Wojciech Liguda
Wojciech Liguda (ur. w 1853 r. w Winowie pod Opolem, zm. 1922) – polski działacz narodowy i społeczny, związany z powiatem opolskim. Wieloletni organizator polskich pielgrzymek do Barda i Wambierzyc, Piekar, Góry Św. Anny i innych sanktuariów. Jeden z najbliższych współpracowników Bronisława Koraszewskiego, założyciela Gazety Opolskiej, działającego na rzecz utrzymania polskości ludu śląskiego[1].
Wstęp[edytuj | edytuj kod]
Od momentu założenia w 1891 r. Towarzystwa Polsko-Katolickiego w Opolu był członkiem, potem sekretarzem i wiceprezesem tej organizacji. Podczas zebrania założycielskiego W. Liguda wypowiedział się: „Mówią ludzie, jako z polską mową daleko zajść nie można. A przecież można z nią zajść aż do Nieba, a dowodem tego Święci polscy, którzy po polsku żyli, po polsku się modlili.”[2]
Działacz polityczny angażujący się w wybory do Sejmu Pruskiego (Landtagu) i Parlamentu Niemieckiego (Reichstagu) najpierw jako członek Powiatowego Komitetu Wyborczego partii Centrum (partii katolików)[3], a potem w pierwszym Komitecie Wyborczym Ludu Polskiego na okręg opolski[4] Aktywnie uczestniczył w opolskich wiecach politycznych. Dnia 10 marca 1901 r. w obecności ok. 800 osób skrytykował obowiązujący system oświaty krzywdzący jego zdaniem śląskie dzieci, gdyż muszą one uczyć się religii w obcym im języku, a „wskutek niezrozumienia religii w języku niemieckim robi się z nich socyalistów”[5]. W dalszym ciągu swej wypowiedzi Liguda zwrócił uwagę, że „Dziś nie tylko szkoła germanizuje, germanizacja wkrada się powoli i do Kościoła, popierana przez księży germanizatorów”, co spowodowało gwałtowny protest obecnego na wiecu księdza Myśliwca, opolskiego proboszcza. Pomimo przytoczenia dowodów germanizacji duchowny opuścił salę[6]. W okresie przedplebiscytowym opowiadając się za przyłączeniem Górnego Śląska (w tym rodzinnego Winowa pod Opolem) do Polski wziął wraz z rodziną udział w wielotysięcznej manifestacji polskiej z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja, która odbyła się 2 maja 1920 roku[7]. Manifestacja została zaatakowana przez niemieckie bojówki, a w obronie uczestniczących w niej kobiet i dzieci wystąpił również Liguda, co zapamiętał organizator marszu, Szymon Koszyk[8]. Za swoją propolską postawę w okresie III powstania śląskiego (V-VI 1921r.) represjonowany musiał się ukrywać.
Od 1897 roku Liguda był aktywnym działaczem gospodarczym w placówkach polskich w Opolu: uczestniczył przy założeniu Banku Ludowego w Opolu[9]; członek rady nadzorczej Banku Rolników w Opolu[10], wiceprezes powiatowego Związku Kółek Rolniczych w Opolu w 1921 r.[11] Od 1913 r. udziałowiec i członek rady nadzorczej spółki „Nowiny. Towarzystwo wydawnicze z ograniczoną poręką”, powstałej w miejsce „Drukarni Spółkowej Spółdzielni zapisanej z ograniczoną poręką „Nowiny”, wydające od 1911 r. w Opolu polską gazetę w duchu endeckim, z Franciszkiem Kurpierzem i Franciszkiem Lerchem na czele[12].
Nekrolog Wojciecha Ligudy opublikowany przez redakcje polskich gazet na Górnym Śląsku w grudniu 1922 r. (pisownia oryginalna):
„Nieubłagana śmierć wyrwała spośród nas dzielnego Polaka, lubianego powszechnie obywatela, śp. Wojciecha Ligudę z Winowa. Będąc jeszcze w sile wieku śp. Wojciech kroczył na czele szermierzy sprawy narodowej. Przy zakładaniu instytucyi polskich w Opolu czynny zawsze biorąc udział, zyskiwał sobie szacunek. Życie jego jednak często zaćmiewał smutek. Wojna światowa wzięła mu drogich synów, śp. dr. Franciszka i śp. Karola. Trzecie syn postradał na wojnie nogę. Te ciężkie ciosy wstrząsnęły nader silnym organizmem śp. Wojciecha. Zachorował i juz nie wyleczył się na dobre. Niechaj pamięć o Zmarłym przyświeca młodym pokoleniom i wskazuje im drogę postępu.- Wieczny odpoczynek racz mu dać Panie!”[13]
Życie rodzinne i prywatne[edytuj | edytuj kod]
Wojciech Liguda urodził się w średniozamożnej rodzinie chłopskiej. Wieś należała do parafii Św. Krzyża w Opolu. Żona, Rozalia urodziła mu czterech synów (Franciszka, Karola, Emanuela i Alojzego) oraz trzy córki (Franciszkę, Otylię i Zofię) Źródłem utrzymania rodziny była praca w gospodarstwie rolnym. Wojciech Liguda zmarł na raka żołądka w parę miesięcy po podziale Górnego Śląska pomiędzy Niemcy a Polskę. Rodzinny dom Ligudów wraz z całym powiatem opolskim pozostał w granicach Niemiec.
Najbardziej znanym członkiem rodziny stał się Alojzy Liguda, zakonnik-werbista, od 1999 r. błogosławiony Kościoła Katolickiego jako męczennik zamordowany w niemieckim obozie koncentracyjnym w Dachau. Za działalność na rzecz polskości więzieni byli również wnukowie Wojciecha Ligudy (dzieci Karola): Bolko Liguda (zginął wcielony do kompanii karnej niemieckiego Wehrmachtu) i Bronisława Liguda-Kozak. W niemieckim obozie koncentracyjnym Dachau zakończył życie pozostający pod dużym wpływem Wojciecha jego zięć (mąż Otylii), Józef Baron – śląski powstaniec. Przed aresztowaniem zdołał uchronić się najstarszy zięć Wojciecha Ligudy, aktywny działacz Związku Polaków w Niemczech Jakub Wilczek. Syn Józefa i Otylii Baronów, również Józef, w okresie II wojny światowej zaangażowany w działalność Armii Krajowej w Opolu, został w ostatnich latach swojego życie kronikarzem Rodu Ligudów[14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ „Przegląd Poznański” nr 34 z dnia 25.08.1895, s. 407.
- ↑ „Katolik” nr 14 z dnia 17 lutego 1891.
- ↑ „Goniec Wielkopolski” nr 79 z roku 1896.
- ↑ „Katolik” nr 64 z 1905 r.
- ↑ Orędownik nr 59 z dnia 12 marca 1901 r.
- ↑ „Orędownik” nr 59 z dnia 12 marca 1901 r.; podobnie: „Katolik” nr 32 z dnia 14 marca 1901.
- ↑ Józef Baron, „Opolskie korzenie” Opole 1989, str 12-13.
- ↑ Szymon Koszyk w: „Wspomnienia Opolan tom II”.
- ↑ „Na froncie walki narodowej w Opolskiem. Bronisław Koraszewski 1888-1922”, Mieczysław Tobiasz, Katowice 1938.
- ↑ „Pięćdziesiąte sprawozdanie związku spółdzielni zarobkowych i gospodarczych 1921”, Poznań 1922, s. 34.
- ↑ „Encyklopedia powstań śląskich”, red. F. Hawranek, Opole 1982, s. 274.
- ↑ Wydawnictwo i czasopismo „Nowiny” w Opolu 1911-1921”, Jerzy Ratajewski, Warszawa 1972, s. 51–52.
- ↑ „Katolik” nr 154 z 28 grudnia 1922 roku, przedruk z „Nowin Codziennych”.
- ↑ „Opolskie korzenie”, Józef Baron, Opole 1989.