Wielka Cisowa
 Położenie w paśmie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
878 m n.p.m. |
Położenie na mapie Karpat  | |
Położenie na mapie Beskidu Śląskiego  | |
 49°44′42,8″N 18°55′54,4″E/49,745222 18,931778
| |
Wielka Cisowa (878 m n.p.m.[1]) – dość rozległe, płaskie i generalnie bezleśne wypiętrzenie grzbietu Pasma Błatniej w północnej części Beskidu Śląskiego, pierwsze licząc od Błatniej w kierunku zachodnim. W kierunku południowym od szczytu Wielkiej Cisowej odchodzi wyraźne ramię, rozdzielające dolinki dwóch potoków uchodzących do Brennicy: Jatnego na zachodzie i Chrobaczego na wschodzie. Północny stok opada do Jasienicy[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Nazwa góry „Cisowa” związana jest najpewniej z występującymi tu niegdyś cisami. Znana jest co najmniej od XVI w. – mieszkańcy Brennej mieli tu swe pierwsze górskie pastwisko, na którym paśli bydło rogate. W 1689 r. wspomniany już jest Sallasch Tissowa (szałas Cisowa), a w 1835 r. – osiedle o tej samej nazwie (w formie Czihsowa)[3].
Na grzbiecie, w siodle między Wielką Cisową a Błatnią przez wiele lat znajdował się postawiony przez komunistyczne władze obelisk z okolicznościową tablicą, upamiętniający śmierć grupy 9 funkcjonariuszy MO i UB, którzy zginęli tu 12 i 13 maja 1946 r. podczas kilkugodzinnej bitwy z NSZ-owskim oddziałem „Bartka” (Henryka Flamego). Tablica została usunięta jeszcze na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, jednak sam obelisk pozostał. Wtedy też obok głazu pojawił się krzyż, postawiony ze wspólnej inicjatywy Urzędu Gminy i mieszkańców Brennej[4].
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]W adaptowanej góralskiej chałupie, tuż powyżej pomnika, od 1984 r. funkcjonowało Studenckie Schronisko Turystyczne. Spłonęło ono doszczętnie 23 listopada 1994 r. – ślady fundamentów są widoczne do dziś. Nieco dalej w kierunku Błatniej znajduje się niewielki ośrodek wypoczynkowy „Ranczo u Dorotki” (noclegi, restauracja z domową kuchnią, kilka koni pod wierzch)[4].
Grzbietem Wielkiej Cisowej biegnie czerwony szlak turystyczny z Jaworza-Nałęża na Błatnią. Wspomnianym wyżej południowym ramieniem biegną zielone znaki szlaku z Brennej na Błatnią[5].
Jaworze, Nałęże, biwak ZHP – Łazek – Czupel – Mały Cisowy – Wielka Cisowa – Błatnia. Odległość 4,7 km, suma podejść 340 m, czas przejścia 1:50 godz., z powrotem 1:20 godz.
Brenna – Wielka Cisowa. Odległość 4,4 km, suma podejść 490 m, czas przejścia 1:55 godz., z powrotem 1:15 godz.[5]
-
Szczyt -
Ubecki pomnik i krzyż -
Kapliczka między Wielką Cisową i Błatnią -
Polana na Wielkiej Cisowej
.jpg)
.jpg)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2023-06-17].
- ↑ Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2023-06-17].
- ↑ Robert Mrózek, Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego’, Katowice: Uniwersytet Śląski, 1984, s. 53, ISBN 82-00-00622-2.
- ↑ a b Mirosław Barański, Beskid Śląski, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007, s. 1669,177,206, ISBN 978-83-89188-71-7.
- ↑ a b Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, s. 2, ISBN 978-83-7605-084-3.