Złoty Stok-Kolonia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Złoty Stok-Kolonia
zniesiona część Złotego Stoku
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miasto

Złoty Stok

Data założenia

1915

W granicach Złotego Stoku

1915

SIMC

nie nadano

Wysokość

315-330[1] m n.p.m.

Populacja 
• liczba ludności


ok. 200

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-250

Tablice rejestracyjne

DZA

Położenie na mapie gminy Złoty Stok
Mapa konturowa gminy Złoty Stok, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Złoty Stok-Kolonia”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Złoty Stok-Kolonia”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Złoty Stok-Kolonia”
Położenie na mapie powiatu ząbkowickiego
Mapa konturowa powiatu ząbkowickiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Złoty Stok-Kolonia”
Ziemia50°27′17″N 16°52′51″E/50,454722 16,880833

Złoty Stok-Kolonia (do 1945 niem. Herrmannswalde) – dawna kolonia, zniesiona część miasta Złoty Stok, położona w gminie Złoty Stok, w powiecie ząbkowickim, w województwie dolnośląskim.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość położona jest na Przedgórzu Paczkowskim[2]. Leży nad potokiem Świda.

Zabudowa miejscowości skupia się wzdłuż dwóch ulic prostopadłych do ulicy 3 Maja, Stefana Żeromskiego i Jana Kasprowicza[3].

Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 390.

Toponimia[edytuj | edytuj kod]

Nazwa Herrmannswalde została nadana w 1933 roku[4]. Nazwa kolonii wywodzi się od imienia Herman. Dokładnie od Hermanna Güttlera, członka i właściciela firmy Güttlerów zmarłego w 1906 roku. Nazwa nadana na jego cześć przez jego synów-następnych właścicieli fabryki[5]. W wolnym tłumaczeniu Herrmannswalde oznacza Las Hermanna. Las, o który chodzi, to Las Mokradło, przy którym znajduje się miejscowość. Po II wojnie światowej nie przypisano temu miejscu nowej nazwy. Za obecną nazwą stała społeczność lokalna, przybyła do tego miejsca. Ze względu na dużą odległość od miasta miejscowość nazwano kolonią[6].

Stosuje się również nazwę Kolonia Żeromskiego. Nazwa wzięła się od nadanej po wojnie nazwy ulicy Stefana Żeromskiego, na której wcześniej działał zakład produkcji prochów, który zainicjował powstanie kolonii[4][7][8]. W odniesieniu do południowej części miejscowości stosuje się nazwę Kolonia Kasprowicza, która za czasów niemieckich nazywała się Ziegelei Barade.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Historia
Mapa czasowa
Rozbiórka fabryki, zdjęcie z około 1922 roku
Kolonia Hermannswalde ok. 1928 roku
Kamienny krzyż przydrożny postawiony przed 1927 r.
Kolonia Kasprowicza 1935-1945
Kolonia Żeromskiego w czasach PRL

Kolonia Żeromskiego[edytuj | edytuj kod]

W 1914 rozpoczęła się I wojna światowa, która zwiększyła popyt na artykuły militarne. Takie artykuły jak amunicja, lonty i prochy produkowane były w Złotym Stoku przez firmę W. Güttler prowadzoną przez rodzinę Güttlerów. W 1915 roku postanowiono wybudować na niezagospodarowanej polanie obok drogi wiodącej do miasta fabrykę prochu amonowego. Fabryka znajdowała się 200 m na północ od cegielni. Fabryka posiadała 3 linie produkcyjne, a wyprodukowany materiał stosowano w pociskach artyleryjskich. Po zakończeniu wojny w 1918 r. fabryka została zlikwidowana, a budynki produkcyjne wyburzone[6]. Część budynków nie zburzono za zgodą alianckiej komisji wojskowej. Rozbiórkę ominęły takie budynki jak: stołówka, warsztat, domek portierni z łaźnią, dom majstra, budynek dyrekcji oraz 2 magazyny. Niewyburzone budynki przeformowano na mieszkania przekształcając dawny teren fabryki na niewielkie osiedle zamieszkiwane przez około 50 osób[4][5]. W tamtym okresie na wjeździe do miejscowości postawiono kamienny krzyż wyrzeźbiony przez ząbkowickiego kamieniarza Herdzberga Rainholda. W 1933 na cześć Hermanna Güttlera kolonię nazwano Herrmannswalde, a drogę do niej Hermann Güttler Straße[4].

Kolonia Kasprowicza[edytuj | edytuj kod]

W połowie XIX w. niedaleko drogi wiodącej do Złotego Stoku wybudowano cegielnię. W tej cegielni produkowane były cegły, które służyły do budowy złotostockiej poczty i domów. W 1935 r. niedaleko cegielni wybudowano 10 domów dla jej pracowników. Wtedy miejscowość zaczęto nazywać Ziegelei Barade[9][10].

W 1938 r. na terenie obu kolonii znajdowało się 17 budynków, które zamieszkiwało ok. 110 osób[4][5].

Galeria: Kolonia współcześnie
ul. Żeromskiego
ul. Kasprowicza
Krzyż

Współczesność[edytuj | edytuj kod]

Po II wojnie światowej rozebrano cegielnię, a jedyne co pozostało po niej to staw przy ul. Stawowej[4]. W 1983 roku miejscowość połączyła się zabudową z miastem[11]. W 2006 roku na wniosek rady miasta przestała funkcjonować jako część miasta[12][13]. Uzasadnieniem było zabudowanie całego obszaru dzielącego miasto z kolonią przez co nie spełniało warunków, którymi określa się kolonię[14][15].

W 2016 roku kolonia obchodziła 100-lecie istnienia. Z tej okazji zorganizowano imprezę nazywaną „Koloniadą”. Od tamtej pory kolejne rocznice istnienia organizowane są regularnie[6].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Do najważniejszych zabytków miejscowości należą:

  • dom, ul. Żeromskiego 2, z 1915-1917 r.
  • dom, ul. Żeromskiego 4, z 1913 r.
  • dom, ul. Żeromskiego 5, z 1915-1917 r.[5]
  • krzyż przydrożny, z 1900-1927 r.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ geoportal.gov.pl [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2023-07-18].
  2. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 17: Góry Złote. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 1993, s. 259–273. ISBN 83-85773-01-0.
  3. ↑ Mapa topograficzna w skali 1:25 000 1965 r. geoportal.gov.pl.
  4. ↑ a b c d e f Piotr Romanowski, Elżbieta Szumska: Złoty Stok. Podróż przez historię pięknego miasta w górach. Złoty Stok: Usługi Turystyczne „Aurum” Elżbieta Szumska, 2014, s. 132. ISBN 978-83-940141-1-7. OCLC 894985595.
  5. ↑ a b c d Piotr Romanowski, Elżbieta Szumska, Güttlerowie. Kronika rodzinna w XIV częściach, Złoty Stok: Usługi Turystyczne „Aurum” Elżbieta Szumska, 2016, s. 120–121, ISBN 978-83-940141-2-4, OCLC 8394014127 [dostęp 2023-09-30].
  6. ↑ a b c Koloniada 2017: Żonaci lepsi od kawalerów i rozwodników [online], zabkowice.express-miejski.pl [dostęp 2023-03-04].
  7. ↑ Historia fabryki prochu czarnego w Mąkolnie | Złoty Stok [online], zlotystok.salwach.pl [dostęp 2023-08-23].
  8. ↑ Mapa topograficzna w skali 1:50 000 1965 r. geoportal.gov.pl.
  9. ↑ W PAŃSTWIE NIEMIECKIM Lata 1871–1945 | Złoty Stok [online], zlotystok.salwach.pl [dostęp 2023-08-23].
  10. ↑ KALENDARIUM ZŁOTOSTOCKIE. Złoty Stok – miasto i okolice. [online], www.zlotystok.net [dostęp 2023-04-01].
  11. ↑ Eugeniusz Salwach, Jerzy Tichanowicz, KRONIKA ZŁOTEGO STOKU, W POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ, [b.r.], s. 12 [dostęp 2023-09-30].
  12. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 grudnia 2005 r. w sprawie ustalenia, zmiany i znoszenia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych Dz.U. z 2005 r. nr 264, poz. 2208.
  13. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  14. ↑ Uchwała Nr XXVI/167/05 Rady Miejskiej w Złotym Stoku z dnia 4 lutego 2004 r. w sprawie wystąpienia o zniesienie urzędowej nazwy miejscowości Złoty Stok-Kolonia.
  15. ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Miejski w Złotym Stoku [online], zlotystok.biuletyn.net [dostęp 2023-12-29] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Złoty_Stok-Kolonia&oldid=73386120”