Zamua
Zamua, też Mazamua – kraina występująca w źródłach asyryjskich z 1 połowy I tys. p.n.e., leżąca na pograniczu pomiędzy północno-wschodnią Mezopotamią a północno-zachodnim Iranem[1]. Obejmowała obszar na północ od górnego biegu rzeki Dijali, od zachodnich zboczy gór Zagros po równinę Shahrizor rozciągającą się wokół współczesnego irackiego miasta As-Sulajmanijja[1]. Pod względem geopolitycznym Zamua nie tworzyła nigdy jednolitego organizmu państwowego, ale podzielona była na regiony, z których każdy posiadał szereg miast rządzonych przez własnych, lokalnych królów[1].
Pod kontrolą asyryjską Zamua znalazła się najprawdopodobniej już na początku IX w. p.n.e., gdyż asyryjski król Adad-nirari II (911-891 p.n.e.) wspomina w swych inskrypcjach o jej podboju[1]. Za rządów Aszurnasirpala II (883-859 p.n.e.) kraina ta trzykrotnie buntowała się przeciw Asyrii - dwukrotnie w 881 r. p.n.e. i ponownie w 880 r. p.n.e.[1] Na każdy z buntów asyryjski król odpowiedział odwetową wyprawą karną poprowadzoną do Zamuy[1]. Przywódcą rebelii i głównym jego przeciwnikiem był Nur-Adad, król Dagary, jednego z królestw Zamuy[1]. W trakcie drugiej z wypraw Aszurnasirpal II wdarł się głęboko na terytorium Zamuy, zdobywając i niszcząc miasta i garnizony Nur-Adada[1]. Pacyfikację krainy zakończyła dopiero trzecia wyprawa, kiedy to zwycięskiemu Aszurnasirpalowi II podporządkować się mieli w mieście Tukulti-Aszur-asbat (Arrakdu) wszyscy królowie Zamuy[1]. W 843 r. p.n.e. Zamuę zaatakował Salmanasar III (858-824 p.n.e.), syn i następca Aszurnasirpala II, który ponownie przejął nad nią kontrolę i zaanektował ją jako nową prowincję do państwa asyryjskiego[1][2]. Począwszy od rządów Szamszi-Adada IV (823-811 p.n.e.) gubernatorzy Zamuy (Mazamuy) zaczynają być wymieniani w asyryjskich listach i kronikach eponimów (pełnili urząd eponima w 810, 783, 768. 733 i 712 r. p.n.e.)[2]. O prowincji wzmiankują też inskrypcje Tiglat-Pilesera III (744-727 p.n.e.) i Sargona II (722-705 p.n.e.)[2]. Ten ostatni w 714 r. p.n.e. poprowadził przez Zamuę swe wojska w trakcie swej ósmej kampanii wojennej skierowanej przeciw królestwu Urartu[1]. Prowincja pojawia się też w listach i dokumentach administracyjnych z czasów panowania Asarhaddona (680-669 p.n.e.) i Aszurbanipala (669-627? p.n.e.)[2]. Podczas walk Aszurbanipala z jego zbuntowanym bratem Szamasz-szuma-ukinem w Babilonii ten pierwszy użył oddziałów sprowadzonych z innych prowincji, m.in. z Mazamuy[1][2].
Asyryjscy gubernatorzy Zamuy (Mazamuy) znani z asyryjskich list i kronik eponimów:
- Bel-qate-sabat – pełnił urząd eponima w 810 r. p.n.e.[3][4];
- Ninurta-nasir – pełnił urząd eponima w 783 r. p.n.e.[3][5];
- Aplaja – pełnił urząd eponima w 768 r. p.n.e.[3][5];
- Aszur-da’’inanni – pełnił urząd eponima w 733 r. p.n.e.[3][6];
- Szarru-emuranni – pełnił urząd eponima w 712 r. p.n.e.[3][7]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l hasło Zamua, w: Bryce T., The Routledge..., s. 786-788.
- ↑ a b c d e Radner K., Provinz. C, w: Reallexikon..., s. 52.
- ↑ a b c d e Assyrian Eponym List. oracc.museum.upenn.edu. [dostęp 2014-11-24]. (ang.).
- ↑ Glassner J.-J., Mesopotamian..., s. 169.
- ↑ a b Glassner J.-J., Mesopotamian..., s. 171.
- ↑ Glassner J.-J., Mesopotamian..., s. 173.
- ↑ Glassner J.-J., Mesopotamian..., s. 175.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- hasło Zamua, w: Bryce T., The Routledge Handbook of the Peoples and Places of Ancient Western Asia, Routledge 2013, s. 786-788.
- Glassner J.-J., Mesopotamian Chronicles, Society of Biblical Literature, Atlanta 2004.
- Radner K., Provinz. C, w: Reallexikon der Assyriologie, tom XI (Prinz, Prinzessin - Samug), Walter de Gruyter, Berlin - New York 2006-2008, s. 42-68.