Przejdź do zawartości

Wywiad (rozmowa)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zobacz też: inne znaczenia wyrazu „wywiad”.
Wywiad telewizyjny

Wywiad – przeznaczona do publikacji rozmowa przeprowadzona przez dziennikarza z budzącą zainteresowanie, najczęściej znaną osobą[1][2][3] (twórcą, sportowcem, politykiem, celebrytą itp.). Terminem tym określa się również sposób zdobywania przez dziennikarza informacji[4].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]
Wywiad radiowy

Wywiad ma strukturę rozmowy, w której naprzemiennie występują formułowane przez dziennikarza krótkie pytania (lub zdania mające funkcję pytań) i dłuższe odpowiedzi(inne języki) rozmówcy. Inne gatunki dziennikarskie nie muszą w tak bezpośredni sposób przekazywać dynamiki procesu zasięgania informacji przez dziennikarza[4][5]. W wywiadzie prasowym słowa obu uczestników przytaczane są w mowie niezależnej i są wizualnie odróżnione od siebie[6]. Poza elementami takimi jak tytuł, lead oraz korpus zawierający wymianę replik między dziennikarzem a interlokutorem, w wywiadzie może pojawić się również nota biograficzna o rozmówcy, wyimki tekstowe (cytaty graficznie wyeksponowane poprzez np. zmianę czcionki, umieszczenie w ramce), fotografie bohatera lub bohatera z dziennikarzem w miejscu przeprowadzenia wywiadu czy też opis okoliczności towarzyszących wywiadowi, na kształt didaskaliów[6][7][8].

Wywiady rzadko przeprowadza się z osobami mało znanymi[9]; zwykle ich bohaterami są osoby „reprezentujące coś w danej dziedzinie” – zajmujące istotną pozycję w sprawach politycznych, gospodarczych lub też cieszące się autorytetem ze względu na swoje osiągnięcia artystyczne, naukowe, sportowe lub wykonywany zawód[10]. Wśród czynników mających wpływ na wybór bohatera wywiadu wymienia się: jego kompetencje, zajmowane stanowisko lub funkcję, popularność, autorytet, osobowość, zwyczajowość, niezwykłość[11][12].

Wywiad uważany jest za formę wypowiedzi medialnej, która wprowadza odbiorcę „za kulisy” pracy dziennikarza. Z tym według badaczy wiąże się jego atrakcyjność – daje on bowiem wrażenie bezpośredniego kontaktu ze słowem rozmówcy (co z kolei ma być gwarantem, że zostało ono przekazane wiernie i bez przekłamań)[13][14]. Jest to jednak wrażenie tylko pozorne, gdyż wywiad prasowy zawsze przed publikacją podlega obróbce i – na ogół – autoryzacji, co może doprowadzić do znaczących zmian merytorycznej zawartości wypowiedzi względem jej pierwotnej wersji[15][16]. Również rejestrowane wywiady telewizyjne i radiowe poddawane są opracowaniu[15], a rozmówca ma prawo do autoryzacji[17]. Jako idealną formę wywiadu wskazuje się bezpośrednią rozmowę przed audytorium[6].

Klasyfikacja i rodzaje

[edytuj | edytuj kod]

Wywiad jest gatunkiem łączącym w sobie cechy informacji i publicystyki: informuje o faktach, jednocześnie ujawniając poglądy rozmówcy[18], którego osoba i wyrażane opinie są celowo eksponowane[19]. Jest to powodem dla którego badacze odmiennie klasyfikują wywiad w przestrzeni dwóch tradycyjnych zbiorów: gatunków informacyjnych i publicystycznych. Określany jest on m.in. jako gatunek pograniczny, informacyjno-publicystyczny, „skomplikowany gatunek informacyjny” lub niezaliczany w ogóle do żadnej z tych kategorii[20].

Wśród opisanych w literaturze przedmiotu typologii wywiadu wymienić można m.in.:

  • podział ze względu na medium: wywiad prasowy, radiowy, telewizyjny, w formie książki[21];
  • podział względu na dominującą tematykę: zur Sache – dotyczy faktów informacyjnych, zur Person – prezentujący osobowość i przekonania rozmówcy (publicystyczny); autorem tej klasyfikacji jest Hans-Joachim Netzer(inne języki)[12][22];
  • podział ze względu na metodę przygotowania: wywiad improwizowany (kiedy dziennikarz nie zawsze jest w stanie przewidzieć, z kim przeprowadzi rozmowę, np. podczas imprez masowych) oraz przygotowany (do którego dziennikarz opracowuje wcześniej pytania, biorąc pod uwagę temat i rozmówcę – autoryzowany w przypadku prasy, emitowany na żywo lub rejestrowany w przypadku radia i telewizji)[23].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Wśród pierwowzorów wywiadu prasowego wskazuje się starożytne dialogi, których autorami byli m.in. Platon i Lukian z Samosat, średniowieczne dialogowane traktaty i pisma filozoficzne, druki ulotne z okresu reformacji i kontrreformacji, a także artykuły polityczne w formie pytań i odpowiedzi[1][24]. Należy jednak pamiętać, że wywiad jest gatunkiem autochtonicznym dla prasy (ukształtowanym na łamach tego medium)[25][26].

Pierwszym opublikowanym wywiadem był wywiad Jamesa Gordona Bennetta Sr., ojca Jamesa Gordona Bennetta Jr., z pocztmistrzem z Buffalo, opublikowany w „New York Herald” 13 października 1835 r. Bennetta uważa się za twórcę tego gatunku[27].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Wolny-Zmorzyński i Kaliszewski 2006 ↓, s. 110.
  2. ↑ Ślawska 2019 ↓, s. 87.
  3. ↑ Wywiad. sjp.pwn.pl. [dostęp 2023-07-11].
  4. ↑ a b Bauer 2010 ↓, s. 334.
  5. ↑ Wolny-Zmorzyński i Kaliszewski 2006 ↓, s. 110–111.
  6. ↑ a b c Wolny-Zmorzyński i Kaliszewski 2006 ↓, s. 112.
  7. ↑ Bauer 2010 ↓, s. 336.
  8. ↑ Wojtak 2010 ↓, s. 31, 143.
  9. ↑ Wojtak 2010 ↓, s. 142.
  10. ↑ Sobczak 2006 ↓, s. 24.
  11. ↑ Bauer 2010 ↓, s. 339.
  12. ↑ a b Wolny-Zmorzyński i Kaliszewski 2006 ↓, s. 111.
  13. ↑ Bauer 2010 ↓, s. 333–334.
  14. ↑ Ślawska 2019 ↓, s. 88.
  15. ↑ a b Bauer 2010 ↓, s. 335–336.
  16. ↑ Ślawska 2019 ↓, s. 88, 101.
  17. ↑ Magdatena Tobik (oprac.). ABC autoryzacji. „Press”, s. 54–55, grudzień 2008. 
  18. ↑ Wolny-Zmorzyński i Kaliszewski 2006 ↓, s. 31.
  19. ↑ Sobczak 2006 ↓, s. 26.
  20. ↑ Ślawska 2017 ↓, s. 23.
  21. ↑ Ślawska 2017 ↓, s. 20.
  22. ↑ Bauer 2010 ↓, s. 337.
  23. ↑ Sobczak 2006 ↓, s. 32.
  24. ↑ Bauer 2010 ↓, s. 334–335.
  25. ↑ Ślawska 2017 ↓, s. 25.
  26. ↑ Bauer 2010 ↓, s. 333, 335.
  27. ↑ Wolny-Zmorzyński i Kaliszewski 2006 ↓, s. 111; Bauer 2010 ↓, s. 334.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wywiad_(rozmowa)&oldid=72869777”