Widłoróg amerykański

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Widłoróg amerykański
Antilocapra americana[1]
(Ord, 1815)
Ilustracja
Samiec
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

Cetartiodactyla

Podrząd

przeżuwacze

Infrarząd

Pecora

Rodzina

widłorogowate

Rodzaj

Antilocapra
Ord, 1818

Gatunek

widłoróg amerykański

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Widłoróg amerykański[3], dawniej: widłoróg lub antylopa widłoroga[4] (Antilocapra americana) – gatunek ssaka kopytnego, jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju widłoróg (Antilocapra) i rodziny widłorogowatych zamieszkujący Amerykę Północną. Widłorogi amerykańskie są najszybszymi zwierzętami Ameryki Północnej – na krótkich dystansach (do 1,5 km) osiągają do 95 km/h[5] wykonując przy tym skoki o długości do 6 metrów.

Występowanie i biotop[edytuj | edytuj kod]

Widłorogi amerykańskie występują od południowych części prowincji Alberta i Saskatchewan w Kanadzie przez zachodnie Stany Zjednoczone do zachodniej Sonory w Meksyku. Preferują rozległe, lekko pofałdowane tereny, porośnięte roślinnością typową dla prerii – trawą, której wysokość nie przekracza połowy metra. Część populacji występuje na obszarach, gdzie rosną także krzewy. Widłoróg amerykański żyje w dosyć suchym klimacie, gdzie roczna suma opadów jest niewystarczająca do wegetacji drzew.

Spotykane są od poziomu morza do 3353 m n.p.m. Stado zajmuje zazwyczaj obszar o powierzchni od 440 do 1200 ha.

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Informacje ogólne[edytuj | edytuj kod]

Wysokość w kłębie: 81-104 cm[6]
Długość ciała: 100-157 cm[6]

Długość rogów: samica – do 12 cm, samiec – do 25 cm[6]

Masa ciała: samiec 45-60, samica 35-45 kg
Długość życia: w niewoli – do 12 lat[6]

Samiec

Tułów jest pokryty gęstą, rudobrązową sierścią, a na głowie, zadzie, brzuchu, dwóch półksiężycach na szyi i wewnętrznych stronach kończyn – białą. Położone po bokach głowy oczy pozwalają na obserwowanie okolicy podczas posiłku, a długie, szczupłe kończyny umożliwiają szybką ucieczkę. Krótki ogon schowany jest w białej kępce włosów na zadzie nazywanej lustrem. Rogi zbudowane są z substancji budową przypominającej sierść, która rośnie na kostnym rdzeniu. Wierzchnia warstwa jest zrzucana raz do roku, po okresie godowym. Budowa ciała przystosowana do długotrwałego biegu. Mały żołądek i wątroba magazynująca duże ilości glikogenu sprawiają, że antylopa przystosowała się do dużego wysiłku. Zwierzęta te mogą przebyć kilka kilometrów, szybko biegnąc i wykonując długie skoki. Przeciętna prędkość w biegu wynosi 40 km/h, na krótkich dystansach nawet do 95 km/h.

Dymorfizm płciowy:

  • samiec jest większy od samicy
  • pysk samca jest ciemniejszy, a rogi dłuższe
  • szyja u samców jest naznaczona ciemnymi plamami

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Widłorogi amerykańskie są zwierzętami stadnymi, aktywnymi zarówno w dzień, jak i w nocy. Zimą antylopy zamieszkujące okolice górskie schodzą na niżej położone tereny, gdzie łatwiej znaleźć pokarm. Wiosną stada rozpraszają się, a latem samce zbierają wokół siebie samice z młodymi. Te, którym nie udało się znaleźć własnej grupy, tworzą osobne gromady. Jesienią widłorogi amerykańskie znowu łączą się w stada.

Pokarm[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zjadanego pokarmu jest zależny od pory roku i obszaru zajmowanego przez poszczególne stada. Latem jedzą rośliny zielne, oraz trawy, jesienią jagody, zimą podskubują gałązki krzewów i grzebią w śniegu w poszukiwaniu pożywienia. Co kilka dni przemieszczają się w inne miejsce, żeby żerować. Jeśli nie mają dostępu do zbiorników słodkiej wody odżywiają się zaopatrzonymi w nią roślinami.

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Samice widłorogów amerykańskich osiągają dojrzałość płciową w wieku 10-12, a samce 15-16 miesięcy. Latem samce zbierają wokół siebie grupy samic i znakują swój rewir moczem, odchodami i wydzieliną gruczołów skórnych, pozostawionymi na pniach, krzewach i brzegach strumieni. Kiedy obcy osobnik wkroczy na obszar należący do innego widłoroga amerykańskiego, odbywają się rytualne walki, a przegrany odchodzi.

Ciąża trwa od 250 do 252 dni. Na czas porodu samice oddalają się od stada. Na świat przychodzi 1, czasem 2 bardzo dobrze rozwinięte młode, ważące 2 – 4 kg, pokryte szarym, jedwabistym futrem. Trzy tygodnie spędzają ukryte w trawie. Matki karmią je mlekiem i za każdym razem starannie je wylizują oraz zjadają ich odchody. Dzięki takiej toalecie małe antylopy nie wydzielają zapachu, który mógłby zwabić drapieżniki. Po 3 tygodniach młode zaczynają skubać trawę, ale nadal pobierają mleko matki. Młode potrafią dobrze biegać, 4-dniowy widłoróg amerykański biegnie szybciej niż dorosły człowiek. Matki przyprowadzają młode do stada i od tego momentu opieka samic ogranicza się do karmienia.

Widłoróg
Samiec
Stado
Antylopy widłorogie

Podgatunki[edytuj | edytuj kod]

  • Antilocapra americana americana
  • Antilocapra americana mexicana
  • Antilocapra americana oregona
  • Antilocapra americana peninsularis – widłoróg półwyspowy
  • Antilocapra americana sonoriensis – widłoróg sonorski

Ochrona[edytuj | edytuj kod]

W pierwszej połowie XX wieku z powodu przekształcania prerii w tereny rolnicze populacja widłorogów wyraźnie się zmniejszyła. W tym czasie zakazano polowania na te antylopy i zaczęto ponownie osiedlać je na dawniej zajmowanych terenach, w wyniku czego wielu farmerów musiało opuścić swoje gospodarstwa. Symbolem ochrony środowiska w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych stała się antylopa widłoroga.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Antilocapra americana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Antilocapra americana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska-Jurgiel, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 176. ISBN 978-83-88147-15-9.
  4. Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
  5. Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne : przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 180. ISBN 83-01-13806-8.
  6. a b c d Równiny trawiaste. Warszawa: "Delta", 1999, s. 98. ISBN 83-7175-225-3.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne : przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 179-183. ISBN 83-01-13806-8.
  • Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
  • Mały słownik zoologiczny: ssaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.
  • Gorog, A.: Antilocapra americana. (On-line), Animal Diversity Web, 1999. [dostęp 2008-04-26]. (ang.).
  • Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.): Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.). Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2008-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 czerwca 2011)]. (ang.).
  • Równiny trawiaste. Warszawa: Delta, 1999. ISBN 83-7175-225-3.