Złoty Stok-Kolonia
50°27′17″N 16°52′51″E/50,454722 16,880833| zniesiona część Złotego Stoku | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Data założenia |
1915 |
| W granicach Złotego Stoku |
1915 |
| SIMC |
nie nadano |
| Wysokość |
315-330[1] m n.p.m. |
| Populacja • liczba ludności |
|
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-250 |
| Tablice rejestracyjne |
DZA |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ząbkowickiego  | |
Położenie na mapie gminy Złoty Stok  | |
| 50°27′17″N 16°52′51″E/50,454722 16,880833
| |
Złoty Stok-Kolonia (do 1945 niem. Herrmannswalde) – dawna kolonia, zniesiona część miasta Złoty Stok, położona w gminie Złoty Stok, w powiecie ząbkowickim, w województwie dolnośląskim.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość położona jest na Przedgórzu Paczkowskim[2]. Leży nad potokiem Świda.
Zabudowa miejscowości skupia się wzdłuż dwóch ulic prostopadłych do ulicy 3 Maja, Stefana Żeromskiego i Jana Kasprowicza[3].
Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 390.
Toponimia
[edytuj | edytuj kod]Nazwa Herrmannswalde została nadana w 1933 roku[4]. Nazwa kolonii wywodzi się od imienia Herman. Dokładnie od Hermanna Güttlera, członka i właściciela firmy Güttlerów zmarłego w 1906 roku. Nazwa nadana na jego cześć przez jego synów-następnych właścicieli fabryki (Hermannswalde = Las Hermana)[5]. Po II wojnie światowej nie przypisano temu miejscu nowej nazwy. Za obecną nazwą stała społeczność lokalna, przybyła do tego miejsca. Ze względu na dużą odległość od miasta miejscowość nazwano kolonią[6].
Stosuje się również nazwę Kolonia Żeromskiego. Nazwa wzięła się od nadanej po wojnie nazwy ulicy Stefana Żeromskiego, na której wcześniej działał zakład produkcji prochów, który zainicjował powstanie kolonii[4][7][8]. W odniesieniu do południowej części miejscowości stosuje się nazwę Kolonia Kasprowicza, która za czasów niemieckich nazywała się Ziegelei Baracke.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Kolonia Żeromskiego
[edytuj | edytuj kod]W 1914 rozpoczęła się I wojna światowa, która zwiększyła popyt na artykuły militarne. Takie artykuły jak amunicja, lonty i prochy produkowane były w Złotym Stoku przez firmę W. Güttler prowadzoną przez rodzinę Güttlerów. W 1915 roku postanowiono wybudować na niezagospodarowanej polanie obok drogi wiodącej do miasta fabrykę prochu amonowego. Fabryka znajdowała się 200 m na północ od cegielni. Fabryka posiadała 3 linie produkcyjne, a wyprodukowany materiał stosowano w pociskach artyleryjskich. Po zakończeniu wojny w 1918 r. fabryka została zlikwidowana, a budynki produkcyjne wyburzone[6]. Część budynków nie zburzono za zgodą alianckiej komisji wojskowej. Rozbiórkę ominęły takie budynki jak: stołówka, warsztat, domek portierni z łaźnią, dom majstra, budynek dyrekcji oraz 2 magazyny. Niewyburzone budynki przeformowano na mieszkania przekształcając dawny teren fabryki na niewielkie osiedle zamieszkiwane przez około 50 osób[4][5]. W tamtym okresie na wjeździe do miejscowości postawiono kamienny krzyż wyrzeźbiony przez ząbkowickiego kamieniarza Herdzberga Rainholda. W 1933 na cześć Hermanna Güttlera kolonię nazwano Herrmannswalde, a drogę do niej Hermann Güttler Straße[4].
Kolonia Kasprowicza
[edytuj | edytuj kod]W połowie XIX w. niedaleko drogi wiodącej do Złotego Stoku wybudowano cegielnię. W tej cegielni produkowane były cegły, które służyły do budowy złotostockiej poczty i domów. W 1935 r. niedaleko cegielni wybudowano 10 domów dla jej pracowników. Wtedy miejscowość zaczęto nazywać Ziegelei Baracke[9][10].
W 1938 r. na terenie obu kolonii znajdowało się 17 budynków, które zamieszkiwało ok. 110 osób[4][5].
.jpg)
Współczesność
[edytuj | edytuj kod]Po II wojnie światowej rozebrano cegielnię, a jedyne co pozostało po niej to staw przy ul. Stawowej[4]. W 1983 roku miejscowość połączyła się zabudową z miastem[11]. W 2006 roku na wniosek rady miasta przestała funkcjonować jako część miasta[12][13]. Uzasadnieniem było zabudowanie całego obszaru dzielącego miasto z kolonią przez co nie spełniało warunków, którymi określa się kolonię[14][15].
W 2016 roku kolonia obchodziła 100-lecie istnienia. Z tej okazji zorganizowano imprezę nazywaną „Koloniadą”. Od tamtej pory kolejne rocznice istnienia organizowane są regularnie[6].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do najważniejszych zabytków miejscowości należą:
- dom, ul. Żeromskiego 2, z 1915-1917 r.
- dom, ul. Żeromskiego 4, z 1913 r.
- dom, ul. Żeromskiego 5, z 1915-1917 r.[5]
- krzyż przydrożny, z 1900-1927 r.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ geoportal.gov.pl [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2023-07-18].
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 17: Góry Złote. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 1993, s. 259–273. ISBN 83-85773-01-0.
- ↑ Mapa topograficzna w skali 1:25 000 1965 r. geoportal.gov.pl.
- ↑ a b c d e f Piotr Romanowski, Elżbieta Szumska: Złoty Stok. Podróż przez historię pięknego miasta w górach. Złoty Stok: Usługi Turystyczne „Aurum” Elżbieta Szumska, 2014, s. 132. ISBN 978-83-940141-1-7. OCLC 894985595.
- ↑ a b c d Piotr Romanowski, Elżbieta Szumska, Güttlerowie. Kronika rodzinna w XIV częściach, Złoty Stok: Usługi Turystyczne „Aurum” Elżbieta Szumska, 2016, s. 120–121, ISBN 978-83-940141-2-4, OCLC 8394014127 [dostęp 2023-09-30].
- ↑ a b c Koloniada 2017: Żonaci lepsi od kawalerów i rozwodników [online], zabkowice.express-miejski.pl [dostęp 2023-03-04].
- ↑ Historia fabryki prochu czarnego w Mąkolnie | Złoty Stok [online], zlotystok.salwach.pl [dostęp 2023-08-23].
- ↑ Mapa topograficzna w skali 1:50 000 1965 r. geoportal.gov.pl.
- ↑ W PAŃSTWIE NIEMIECKIM Lata 1871–1945 | Złoty Stok [online], zlotystok.salwach.pl [dostęp 2023-08-23].
- ↑ KALENDARIUM ZŁOTOSTOCKIE. Złoty Stok – miasto i okolice. [online], www.zlotystok.net [dostęp 2023-04-01].
- ↑ Eugeniusz Salwach, Jerzy Tichanowicz, KRONIKA ZŁOTEGO STOKU, W POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ, [b.r.], s. 12 [dostęp 2023-09-30].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 grudnia 2005 r. w sprawie ustalenia, zmiany i znoszenia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych Dz.U. z 2005 r. nr 264, poz. 2208.
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
- ↑ Uchwała Nr XXVI/167/05 Rady Miejskiej w Złotym Stoku z dnia 4 lutego 2004 r. w sprawie wystąpienia o zniesienie urzędowej nazwy miejscowości Złoty Stok-Kolonia.
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Miejski w Złotym Stoku [online], zlotystok.biuletyn.net [dostęp 2023-12-29] (pol.).