Witold Henryk Paryski
Z żoną Zofią w Dolinie Mięguszowieckiej | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Zawód, zajęcie |
alpinista, ratownik TOPR, przewodnik |
Odznaczenia | |
Witold Henryk Paryski (ur. 10 września 1909 w Pittsburgh w stanie Pensylwania, USA, zm. 16 grudnia 2000 w Zakopanem) – polski krajoznawca, taternik, przewodnik tatrzański i ratownik TOPR-u, alpinista, działacz ochrony przyrody, absolwent medycyny, autor wielu prac o Tatrach i Podtatrzu. Autor przewodnika taternickiego Tatry Wysokie oraz (razem z żoną Zofią Radwańską-Paryską) Wielkiej encyklopedii tatrzańskiej.
Życiorys
Urodził się w Stanach Zjednoczonych. Pochodził z rodziny intelektualistów. Ojciec Witolda Michał Paryski (1872–1969), nauczyciel, księgarz i wydawca, dożył sędziwego wieku 97 lat. Zmarł w Zakopanem. Matka Witolda, Marta Delejewska. Do rodziny należał także brat ojca Antoni Alfred Paryski (1865–1935), drukarz, redaktor, publicysta i działacz społeczny.
Dokonał wielu pierwszych wejść w Tatrach, m.in. Filarem Leporowskiego na Kozi Wierch (w 1929), wprost od północy na Kozią Przełęcz Wyżnią (1929), prawym filarem północno-wschodniej ściany Rumanowego Szczytu (1937), prawym filarem północnej ściany Wideł (1953).
Jest również autorem szeregu artykułów i opracowań z szeroko pojętej tematyki górskiej: pisał m.in. o pasterstwie, botanice, geografii i etymologii nazewnictwa tatrzańskiego.
Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[1][2].
Zmarł w wieku 91 lat w Zakopanem. Wspólna mogiła Zofii i Henryka Paryskich znajduje się na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem[3][4].
W 2002 roku Akademickie Koło Przewodników Tatrzańskich w Krakowie przyjęło Zofię i Witolda H. Paryskich za swoich patronów[5].
Ważniejsze prace
- Tatry Wysokie, t. I–XXV, Warszawa 1951–88,
- Encyklopedia Tatrzańska, Warszawa 1973,
- Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin 1995,
- współautor: Július Andráši i Witold H. Paryski, Vysoké Tatry. Výber horolezeckých výstupov, Bratislava 1974, s. 309.
Przypisy
- ↑ Witold Henryk Paryski: człowiek – instytucja. W stulecie urodzin największego tatrologa. nieznanetatry.pl. [dostęp 2015-10-30].
- ↑ M.P. z 2000 r. nr 6, poz. 134
- ↑ Józef Nyka: Witold Henryk Paryski. Gazeta Górska, 2000–12. [dostęp 2010-02-24].
- ↑ Józef Nyka: Zofia Radwańska-Paryska. Głos Seniora, 2001–10. [dostęp 2010-02-24].
- ↑ Z dziejów AKPT – Historia Koła. [dostęp 2010-02-24].
Bibliografia
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
Linki zewnętrzne
- Pochowani na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Nagrodzeni Medalem Kalos Kagathos
- Ludzie związani z Zakopanem
- Polscy twórcy literatury górskiej
- Polscy wspinacze
- Taternicy
- Przewodnicy tatrzańscy
- Ratownicy TOPR
- Ludzie urodzeni w Pittsburghu
- Urodzeni w 1909
- Zmarli w 2000