Zakłady Porcelany „Ćmielów”

Zakłady Porcelany „Ćmielów”

Państwo	Polska
Siedziba	Ćmielów
Adres	ul. Ostrowiecka 45
Data założenia	1790
Forma prawna	spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Prezes	Inga Kamińska (p. o.)
Dyrektor	Piotr Suswał
Przewodniczący rady nadzorczej	Inga Kamińska
Nr KRS	0000126185
Dane finansowe
Kapitał zakładowy	10 000 000 zł
Położenie na mapie Ćmielowa Zakłady Porcelany „Ćmielów”
Położenie na mapie Polski Zakłady Porcelany „Ćmielów”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Zakłady Porcelany „Ćmielów”
Położenie na mapie powiatu ostrowieckiego Zakłady Porcelany „Ćmielów”
Położenie na mapie gminy Ćmielów Zakłady Porcelany „Ćmielów”
50°53′30,8″N 21°30′13,9″E
Strona internetowa

Logo Ćmielowa nad wejściem do kamienicy przy ul. Biskupiej 11 w Krakowie. Zakłady były jej właścicielem.

Zakłady Porcelany „Ćmielów” – fabryka fajansu cienkościennego i porcelany założona w 1790 w Ćmielowie.

Historia

Manufaktura została założona w 1790 r. przez zrzeszenie cechowe garncarzy ćmielowskich i opatowskich. Wyroby z tego okresu nie są jednak znane. W 1797 r. Ćmielów został własnością kanclerza Jacka Małachowskiego, który w 1804 r. rozpoczął produkcję fajansu. Po jego śmierci (1821) drogą dziedziczenia Ćmielów przeszedł w ręce jego syna, Jana, a po jego bezpotomnej śmierci, wnuka Kazimierza Dunina-Karwickiego (do 1847). W tym czasie kierownikiem wytwórni był Adolf Fryderyk Watke, który doprowadził do jej rozkwitu. W 1827 r. fabrykę wydzierżawili dwaj bracia Jeremiasz i Beniamin Weibergowie, którzy weszli w układ handlowy z kupcem Franciszkiem Ordonem, sprzedającym ćmielowskie wyroby w Warszawie. Przełomowym etapem w rozbudowie zakładu była działalność Gabriela Weissa. W 1838 r. rozpoczął on produkcję porcelany. W produktach ćmielowskich przeważał wówczas typ dekoracji klasycystycznej. Najbardziej znane spośród nich to ażurowane koszyczki, "plecione" z cienkich wałków porcelany. Po roku 1840 wyroby fabryki Ćmielów zaczęto zdobić za pomocą przedruków (w tonie szarym, niebieskim, czerwonym lub zielonym) przedstawiających gł. idylliczne krajobrazy wiejskie, ale także sceny historyczne, mitologiczne i biblijne oraz portrety sławnych ludzi. W latach 70. XIX w. niektóre fajanse cienkościenne imitowały modną majolikę. Pod koniec tego dziesięciolecia, w 1887 r., dziedzicznymi właścicielami zakładu zostają Druccy-Lubeccy i następuje nowy okres rozkwitu Ćmielowa. Znakiem wytwórczym jest napis Ćmielów bądź rysunek łabędzia na tle gałązek roślinnych. W latach 1863–1880 fabrykę prowadził Stanisław Thiele. W latach 1909-1910 zostaje uruchomiony nowoczesny piec tunelowy o długości 60 metrów, co ma wpływ na uproszczenie procesu produkcyjnego. W 1920 r. fabryka zmieniła właściciela (jej akcje przejął polski Bank Przemysłowy) i nazwę – odtąd była to Fabryka Porcelany i Wyrobów Ceramicznych w Ćmielowie S.A. Zatrudniono wówczas francuskich rzemieślników z Limoges, których zadaniem była poprawa jakości produktów. Powstaje wówczas serwis "Empire", który jest przeznaczony dla prezydenta RP. W okresie powojennym spółka została znacjonalizowana i prowadziła swoją działalność do lat 90. XX w. W 1997 r. fabryka została sprywatyzowana i przyjęła nazwę Zakłady Porcelany „Ćmielów” Sp. z o.o. Obecnie znakiem fabryki ćmielowskiej jest inicjał Ć w trójkącie. W 2007 r. produktom zakładu przyznano nagrodę „Laur Konsumenta”.

Na przełomie lat 50. i 60. XX w., między innymi w ćmielowskiej fabryce, realizowano nowatorskie w formie, dekoracji i technologii tzw. figurki ćmielowskie. Część z tych projektów powstała w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego, inne zaprojektowano w fabryce w Ćmielowie i innych wytwórniach.

Bibliografia

1. Malicki Zasław, Zwolińska Krystyna: Mały słownik terminów plastycznych, wyd. III, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990 (s. 63)