Wielki głód w Irlandii (1845–1849)

Bridget O'Donnell i jej dwoje dzieci w czasie klęski głodu

Wielki głód (ang. Great Hunger, Great Famine, irl. An Gorta Mór, An Drochshaol) – klęska głodu, która dotknęła Irlandię w latach 1845−1849. Głód został spowodowany przez pierwotniaka grzybopodobnego – Phytophthora infestans, który gwałtownie rozprzestrzeniał się w Europie w połowie XIX wieku i spowodował masowe straty w uprawach ziemniaków. Populacja Irlandii zmniejszyła się wówczas o 20%, doszło również do wielkiej fali emigracji – Irlandię opuściły 2 miliony ludzi.

Historia

W 1845 roku przywleczona do Irlandii ze Stanów Zjednoczonych choroba ziemniaków (zaraza ziemniaka) zniszczyła zbiory. Jednak interwencja rządu brytyjskiego (Irlandia była wówczas w unii z Wielką Brytanią) nie uchroniła kraju przed głodem. W roku następnym (1846) zaraza nie ustąpiła, ale nowy rząd brytyjski nie zareagował. To wówczas powstało irlandzkie powiedzenie: Bóg zesłał na nas zarazę ziemniaczaną, ale to Anglicy dali nam głód. Zniszczenie zbiorów ziemniaków samo w sobie nie oznaczało jeszcze braku żywności w kraju, gdyż pola były w tym roku pełne zboża. Jednak irlandzcy chłopi musieli je sprzedawać, aby opłacać czynsze za dzierżawę ziemi (bardzo wysokie i bezlitośnie egzekwowane). W efekcie wielu mieszkańców wyspy nie miało co jeść (ziemniaki stanowiły wówczas podstawowe pożywienie w tym kraju). Głód i choroby zaczęły zbierać straszliwe żniwo. W roku 1848 klęska głodu trwała dalej, a liczba ofiar sięgnęła miliona. Irlandzka organizacja rewolucyjna Młoda Irlandia próbowała wzniecić powstanie, ale nim wybuchło, aresztowani zostali przywódcy tej organizacji. Tymczasem Irlandczycy zaczęli masowo emigrować z dotkniętego klęską kraju – głównie do Ameryki. W latach 1845–1850 wyjechało z wyspy około miliona jej mieszkańców. W roku 1849 zaraza ostatecznie ustąpiła, ale jeszcze przez dwa lata wywołane głodem choroby zabijały ludzi.

Ostateczna liczba ofiar sięgnęła liczby półtora miliona osób. W ciągu 10 lat nastąpił znaczny spadek liczby ludności wyspy. Podczas gdy w roku 1841 Irlandię zamieszkiwało około 8,2 miliona ludzi, a w 1845 prawie 9 milionów, to w 1851 już tylko 6,5 miliona. Sytuację dodatkowo pogorszyła przeprowadzona po wielkim głodzie reforma agrarna, w ramach której konfiskowano zadłużone grunty (najczęściej zadłużeni byli ci właściciele ziemscy, którzy dobrodusznie zrezygnowali z pobierania czynszu od głodujących dzierżawców).

Zobacz też

• Klęski głodu w Galicji
• głód

Bibliografia

• Joseph Cummins: Najdłuższe konflikty zbrojne. Wyd. 1. Warszawa: Muza SA, 2013. ISBN 978-83-7758-259-6.