Ziarnojadek dwuobrożny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ziarnojadek dwuobrożny
Sporophila caerulescens[1]
(Vieillot, 1823)
Ilustracja
Samiec
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

tanagrowate

Podrodzina

ziarnojadki

Rodzaj

Sporophila

Gatunek

ziarnojadek dwuobrożny

Synonimy
  • Pyrrhula caerulescens Vieillot, 1823
  • Fringilla ornata Lichtenstein, 1823[2]
Podgatunki
  • S. c. caerulescens (Vieillot, 1823)
  • S. c. hellmayri Wolters, 1939
  • S. c. yungae Gyldenstolpe, 1941
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     w sezonie lęgowym

     występuje przez cały rok

     zimowiska

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Ziarnojadek dwuobrożny[4][5] (Sporophila caerulescens) – gatunek małego ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae), występujący głównie w środkowej Ameryce Południowej. Jeden z najbardziej rozpowszechnionych gatunków ziarnojadków. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)[3].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pierwszego naukowego opisu gatunku – na podstawie holotypu pochodzącego z Brazylii – dokonał francuski ornitolog Louis Pierre Vieillot w 1823 roku, nadając mu nazwę Pyrrhula caerulescens[2]. Carl Eduard Hellmayr w 1938 roku jako miejsce typowe podał okolice Rio de Janeiro[2]. Obecnie ziarnojadek dwuobrożny jest umieszczany w rodzaju Sporophila[5][6]. Wyróżnia się 3 podgatunki: S. c. caerulescens (Vieillot, 1823), S. c. hellmayri Wolters, 1939, S. c. yungae Gyldenstolpe, 1941[6][7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Mały ptak o cechach typowych dla rodzaju Sporophila, o charakterystycznym małym, grubym i zaokrąglonym dziobie – u samców jest on koloru jasnoszarego, a u samic dwubarwny (górna szczęka brązowoczarna, dolna żółtooliwkowa). Samce mają ciemnoszarą głowę i policzki, tył głowy przechodzi od czarniawego do stalowoszarego. Grzbiet, część skrzydeł oraz ogon stalowoszary. Samce są bardzo podobne do samców ziarnojadka białogardłego, różnią się kolorem dzioba, czarnym gardłem i krócej wchodzącą w stronę karku białą obrożą. Część skrzydeł oraz ogon stalowoszary. Pierś i brzuch prawie białe. Skrzydła są brązowoczarne z niewielką białawą plamką na środku (mniejszą niż u ziarnojadka białogardłego). Tęczówki czarne z szarymi powiekami. Poniżej oka w kierunku dzioba biaława plamka. Szare nogi. Samica jest głównie płowobrązowa, z nieco jaśniejszym brzuchem i ciemnymi płowymi skrzydłami, z jaśniejszymi obrzeżami lotek. Brzuch białawy z rudymi odcieniami, nogi szarośniade. Tęczówki czarne z szarymi jasnobrązowymi powiekami. Młode osobniki są podobne do samic. Długość ciała 11 cm, masa ciała 7,4–12,5 g[8].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Ziarnojadek dwuobrożny występuje na terenach położonych na wysokości do 2100 m n.p.m.[3][9], w Peru występuje w okresie od maja do listopada na zboczach Andów do wysokości 1000 m n.p.m.[10] Występuje w całej środkowej Ameryce Południowej[7]. Jest gatunkiem migrującym[9], choć niektóre populacje mogą być osiadłe[8]. W okresie nielęgowym migruje na północ, spotykany był w południowo-wschodniej Kolumbii, często w stadach z polniczką (Volatinia jacarina). W przeciwnym kierunku, na południe, obserwowany był nawet na Falklandach[8].

Poszczególne podgatunki występują:

  • S. c. caerulescens – w południowo-wschodniej i wschodniej Boliwii, południowo-środkowej i południowo-wschodniej Brazylii, Paragwaju i Argentynie (Mendoza, La Pampa); południowa część populacji migruje do wschodniego Peru oraz centralnej Brazylii[10][7]
  • S. c. hellmayri – na południu stanu Bahia we wschodniej Brazylii
  • S. c. yungae – w środkowej Boliwii (w departamentach Cochabamba, La Paz oraz na południu departamentu Beni)[7].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Jego głównym habitatem są tereny na granicach lasu, zakrzewione łąki, wtórnie zarośnięte tereny uprawne, obszar cerrado, obszary z wtórnym zalesieniem, a także pobocza dróg, tereny rolnicze oraz miasta[8]. Prawdopodobnie łączy się w stada z innymi ziarnojadkami np. ziarnojadkiem czarnolicym[11][8].

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Okres lęgowy ziarnojadka dwuobrożnego w głównej mierze następuje w okresie październik–luty, a w południowo-wschodniej Brazylii w okresie grudzień–maj. Populacje żyjące w północnych obszarach zasięgu występowania rozmnażają się prawdopodobnie przez cały rok. Gniazda są zbudowane z korzeni traw i pajęczyny. Mają cienkie prześwitujące ścianki, średnicę zewnętrzną około 6,7 cm i wysokość 4,8 cm. Są umieszczone na krzewach lub drzewach na zmiennej wysokości od poniżej 0,5 m aż do nawet 6 m nad poziomem ziemi. W czasie lęgu samica składa 2–3 jaja, populacja północna 2 jaja. Czas inkubacji jaj to około 13 dni, wyłącznie przez samicę, pisklęta są karmione przez oboje rodziców. Młode są w pełni opierzone po 12–15 dniach od wyklucia[8][7][12].

Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN ziarnojadek dwuobrożny od 1988 roku jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity. Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International zajmuje około 8,04 mln km², bez terenów migracyjnych 6,7 mln km²[9]. BirdLife International uważa, że populacja ma trend wzrostowy ze względu na to, że postępująca degradacja środowiska stwarza nowe siedliska odpowiednie dla tego gatunku[3][13][8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Sporophila caerulescens, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c Denis Lepage: Double-collared Seedeater Sporophila caerulescens (Vieillot, 1823) – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-08-31]. (ang.).
  3. ↑ a b c d Sporophila caerulescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 374, 1999. 
  5. ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Sporophilinae Ridgway, 1901 (1853) - ziarnojadki - Seedeaters (wersja: 2021-07-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-30].
  6. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-30]. (ang.).
  7. ↑ a b c d e Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 654. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
  8. ↑ a b c d e f g Jaramillo A.: Double-collared Seedeater Sporophila caerulescens, version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, and E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-08-30]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  9. ↑ a b c Species factsheet: Double-collared Seedeater Sporophila caerulescens, Data table and detailed info. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-08-31]. (ang.).
  10. ↑ a b Alfredo Begazo: Double-collared Seedeater (Sporophila caerulescens). Peru Aves. [dostęp 2021-08-31]. (ang.).
  11. ↑ Double-collared Seedeater Sporophila caerulescens. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, 2021. [dostęp 2021-08-31]. (ang.).
  12. ↑ Paul Smith: DOUBLE-COLLARED SEEDEATER Sporophila caerulescens. FAUNA Paraguay, 2021. [dostęp 2021-08-31]. (ang.).
  13. ↑ Species factsheet: Double-collared Seedeater Sporophila caerulescens. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-08-31]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ziarnojadek_dwuobrożny&oldid=72333332”