2017 [dostęp 2023-12-24] (pol.).
- ↑ Helen Goodchild, Nanna Holm, Søren M. Sindbæk, Borgring: the discovery of a Viking Age ring fortress, „Antiquity”, 91 (358), 2017, s. 1027–1042, DOI: 10.15184/aqy.2017.118, ISSN 0003-598X [dostęp 2023-12-27] (ang.).