Zamek Doberlug

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zamek Doberlug
Ilustracja
Zachodnia fasada zamku
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Brandenburgia

Miejscowość

Doberlug-Kirchhain

Adres

Schloßplatz 1

Styl architektoniczny

renesans

Położenie na mapie Brandenburgii
Mapa konturowa Brandenburgii, na dole nieco na prawo znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek Doberlug”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, po prawej znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek Doberlug”
Ziemia51°36′36,6″N 13°36′46,2″E/51,610167 13,612833
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Południowa fasada zamku
Dziedziniec zamkowy, narożnik północno-wschodni

Zamek Doberlug (Dobrilugk) – renesansowy zamek w Doberlug-Kirchhain w Niemczech, w kraju związkowym Brandenburgia, powstały w XVI i rozbudowany w XVII w. na miejscu zsekularyzowanego klasztoru cystersów Dobrilugk.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Zamek powstał na miejscu rozwiązanego w 1541 klasztoru cystersów[1] (istniejącego od XII w.[2]). W 1547 dawny klasztor zastawiono. Budowa zamku została rozpoczęta w 1551 poprzez przebudowę części obiektów klasztornych: dawny dom opata oraz infirmeria klasztorna posłużyły jako zaczątki odpowiednio zachodniego i północnego skrzydła zamku[1][3]. Przebudowę rozpoczął, od budynku dawnej infirmerii, ówczesny właściciel zamku Heinrich von Gersdorff (urządził tu dwupiętrową rezydencję, dodając ściany działowe i sklepienia na parterze, w kaplicy zamontował renesansowe okna)[2][4]. Ponadto rozpoczęto wznoszenie skrzydła wschodniego i wykopano fosę[1][4].

W 1602 zastaw wykupił cesarz Rudolf II Habsburg, a rok później sprzedał go landwójtowi Dolnych Łużyc, Anselmowi von Promnitz[2]. W inwentarzach z początku XVII w. mowa jest o budowli dwuskrzydłowej, wzniesionej na ścianach budynków klasztornych, przy czym w 1622 opisywano skrzydło zachodnie jako zdewastowane[5]. W 1623 zamek kupił za 300 tysięcy miśnieńskich guldenów książę Saksonii Jan Jerzy I, który po 1624 rozpoczął jego rozbudowę[1]. Wzniesiono wówczas południowo-zachodnią wieżę, południowe skrzydło z pokojami książęcymi oraz kontynuowano budowę wschodniego skrzydła z kuchniami[5][6]. Książę uczynił z obiektu zamek myśliwski (niedaleko znajdowały się tradycyjne tereny myśliwskie margrabiów Miśni)[7] oraz siedzibę administracji[1]. Prace przerwano podczas wojny trzydziestoletniej[5], podczas której zamek został zdewastowany[1][8].

W 1652 Jan Jerzy I zadecydował o podzieleniu dziedzictwa pomiędzy trzech swoich synów. Księciem-elektorem Saksonii został najstarszy z nich, Jan Jerzy II, natomiast Dobrilugk przypadł drugiemu z synów, Chrystianowi I, który został księciem Saksonii-Merseburga[1]. Ten co prawda rezydował w Merseburgu, jednak każdego roku kilkakrotnie przybywał do Dobrilugku i spędzał tu nawet po kilka tygodni, a w latach 1682–1684 miał tu główną rezydencję w związku z zarazą panującą w Merseburgu[9][10]. Od 1661 podjął na nowo prace budowlane na zamku. Obejmowały one rozbudowę oraz zmiany w istniejących już budynkach, nadające im bardziej reprezentacyjną formę. Przyczyniły się do tego m.in. wykonane wówczas obramienia okienne z ozdobną kamieniarką i dekoracje szczytów[11]. Urządzono także dużą salę w skrzydle północnym oraz wykonano główny portal w zachodnim skrzydle[8][12]. Prace przy zamku zbiegły się w czasie z realizacją projektu założenia przy nim barokowego miasta Dobrilugk (obecnie część miasta Doberlug-Kirchhain), które otrzymało prawa miejskie w 1664[1][13][14]. Budowę zamku zakończono w 1676[1]. Otrzymany wówczas rozkład budynków i ich kształt zachował się do dziś[12]. Rozkład wnętrz według stanu na koniec XVII w. nie był zbyt komfortowy. Na wyższe piętra można było się dostać przez dwie spiralne klatki schodowe i galerie obiegające budynek. Sklepienia posiadały tylko pomieszczenia na parterze zamku[15]. Z planu miasta z 1710 wynika, że wówczas istniał już także ogród w stylu późnego renesansu[16][17].

Po śmierci Chrystiana I, a wkrótce potem (1694) jego syna Chrystiana II, zamek przestał być rezydencją książąt saskich. Od tego czasu przez kilkadziesiąt lat służył wdowom po książętach (jako pierwszej – wdowie po Chrystianie II). Po śmierci ostatniego księcia Saksonii-Merseburga w 1738 (zarówno on, jak i jego żona zmarli na tym zamku[18]) dobra powróciły do księstwa Saksonii. Budowla wówczas nie była stale użytkowana. W 1763 na polecenie książąt saskich dokonano jego pierwszych napraw, w 1782 zastąpiono drewniane stropy sufitami ze stiukami[19]. W drugiej połowie XVIII w. rozpoczęto przystosowywanie zamku dla potrzeb urzędów i na cele mieszkalne[20][21][22]. Takie działania powodowały przebudowywanie wnętrz zamku, w tym podział wielkiej sali w północnym skrzydle na mniejsze pomieszczenia[22]. W wyniku kongresu wiedeńskiego obiekt przeszedł pod panowanie pruskie i służył odtąd jako siedziba różnych instytucji administracyjnych, m.in. sądu, nadleśnictwa i urzędu podatkowego, a nawet w części więzienia. Obok siedzib urzędów mieściły się w nim także mieszkania urzędników. Taki sposób użytkowania spowodował, że dawne wnętrza zamku niszczały i utracony został oryginalny wystrój i splendor wnętrz[23][20][24].

W latach 1945–1950 zamek zajmowały wojska radzieckie. Później przejęła go policja ludowa NRD (KVP), w 1956 przekształcona w Narodową Armię Ludową (NVA). Wojsko opuściło zamek w 1988[23]. W międzyczasie, w 1978, został zarejestrowany jako zabytek[20]. W 1993 jego właścicielem zostało miasto Doberlug-Kirchhain i rozpoczęto stopniowe prowadzenie prac restauratorskich[25][26].

Opis[edytuj | edytuj kod]

Zamek Doberlug jest obiektem czteroskrzydłowym, zbudowanym na planie lekko nieregularnego prostokąta, niegdyś otoczonym fosą. Skrzydła północne i południowe są trzykondygnacyjne, a wschodnie i zachodnie – dwukondygnacyjne. Wszystkie fasady zamkowe są zwieńczone zarówno od zewnątrz, jak i od strony dziedzińca, symetrycznie rozłożonymi facjatami ze szczytami schodkowymi z wolutami i obeliskami. Na fasadach północnej i południowej znajdują się ryzality obejmujące także środkowe facjaty, przypominające wieże. Ponad zamkiem wznosi się wysoka wieża, zbudowana w południowo-zachodnim narożniku dziedzińca zamkowego, zwieńczona wysokim hełmem. Zamek posiada też drugą, mniejszą wieżę, w północno-wschodniej części założenia[1].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j Leibetseder 2016 ↓, s. 34.
  2. ↑ a b c Cante 2016a ↓, s. 12.
  3. ↑ Cante 2016b ↓, s. 29.
  4. ↑ a b Kraußer 2014 ↓, s. 255–256.
  5. ↑ a b c Leibetseder 2016 ↓, s. 35.
  6. ↑ Cante 2016a ↓, s. 12–13.
  7. ↑ Leibetseder 2016 ↓, s. 34, 40.
  8. ↑ a b Cante 2016a ↓, s. 13.
  9. ↑ Leibetseder 2016 ↓, s. 34, 37–38.
  10. ↑ Czech 2014 ↓, s. 217–218.
  11. ↑ Leibetseder 2016 ↓, s. 34–36.
  12. ↑ a b Kraußer 2014 ↓, s. 258–259.
  13. ↑ Seng 2014 ↓, s. 224–225.
  14. ↑ Kraußer 2014 ↓, s. 260.
  15. ↑ Leibetseder 2016 ↓, s. 34–35.
  16. ↑ Leibetseder 2016 ↓, s. 36–37.
  17. ↑ Kraußer 2014 ↓, s. 259.
  18. ↑ Czech 2014 ↓, s. 221.
  19. ↑ Leibetseder 2016 ↓, s. 38–39.
  20. ↑ a b c Cante 2016a ↓, s. 14.
  21. ↑ Seng 2014 ↓, s. 226.
  22. ↑ a b Kraußer 2014 ↓, s. 260–261.
  23. ↑ a b Leibetseder 2016 ↓, s. 39–40.
  24. ↑ Kraußer 2014 ↓, s. 261.
  25. ↑ Cante 2016a ↓, s. 14–15.
  26. ↑ Kraußer 2014 ↓, s. 263–267.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zamek_Doberlug&oldid=65206550”