Glinianki Jelonek
52°13′14″N 20°54′51″E/52,220556 20,914167 Większa z glinianek, widok od zachodu (2014) | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Wysokość lustra |
104,2 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
0,5607 i 0,4127 ha |
| Hydrologia | |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
| 52°13′14″N 20°54′51″E/52,220556 20,914167
| |
Glinianki Jelonek[1] – dwa sztuczne zbiorniki wodne w Warszawie, w dzielnicy Bemowo.
Położenie i charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Glinianki leżą po lewej stronie Wisły, w Warszawie, w dzielnicy Bemowo, na obszarze Miejskiego Systemu Informacji Jelonki Południowe[2]. Otaczają je ulice: Połczyńska, Powstańców Śląskich, Szczotkarska, Brygadzistów i Strzelców[2].
Zgodnie z ustaleniami w ramach Programu Ochrony Środowiska dla m.st. Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r. położone są na wysoczyźnie i zasilane są stale wodami podziemnymi. Powierzchnia bezodpływowych zbiorników wynosi 0,5607 i 0,4127 hektara[a][3]. Według numerycznego modelu terenu udostępnionego przez Geoportal lustro wody zbiorników znajduje się na wysokości 104,2 m n.p.m.[2] Identyfikatory MPHP to 96952 i 130936675[2]. Leżą na obszarze zlewni Żbikówki[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Zbiorniki wodne są gliniankami. Powstały w wyniku zalania wodą wyeksploatowanego wyrobiska iłów[5]. W XIX wieku (prawdopodobnie w 1846 roku)[6] na terenie Jelonek, przy ówczesnej szosie poznańskiej (obecnie ulica Połczyńska), powstała wytwórnia cegieł, dachówek i ceramiki[7]. Jej założycielem był Bogumił Schneider. Cegły z tego zakładu posłużyły do budowy wielu warszawskich obiektów m.in. pobliskich fortów twierdzy Warszawa, jak fort Chrzanów, fort Blizne czy fort Wawrzyszew, które zostały wybudowane na zlecenie armii carskiej[7]. Same glinianki również były uważane za element obronny, utrudniający forsowanie linii fortów[8]. Cegielnia, która w szczytowym okresie swojej działalności zatrudniała kilkuset pracowników, przestała działać po II wojnie światowej[7]. Glinianki Jelonek, obok pobliskich Glinianek Sznajdra, z których również wydobywano surowiec, oraz drewnianego pałacyku rodziny Schneidrów przy ul. Połczyńskiej 59, użytkowanego przez zbór zielonoświątkowców, są jedynymi pozostałościami po tym zakładzie[7].
Przed 2012 rokiem w tym miejscu znajdowały cztery zbiorniki wodne[3][9][10]. Dwa nieistniejące obecnie zbiorniki miały powierzchnię 0,2594 i 0,1094 ha[3]. Zostały zasypane bez wymaganych pozwoleń wodnoprawnych[11] przez dewelopera Robyg, który kupił je wraz z terenem pod planowane inwestycje[11] i na ich miejscu wybudował wieloetapowe „Osiedle Kameralne”[9][4]. Pierwszy zbiornik został zasypany w 2014, a drugi w 2016 roku[11]. Dwa pozostałe zbiorniki zostały zrewitalizowane[11]. Zmieniono ukształtowanie mis i skarp, brzegi wyłożono kamieniami, a przy obiegającej je żwirowej ścieżce ustawiono ławki i latarnie[11]. W 2016 roku deweloper złożył wniosek o legalizację dokonanej rewitalizacji i uzyskał ją po uiszczeniu opłaty legalizacyjnej[11]. W ocenie Urzędu m.st. Warszawy wykonane prace nie stworzyły zagrożenia dla zachowania dobrego stanu wód, charakterystycznych dla nich biocenoz i biologicznych stosunków w środowisku wodnym[11].
Należące do dewelopera glinianki są ogólnodostępne[11].
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
W 2004 roku na terenie zbiorników wodnych i w okolicach stwierdzono występowanie czernicy[12]. Wcześniej stwierdzono także obecność rybitwy rzecznej[13].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W źródle oznaczone jako Glinianki Jelonek1 i Glinianki Jelonek4. Pozostałe dwa zbiorniki wodne zostały zasypane.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 201833
- ↑ a b c d Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2020-11-28].
- ↑ a b c Rada m.st. Warszawy: Załącznik tekstowy i tabelaryczny do programu ochrony środowiska dla miasta stołecznego Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r.. bip.warszawa.pl, 21 października 2010. [dostęp 2021-02-02]. (pol.).
- ↑ a b Łukasz Szkudlarek, Analiza powierzchniowa zlewni. Charakterystyka i ocena funkcjonowania układu hydrograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem systemów melioracyjnych na obszarze m.st. Warszawy wraz z zaleceniami do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy i planów miejscowych [online], 2015, s. 96–99 [dostęp 2021-02-02] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-22].
- ↑ Barbara Petrozolin-Skowrońska (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 212, ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Zakłady Cegielniane i Fabryka Dachówek „Bogumił Schneider”. „Przegląd Techniczny”, 3 października 1903. (pol.).
- ↑ a b c d Cegły z Jelonek zbudowały Warszawę. „Bemowo News”, s. 21, lipiec 2011. ISSN 1897-9777. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).
- ↑ Katarzyna Pałubska, Rola zieleni i naturalnych przeszkód terenowych Twierdzy Warszawa w kształtowaniu systemu ekologicznego miasta [pdf], „Architektura Krajobrazu”, 2, 2014, s. 50–61.
- ↑ a b Michał Wojtczuk: Bemowo. Zaskakująca metamorfoza glinianek na Jelonkach. Dwie wyparowały. gazeta.pl, 2016-08-13. [dostęp 2021-02-07].
- ↑ Mapa Warszawy 2012. um.warszawa.pl. [dostęp 2021-02-07].
- ↑ a b c d e f g h Michał Wojtczuk. A jezioro damy.... „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 28 listopada 2023.
- ↑ Opracowanie ekofizjograficzne do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy – Załącznik nr II.7. Biuro Naczelnego Architekta Miasta, 2004. [dostęp 2021-02-07]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Grzegorz Węcławowicz, Janusz Księżak, Andrzej Jarosz, Przemysław Śleszyński: Atlas Warszawy, Zeszyt 8, Ptaki Warszawy 1962-2000. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, 2001, s. 49. ISBN 83-87954-95-0.