Zigadenus glaberrimus

*Zigadenus glaberrimus*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	liliowce
Rodzina	melantkowate
Rodzaj	Zigadenus
Gatunek	Zigadenus glaberrimus
	Nazwa systematyczna
	Zigadenus glaberrimus Michx.; Fl. Bor.-Amer. 1: 213 (1803)
Synonimy
	Helonias glaberrima (Michx.) Sims;
	Helonias glaberrima (Michx.) Sims;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zigadenus glaberrimus Michx. – gatunek roślin z monotypowego rodzaju Zigadenus z rodziny melantkowatych, występujący w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych^[3].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Liście: Liście głównie odziomkowe, położone naprzemianlegle, dystalnie zredukowane do przysadek, tworzące pochwę liściową. Blaszki liściowe równowąskie, całobrzegie, o wymiarach 19–42 × 0,5–2 cm, z wiekiem czerwieniejąco-brązowiejące, odosiowo pokryte meszkiem.

Kwiaty: Kwiaty obupłciowe, niekiedy na rozgałęzieniach kwiatostanu jedynie męskie, 6-pręcikowe, podzalążniowe, protandryczne, promieniste, szypułkowe, luźno zebrane (od 30 do 75) w wiechę. Wiecha piramidalna, z 2–6 odgałęzieniami, osiągająca rozmiar 10–60×5–12 cm. Szypułki wsparte jajowatymi przysadkami o długości 5–15 mm. Okwiat pojedynczy, trwały, 6-listkowy, o średnicy 2–3 cm. Listki białe do kremowych, jajowate do lancetowatych, o wymiarach 9–15×3–5 mm. Każdy listek doosiowo u nasady z dwoma eliptycznymi miodnikami o zgrubiałych brzegach. Pręciki o nerkowatych główkach. Zalążnia częściowo dolna, trzykomorowa, przechodząca w 3 zwężające się szyjki słupka zakończone szerszymi od nich znamionami.

Owoce: Stożkowate torebki o długości 10–15 mm, z 3 elipsoidalnymi, dzióbkowatymi sekcjami, otwierające się przegrodowo, a następnie doosiowo przez środek każdej komory. Nasiona od 2 do 20 w każdym owocu, podługowate, skręcone, spłaszczone przywierzchołkowo^[4].

Rozwój: Byliny, geofity ryzomowe^[3]. Kwitną od połowy lipca do września^[4].

Siedlisko: Sawanny, rosnące na piaskach lasy sosnowe i torfowiska, na wysokości od 0 do 100 m n.p.m.^[4]

Cechy fitochemiczne: Kłącza tych roślin, a w mniejszym stopniu również inne organy, zawierają silnie toksyczne alkaloidy, przede wszystkim zygadeninę i zygacynę, a także inne związki chemiczne. Spożycie tych roślin powoduje pieczenie, ślinotok, wymioty, biegunkę, ból brzucha, osłabienie mięśniowe, zmniejszenie częstości akcji serca, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, obniżenie temperatury ciała, a w konsekwencji prowadzi do śpiączki i śmierci^[5].

Zgodnie z badaniami filogenetycznymi rodzaj Zigadenus jest taksonem monotypowym^[6], według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016) zaliczanym jest do podrodziny Melanthieae w rodzinie melantkowatych (Melanthiaceae), należącej do rzędu liliowców (Liliales) zaliczanych do jednoliściennych (monocots)^[2].

Toponimia nazwy naukowej: Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów ζυγος (zygos – jarzmo) i άδην (aden – gruczoł), odnosząc się do miodników położonych w parach u nasady listków okwiatu^[7]. Epitet gatunkowy w języku łacińskim oznacza "bardzo gładki"^[8].

Nazwy zwyczajowe: W języku angielskim roślina ta określana jest jako sandbog death camas.

Gatunek w Stanach Zjednoczonych uznany globalnie za bezpieczny. Jedynie w Wirginii został uznany za krytycznie zagrożony^[9].

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-10-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-03-06]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Flora of North America. Vol. 26: Liliaceae. [dostęp 2011-03-06].
↑ Steven Foster, Roger A. Caras: A field guide to venomous animals and poisonous plants, North America, north of Mexico. Boston: Houghton Mifflin, 1994, s. 217-218. ISBN 978-0-395-93608-5.
↑ Wendy B. Zomlefer at al.. Generic circumscription and relationships in the tribe Melanthieae (Liliales, Melanthiaceae), with emphasis on Zigadenus: evidence from its and trnL-F sequence data. „American Journal of Botany”. 88 (9), s. 1657–1669, 2001. (ang.).
↑ D. Gledhill: The names of plants. Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 2008, s. 411. ISBN 978-0-521-86645-3.
↑ D. Gledhill: The names of plants. Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 2008, s. 178. ISBN 978-0-521-86645-3.
↑ NatureServe Explorer: An online encyclopedia of life [web application. Version 7.1.]. NatureServe, 2010. [dostęp 2011-03-06].