Boris Dumienko
| |
| komkor | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 Carskie: 
| |
Boris Mokiejewicz Dumienko (ros. Борис Мокеевич Думенко, ur. 1888, zm. 11 maja 1920) – uczestnik rosyjskiej wojny domowej, jeden z twórców czerwonej kawalerii.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził znad Donu, z rodziny inogorodnych (nie Kozaków). Walczył w I wojnie światowej, dosłużył się stopnia wachmistrza[1].
Po rewolucji październikowej, w pierwszych miesiącach wojny domowej w Rosji utworzył nad Donem oddział czerwonych partyzantów, który brał udział w starciach z siłami białych Kozaków dońskich. Następnie walczył na czele pułku kawalerii i 4 dywizji kawalerii – pierwszej dywizji kawalerii, jaka powstała na froncie południowym wojny domowej w Rosji. Odznaczył się w bitwach o Carycyn i stanicę Wielikokniażeską[1]. W kwietniu 1919 r. na czele jednostek kawalerii wchodzących w skład 10 Armii dowodził uderzeniem w kierunku Rostowa nad Donem. Manewr ten, skoordynowany z ofensywą w Donbasie, odniósł początkowe sukcesy i zagroził otoczeniem trzonu Sił Zbrojnych Południa Rosji. Ostatecznie jednak uderzenie czerwonych zostało odparte i 10 Armia musiała wycofać się na północ[2].
1 korpus kawalerii utworzony przez Dumienkę został 19 listopada 1919 r., w toku operacji woronesko-kastornieńskiej, przekształcony w 1 Armię Konną pod dowództwem Siemiona Budionnego[3]. Dumienko pozostał dowódcą 2 korpusu i odegrał znaczącą rolę podczas operacji chopiorsko-dońskiej[4], a następnie operacji rostowsko-nowoczerkaskiej[1], 7 stycznia 1920 r. zajmując Nowoczerkask[5]. Następnie korpus Dumienki brał udział w operacji dońsko-manyckiej, odnosząc początkowo 28 stycznia znaczące sukcesy, jednak następnego dnia został zmuszony do wycofania się[6].
Siły podległe Dumience, podobnie jak 1 Armia Konna Budionnego, dopuściły się w zajętych miastach rabunków na masową skalę[1]. W celu uspokojenia mieszkańców miast władze radzieckie zdecydowały się pokazowo ukarać Dumienkę[1]. Dowódca kawalerii, cieszący się dotąd ogromnym szacunkiem i sławą wśród czerwonych[1][7], został aresztowany oficjalnie za zabójstwo komisarza politycznego jego korpusu[7], W. Mikeladzego, 23 lutego 1920 r. w stanicy Bagajewskiej[1]. Następnie oskarżono go również o akty grabieży i przemocy wobec ludności cywilnej oraz o antysemityzm[1]. Do aresztowania Dumienki przyczynił się również Dmitrij Żłoba, który dowodził w jego korpusie brygadą kawalerii[8] oraz Siemion Budionny, który rywalizował z nim o sławę głównego twórcy czerwonej kawalerii[7]. Usunięcie Dumienki miało odwrócić uwagę od faktu, że również 1 Armia Konna Budionnego podczas przekraczania Donu i Manycza poniosła porażkę w starciu z kawalerią białych[7].
6 maja 1920 r. trybunał rewolucyjny skazał Dumienkę oraz jego sztabowych współpracowników (Marka Kołpakowa, Michaiła Abramowa, Iwana Blecherta oraz Siergieja Krawczenkę) na śmierć. Prośba o ułaskawienie została odrzucona, wyrok wykonano 11 maja tego samego roku. W 1964 r. Dumienko został zrehabilitowany[1]. W radzieckiej historiografii jego udział w wojnie domowej był nadal przemilczany, a odniesione przez niego zwycięstwa przypisywano oddziałom Budionnego[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j J. Kaługin, ТАЙНА РАССТРЕЛА ДУМЕНКО: ПРИЗНАНИЯ БЕЖАВШЕГО ИЗ МОГИЛЫ, „Nowyj Istoriczeskij Wiestnik”, 2008.
- ↑ E. Mawdsley, Wojna..., s. 220.
- ↑ J. D. Smele, The „Russian”..., s. 134.
- ↑ Хопёро-донская операция 1919, [w:] Гражданская война и военная интервенция в СССР. Энциклопедия, Sowietskaja Encikłopiedija, Moskwa 1983.
- ↑ J. D. Smele, The „Russian”..., s. 135.
- ↑ Dono-Manyczskaja opieracija 1920, [w:] Grażdanskaja wojna i wojennaja intierwiencija w SSSR. Encikłopiedija, Sowietskaja Encikłopiedija, Moskwa 1983.
- ↑ a b c d J. D. Smele, The „Russian”..., s. 137.
- ↑ Olga Morozowa, Легендарный командир Стальной дивизии Дмитрий Жлоба (1887-1938) – глазами своих бойцов [online], www.relga.ru, 2008 [dostęp 2018-06-26].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- J. Kaługin, ТАЙНА РАССТРЕЛА ДУМЕНКО: ПРИЗНАНИЯ БЕЖАВШЕГО ИЗ МОГИЛЫ, „Nowyj Istoriczeskij Wiestnik”, 2008.
- E. Mawdsley: Wojna domowa w Rosji 1917–1920. Warszawa: Bellona, 2010. ISBN 978-83-11-11638-2.
- J.D. Smele, The „Russian” Civil Wars 1916-1926. Ten Years That Shook the World, Hurst&Company, London 2015, ISBN 978-1-84904-721-0.