Przejdź do zawartości

Wincenty Dunin Marcinkiewicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wincenty Dunin Marcinkiewicz
Ilustracja
Wincenty Dunin Marcinkiewicz, 1863
Imię i nazwisko

Wincenty Jakub Dunin Marcinkiewicz

Data i miejsce urodzenia

4 lutego 1808
Paniuszkiewicze

Data i miejsce śmierci

29 grudnia 1884
Mała Lucynka

Narodowość

białoruska

Dziedzina sztuki

literatura piękna

Epoka

romantyzm

Ważne dzieła
  • Sielanka
  • Dudarz białoruski
  • Wieczornice
  • Obłąkany
  • Hapon
  • Szlachta pińska
Wincenty Dunin-Marcinkiewicz
Herb
Łabędź
Rodzina

Marcinkiewiczowie Duninowie herbu Łabędź

Ojciec

Jakub Dunin Marcinkiewicz

Matka

Martyna Niedźwiedzka

Żona

Józefa Baranowska

Dzieci

Kamila, Cezaryna, Mirosław

Wincenty Jakub Dunin Marcinkiewicz herbu Łabędź (ur. 23 stycznia?/4 lutego 1808 w Paniuszkiewiczach[1], zm. 29 grudnia 1884 w Małej Lucynce(inne języki)) – białoruski i polski[2] poeta, dramaturg, klasyk literatury polsko-białoruskiej[3] XIX w. Autor romantycznych wierszy, powieści i opowiadań. Popularyzator białoruskiego języka literackiego i kreator nowych gatunków oraz form literackich. Przodek polskiej poetki Barbary Czarnowieskiej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wincenty Dunin Marcinkiewicz pochodził z białoruskiej rodziny drobnej szlachty katolickiej. Jego ojciec Jakub był dzierżawcą niewielkiego majątku. W 1824 r. Wincenty ukończył szkołę powiatową. Następnie rozpoczął studia medyczne na uniwersytecie. W 1840 r. poeta osiedlił się pod Mińskiem w majątku Mała Lucynka. Piastował godność szlacheckiego deputata w Mińsku. W swoim majątku założył teatr autorski, w którym wystawiał także własne sztuki. W 1841 r. założył pierwsze białoruskie kółko teatralne. Zachęcał innych do zakładania szkółek ludowych, sam także założył podobną w Mińsku. Poeta był prześladowany przez władze po napisaniu wierszy agitacyjnych w czasie powstania w 1863 roku.

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Jest uważany za jednego z pierwszych klasyków białoruskiej literatury. W swoich utworach często opisywał lud wiejski, jego kulturę, zwyczaje i obrzędy. Wiele wierszy pisał w języku białoruskim, a spod jego pióra wyszły m.in. poematy oraz sztuki teatralne. Pierwszy utwór drukowany, wydany w 1846 r., Sielanka został wystawiony po raz pierwszy w Mińsku w 1852 r. Początkowo utwory poety mają charakter sielankowy i pisane są po polsku, np. zbiór Dudarz białoruski (1857). Późniejszą twórczość zaliczyć można do literatury realistycznej, m.in.: opowieści Wieczornice i Obłąkany (1855), poemat Hapon (1855), a także farsę teatralną Szlachta pińska (1866).

Wincenty Dunin-Marcinkiewicz zajmował się również tłumaczeniem utworów polskich poetów. W 1859 r. podjął się przekładu Pana Tadeusza Mickiewicza, którego rękopis po wydaniu dwóch ksiąg skonfiskowała carska cenzura. Przekład ten został wydany dopiero po śmierci tłumacza w 1907 r.

Stanisław Moniuszko napisał cztery ze swoich 20 oper do libretta Dunin-Marcinkiewicza, w tym do opery Sielanka, pierwszej opery, w której część libretta napisano po białorusku.

Julia Rutkowska w swoich niepublikowanych wspomnieniach zapisała: „Wincenty Dunin-Marcinkiewicz, obecnie słynny poeta białoruski, to stryj mojej matki. Najstarszy brat jej, Bolesław, przechowywał rękopisy (a może odpisy) tego poety. Bracia Bolesława często żartowali z jego pietyzmu do tej poezji. Już po śmierci Bolesława córka jego, likwidując rzeczy przed wyjazdem z Odessy do Polski, nieświadomie zniszczyła ten dorobek[4].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

W dniu 3 września 2016 roku odsłonięto na Placu Wolności w Mińsku wspólny pomnik Dunin-Marcinkiewicza i Stanisława Moniuszki[5].

Pomnik Wincentego Dunin-Marcinkiewicza i Stanisława Moniuszki w Mińsku

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Paniuszkiewicze 1), folwark nad bezimiennym dopływem Berezyny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 842.
  2. Józef Gołąbek, Wincenty Dunin-Marcinkiewicz, poeta polsko-białoruski, Wilno: skł. gł. Księg. Gebethner i Wolff, 1932.
  3. Jacek Kolbuszewski, Kresy, Wrocław 2002, s. 80.
  4. J. Rutkowska, Wspomnienia moich dni, BN rps akc. 9242/1, k. 12.
  5. YouTube [online], www.youtube.com [dostęp 2017-11-27] (fr.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Dzieje literatury europejskiej, pod red. Władysława Floryana, PWN, Warszawa 1989.
  • J. Huszcza, Antologia literatury białoruskiej od XIX do XX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1993.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]