Wyrak
| Tarsius | |||
| Storr, 1780[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – wyrak upiorny (Tarsius tarsier) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
wyrak | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Lemur tarsier Erxleben, 1777 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Wyrak[5] (Tarsius) – rodzaj ssaków z rodziny wyrakowatych (Tarsiidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w południowo-wschodniej Azji[6][7][8].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 9,7–14 cm, długość ogona 20–31 cm; masa ciała samic 52–143 g, samców 48,1–150 g[7][9].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1780 roku niemiecki lekarz, chemik i przyrodnik Gottlieb Conrad Christian Storr w książce swojego autorstwa o tytule Prodromus methodi mammalium[1]. Na gatunek typowy Storr wyznaczył (oznaczenie monotypowe) wyraka upiornego (T. tarsier).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Tarsius: gr. ταρσος tarsos „stęp”[10].
- Macrotarsus: gr. μακρος makros „długi”; ταρσος tarsos „stęp”[11]. Gatunek typowy: Macrotarsus buffoni Link, 1795 (= Lemur tarsier Erxleben, 1777).
- Rabienus (Rubienus): autor opisu rodzaju nie wyjaśnił etymologii[12]. Gatunek typowy: Tarsius spectrum Pallas, 1778 (= Lemur tarsier Erxleben, 1777).
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące gatunki[13][9][6][5]:
- Tarsius dentatus G.S. Miller & Hollister, 1921 – wyrak sulaweski
- Tarsius pumilus G.S. Miller & Hollister, 1921 – wyrak karłowaty
- Tarsius lariang Merker & Groves, 2006 – wyrak skoczny
- Tarsius niemitzi Shekelle, Groves, Maryanto, Mittermeier, Salim & Springer, 2019
- Tarsius pelengensis Sody, 1949 – wyrak wyspowy
- Tarsius sangirensis A.B. Meyer, 1897 – wyrak archipelagowy
- Tarsius tumpara Shekelle, Groves, Merker & Supriatna, 2008 – wyrak wulkaniczny
- Tarsius tarsier (Erxleben, 1777) – wyrak upiorny
- Tarsius fuscus G. Fischer, 1804 – takson wyodrębniony z T. tarsier[14].
- Tarsius wallacei Merker, Driller, Dahruddin, Wirdateti, Sinaga, Perwitasari-Farajallah & Shekelle, 2010 – wyrak nizinny
- Tarsius spectrumgurskyae Shekelle, Groves, Maryanto & Mittermeier, 2017
- Tarsius supriatnai Shekelle, Groves, Maryanto & Mittermeier, 2017
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Rabienus J.E. Gray, 1821
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b G.C.Ch. Storr: Prodromus methodi mammalium. Tubingae: Litteris Reissianis, 1780, s. 33. (łac.).
- ↑ J.H.F. Link: Beyträge zur Naturgeschichte. Zweytes Stück. Ueber die Lebenskräfte in naturhistorischer Rücksich, und die Classification der Säugethiere. Rostock: K.C. Stiller, 1795, s. 51, 65. (niem.).
- ↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 299, 1821. (ang.).
- ↑ J.E. Gray: Catalogue of Monkeys, Lemurs, and Fruit-eating Bats in the collection of the British Museum. London: The Trustees, 1870, s. 96. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 36. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 170–172. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b M. Shekelle, S. Gursky-Doyen & M.C. Richardson: Family Tarsiidae (Tarsiers). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 258–261. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Tarsius. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-04].
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 110–111. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 664.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 394.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 600.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-10]. (ang.).
- ↑ C.P. Groves & M. Shekelle. The Genera and Species of Tarsiidae. „International Journal of Primatology”. 31 (6), s. 1078, 2010. DOI: 10.1007/s10764-010-9443-1. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).