Wielki Port

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wielki Port
Grand Harbour, Il-Port il-Kbir
Ilustracja
Wielki Port widziany z Valletty
Państwo

 Malta

Lokalizacja

Morze Śródziemne

Miejscowości nadbrzeżne

Valletta, Floriana, Paola, Isla (Senglea), Birgu (Vittoriosa), Kalkara

Mapka zatoki
Położenie na mapie Malty
Mapa konturowa Malty, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Wielki Port”
Położenie na mapie Morza Śródziemnego
Mapa konturowa Morza Śródziemnego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Wielki Port”
Ziemia35°53′42″N 14°31′14″E/35,895000 14,520556
Multimedia w Wikimedia Commons

Wielki Port[1] (ang. Grand Harbour, malt. Il-Port il-Kbir) – zatoka Morza Śródziemnego na Malcie, będąca jednocześnie międzynarodowym portem morskim.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Wielki port znajduje się we wschodniej części wybrzeża Malty. Wcina się w ląd na ok. 3,6 km – ma przebieg wydłużony z kierunku północno-wschodniego na południowy zachód. Północno-zachodnie wybrzeże zatoki stanowi półwysep Sciberras – nad zatoką leżą tu miasta Valletta (stolica Malty) i Floriana. Południowo-wschodnie wybrzeże ma bardziej urozmaicony charakter – znajdują się tu długie zatoki porozdzielane palczastymi półwyspami, na których rozłożyły się miasta i pobudowano forty. Zatokami tej części wybrzeża Wielkiego Portu są (w kolejności od północnego wschodu): Rinella Creek (malt. Daħla ta’ Rinella), Kalkara Creek (malt. Daħla tal-Kalkara), Dockyard Creek (malt. Daħla tad-Dockyard) i French Creek (malt. Daħla tal-Franciżi). Znajdują się tu zaś miejscowości: Kalkara, Birgu (Vittoriosa), Isla (Senglea), Bormla (Cospicua) i Paola. U północno-zachodniego krańca zatoki znajduje się miejscowość Marsa (Malta), a w jej granicach dwie zatoki: Il-Menqa i Marsa Creek (malt. Daħla tal-Marsa). Ujście Wielkiego Portu do Morza Śródziemnego ma ok. 400 m szerokości; po obu jego stronach zbudowane zostały forty – Świętego Elma (ang. Fort Saint Elmo, malt. Forti Sant’Iermu) w Valletcie i Ricasoli (malt. Forti Ricasoli) w Kalkarze[2][3].

Zatoka na niemal całej swojej długości ma ponad 10 m głębokości – u ujścia do morza jej głębokość wynosi 20 m, na wysokości Fortu Saint Angelo (malt. Forti Sant’Anġlu) położonego w Birgu osiąga maksymalną wartość 23 m, zaś w zachodniej części pogłębiono dno tworząc kanał o głębokości 13,7 m prowadzący do nadbrzeży w Marsie. Płytsza jest jedynie zatoka Rinella Creek, której głębokość nie przekracza 5 m, w tym w części wschodniej – 2 m[4].

Port[edytuj | edytuj kod]

Wielki Port jest głównym portem pasażerskim Malty i drugim pod względem wielkości maltańskim portem handlowym, po Malta Freeport. Jego naturalne ukształtowanie oraz falochrony umożliwiają korzystanie z portu w każdych warunkach pogodowych przez 24 godziny na dobę i przez cały rok[5].

Terminal pasażerski ma 48 000 m² jest zarządzany przez Valletta Cruise Port[6]. W jego skład wchodzi m.in. dziewiętnaście historycznych 250-letnich budynków wybudowanych przez Manuela Pinto de Fonseca[7]. Valletta Gateway Terminals Ltd to spółka operująca na dwóch nabrzeżach portu: Deep Water Quay o długości nabrzeża 488 metrów i Laboratory and Magazine Wharves o długości nabrzeża 630 metrów[8]. Zdolność przeładunkowa portu wynosi maksymalnie 200 000 TEU rocznie[9]. W 2009 roku port obsłużył 294 795 pasażerów, z powodu kryzysu 20% mniej niż w 2008 roku. Ponadto port obsłużył 5019 statków zarejestrowanych na Malcie, w tym 2311 jachtów, 784 statków rybackich, 1261 statków towarowych z suchym ładunkiem i 456 statków z ładunkiem ciekłym[10]. W 2017 roku obsłużył 778 596 pasażerów[11].

Liczba pasażerów.
Źródło: MedCruise Association[11]

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wielki Port był wykorzystywany już w starożytności. Znajdował się pod panowaniem rzymskim i fenickim. Około 1100 roku nazywany był Castrum Maris[12]. W 1283 roku, przy wejściu do Wielkiego Portu toczyła się bitwa morska[13]. Kawalerowie maltańscy przejęli port w 1530 roku, dokonując jego przebudowy i wzmocnienia. Już jako Fort St Angelo był siedzibą Wielkiego Mistrza Zakonu Jean de la Valette podczas Wielkiego Oblężenia w 1565 roku. Dalsze umocnienia obronne zostały dodane pod koniec XVII wieku przez inżyniera Dona Carlosa Grunenberga, którego ozdobny herb nadal widnieje nad jedną z bram portu. Brytyjczycy przejęli fort w XIX wieku, a od 1912 do 1979 roku służył jako siedziba Floty Morza Śródziemnego, najpierw pod nazwą HMS Egmont, a od 1933 jako HMS St Angelo[14]. W ostatnich latach rozpoczęto prace renowacyjne fortu, 1,5 mln euro to dotacje rządowe, 5 marca 2012 roku przeznaczono na prace również 13,4 mln euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Celem programu jest renowacja fortu i udostępnienie go dla zwiedzających[15][16].

Przy porcie działała stocznia wojenna. Pierwszy suchy dok uruchomiono w 1848 roku. Stocznia wojenna została zamknięta w 1958 roku, ale doki są obecnie własnością Malta Shipbuilding i są wykorzystywane przede wszystkim do naprawy statków cywilnych[17].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Widok z Upper Barrakka Gardens w Valletcie na zatokę Wielki Port
  • widok na Islę oraz French Creek
    widok na Islę oraz French Creek
  • Marina, port jachtowy
    Marina, port jachtowy
  • port handlowy
    port handlowy
  • Marina „Laguna"
    Marina „Laguna"
  • Amerykański lotniskowiec USS John F. Kennedy (CV-67) w Wielkim Porcie
    Amerykański lotniskowiec USS John F. Kennedy (CV-67) w Wielkim Porcie
  • Fort St Angelo
    Fort St Angelo
  • Valletta Cruise Port
    Valletta Cruise Port

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Nazewnictwo Geograficzne Świata Zeszyt 12 cz. II KSNG s.136
  2. ↑ Malta East. Malta 1:25,000 Sheet 3. Government of Malta, 1984
  3. ↑ Malta 1:25 000. Malta Environment & Planning Authority, 2003
  4. ↑ Valetta Harbours. Medoterranean Sea. Malta. 177, 1:5.000, Admiralty Publications, 1984
  5. ↑ Port of Valletta. transport.gov.mt. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-31)]. - Transport Malta
  6. ↑ About Us. vallettawaterfront.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-13)]. - vallettawaterfront
  7. ↑ Welcome - vallettawaterfront
  8. ↑ Concession. vgt.com.mt. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-13)]. - Valletta Gateway Terminals Ltd
  9. ↑ Malta – Valletta Gateway Terminals - Portek
  10. ↑ Restoring Life in the City: Regenerating the Valletta Grand Harbour Area - Nadia Theuma (Institute of Tourism, Travel and Culture, University of Malta), Anthony Theuma (Paragon Europe, Malta)
  11. ↑ a b Cruise Activities in MedCruise Ports. Statistics 2017 - MedCruise Association, 2017
  12. ↑ Malta, Mediterranean Bridge - Stefan Goodwin, str. 56
  13. ↑ The Battle of Malta 730 years ago - timesofmalta.com
  14. ↑ Fort St Angelo. lonelyplanet.com. [dostęp 2014-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
  15. ↑ Funds available at last for Fort St Angelo restoration - timesofmalta.com
  16. ↑ Progress being made in Fort St Angelo restoration - timesofmalta.com
  17. ↑ Malta Harbour - battleships-cruisers.co.uk
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wielki_Port&oldid=69295929”