Zinaida Sieriebriakowa

Zinaida Serebriakova

Autoportret (1910)
Imię i nazwisko	Zinaida Jewgienijewna Sieriebriakowa
Data i miejsce urodzenia	12 grudnia 1884 Neskucznoje
Data i miejsce śmierci	19 września 1967 Paryż
Narodowość	rosyjska, francuska
Język	rosyjski, francuski
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	XX wiek

Zinaida Jewgienijewna Sieriebriakowa (ros. Зинаи́да Евге́ньевна Серебряко́ва) z domu Lanceray (ros. Лансере) (ur. 12 grudnia 1884 w Neskucznoje zm. 19 września 1967 w Paryżu) – rosyjska, a także francuska malarka. Znana głównie z obrazów olejnych przedstawiających kobiece akty, portrety, krajobrazy i sceny życia na wsi.

Rodzina

portret siostry, E.Solncewej (1914)

Zinaida Sieriebriakowa urodziła się w posiadłości Nieskucznoje niedaleko Charkowa w Imperium Rosyjskim (obecnie Ukraina) w rodzinie o tradycjach artystycznych.

Należała do artystycznej rodziny Benois-Lanceray. Jej dziadek Nikołaj Benois był znanym architektem, przewodniczącym Towarzystwa Architektów i członkiem Rosyjskiej Akademii Nauk. Jej wujek Aleksandr Benois był znanym malarzem, założycielem grupy artystycznej "Mir iskusstwa". Ojciec Jewgienij Nikołajewicz Lanceray był znanym rzeźbiarzem, a matka, siostra Aleksandra Benoisa, rysowała. Jeden z braci Zinaidy Nikołaj Lanceray był architektem, a jej drugi brat, Jewgienij Lanceray był mistrzem malarstwa monumentalnego i grafiki. Jego prace zajmują ważne miejsce w sztuce rosyjskiej i radzieckiej.

Dzieciństwo i młodość

W 1900 roku ukończyła żeńskie gimnazjum i wstąpiła do szkoły artystycznej założonej przez księżniczkę Marię Tieniszewą. W 1901 roku studiowała pod kierunkiem Ilji Riepina, a w latach 1903-1905 pod kierunkiem portrecisty Osipa Braza. W latach 1902-1903 przebywała we Włoszech, a w latach 1905-1906 studiowała w Académie de la Grande Chaumière w Paryżu.

W 1905 roku wyszła za mąż za swojego kuzyna Borisa Sieriebriakowa i przyjęła jego nazwisko. Boris został inżynierem kolejnictwa.

Wczesne prace

Żniwa (1915)

Malarka ukształtowała się stylistycznie w Petersburgu. Jej najwcześniejsze prace - Wiejska dziewczyna (1906, Muzeum Rosyjskie) i Sad w kwiatach (1908, kolekcja prywatna),świadczą o poszukiwaniu i świadomości piękna rosyjskiej ziemi i jej mieszkańców. Prace te są etiudami wykonanymi z natury i choć była wtedy młoda, widoczne już są jej niezwykły talent i śmiałość.

Szerokie uznanie opinii publicznej przyszło z autoportretem Sieriebriakowej Przy toalecie (1909, Galeria Tretiakowska), po raz pierwszy pokazanym na dużej wystawie zorganizowanej przez Związek Artystów Rosyjskich w 1910 roku. Po autoportrecie przyszły Kąpiąca się (1911, Muzeum Rosyjskie), Portret J.K. Lanceray (1911, kolekcja prywatna) i portret matki malarki Jekatierina Lanceray (1912, Muzeum Rosyjskie) – wszystko to już dojrzałe prace.

W 1911 roku malarka dołączyła do ruchu "Mir iskusstwa". Na tle innych członków grupy wyróżniała się zamiłowaniem do prostych, ludowych tematów oraz ze względu na harmonię, plastyczność i charakter obrazów.

W latach 1914-1917 Zinaida Serebriakowa była już dojrzałą artystką. W ciągu tych lat stworzyła serię zdjęć na temat rosyjskiego życia wiejskiego, pracy chłopów i rosyjskiej wsi: Chłopi (1914-1915, Muzeum Rosyjskie), Śpiąca Chłopka (kolekcja prywatna). Najważniejszym z tych dzieł było BIelenie ubrań (1917, Galeria Tretiakowska), które ujawniło uderzający talent Zinaidy Sierebriakowej do prac monumentalnych. Postacie chłopskich kobiet przedstawione na tle nieba zyskują majestat i władzę na tle niskiego horyzontu.

Gdy w 1916 roku Aleksandr Benois otrzymał zlecenie dekoracji Dworca Kazańskiego w Moskwie, zaprosił do pomocy Jewgienija Lanceraya, Borysa Kustodijewa, Mstisława Dobużynskiego i Zinaidę Sieriebriakową. Malarka podjęła temat Orientu: Indie, Japonia, Turcja i Syjam są reprezentowane alegorycznie w postaci pięknych kobiet. W tym samym czasie zaczęła kompozycje na tematy z mitologii klasycznej, które pozostały niedokończone.

W czasie rewolucji

Przy śniadaniu (1914)

Po wybuchu rewolucji październikowej w 1917 roku, Sieriebriakowa przebywała w rodzinnej posiadłości Nieskucznoje. W 1919 roku jej mąż Borys zmarł na tyfus, którym zaraził się w więzieniu. Została bez środków do życia, z czwórką swoich dzieci i chorą matką. Wszystkie zapasy w Nieskucznoje zostały splądrowane, więc rodzina cierpiała z głodu. Musiała zrezygnować z malarstwa olejnego na rzecz tańszych technik węgla drzewnego i ołówka. Był to okres, gdy powstał obraz Dom gry, który przedstawia jej czwórkę dzieci grającą w karty.

Po rewolucji artystka nie chciała przejść na styl futurystyczny, popularny w sztuce wczesnego okresu sowieckiego, ani też malować portretów komisarzy. Znalazła pracę w Muzeum Archeologicznym w Charkowie, gdzie wykonywała rysunki muzealnych eksponatów. W grudniu 1920 roku przeprowadziła się do mieszkania dziadka w Piotrogradzie. Po rewolucji październikowej mieszkańcy prywatnych mieszkań dzielili je z dodatkowymi lokatorami. Sierebriakowa mieszkała z artystami z Moskiewskiego Teatru Sztuki. Jej praca koncentrowała się w tym okresie na życiu teatralnym. W tym czasie córka Sierebriakowej, Tatiana, wstąpiła do akademii baletowej, a Sieriebriakowa stworzyła serię pasteli w Teatrze Maryjskim.

Paryż

Łaźnia (1913)

Jesienią 1924 roku wyjechała do Paryża, gdzie otrzymała propozycję wykonania dużego dekoracyjnego muralu. Po zakończeniu tej pracy zamierzała wrócić do Związku Radzieckiego, gdzie pozostała jej matka i czwórka dzieci. Jednak nie była w stanie wrócić do kraju, lecz udało jej się zabrać do Paryża swoje młodsze dzieci, Aleksandra i Jekatierinę, w 1926 i 1928 roku. Dwoje starszych dzieci artystki, Jewgienij i Tatiana, zostali w kraju i matka nie widziała ich ponownie przez wiele lat.

Po wyjeździe Zinaida Sieriebriakowa wiele podróżowała. W 1928 i 1930 wyjechała do Afryki, odwiedzając Maroko. Była zafascynowana krajobrazami północnej Afryki i malowała góry Atlas, a także arabskie kobiety w regionalnych ubraniach. Namalowała też cykl poświęcony rybakom bretońskim. Najważniejszą cechą jej późniejszych pejzaży i portretów jest zamiłowanie do piękna w przyrodzie i w ludziach.

W 1947 roku przyjęła obywatelstwo francuskie. Dopiero po odwilży Chruszczowa rząd radziecki pozwolił jej wznowić kontakty z rodziną w Związku Radzieckim. W 1960 roku, po 36 latach przymusowej separacji, jej starszej córce Tatianie pozwolono się z nią spotkać. W tym czasie Tatiana pracowała również jako artystka, malując scenerię dla Moskiewskiego Teatru Sztuki.

W 1966 roku prace Zinaidy Sieriebriakowej zostały wystawione w Związku Radzieckim - w Moskwie, Leningradzie i Kijowie, ku powszechnemu uznaniu. Jej albumy sprzedały się w milionach egzemplarzy, a malarka została porównana do Botticellego i Renoira. Artystka wysłała około 200 swoich prac do wystawienia w Związku Radzieckim, jednak większość jej prac pozostaje we Francji do dziś.

Zinaida Sieriebriakowa zmarła w Paryżu 19 września 1967 roku w wieku 82 lat. Została pochowana w Paryżu, na rosyjskim cmentarzu w Sainte-Geneviève-des-Bois.

Bibliografia

• Alison L.A.L. Hilton Alison L.A.L., Zinaida Serebriakova, „Woman's Art Journal”, 3 (2), 1982, s. 32, DOI: 10.2307/1358032, JSTOR: 1358032 [dostęp 2020-06-03] .
• Serebriakova i inni, Zinaida Serebriakova : 1884-1967, Moskva: Izd-vo "Iskusstvo--XXI vek", 2006, ISBN 5-98051-032-X, OCLC 123488331 [dostęp 2020-06-03] .brak strony (książka)
• AnthonyA. Parton AnthonyA., Women artists of Russia's new age, 1900-1935, New York: Rizzoli, 1990, ISBN 0-8478-1090-9, OCLC 20217295 [dostęp 2020-06-03] .brak strony (książka)