Przejdź do zawartości

Łysostopek pospolity

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Łysostopek pospolity
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

Omphalotaceae

Rodzaj

łysostopek

Gatunek

łysostopek pospolity

Nazwa systematyczna
Gymnopus dryophilus (Bull.) Murrill
N. Amer. Fl. (New York) 9(5): 362 (1916)

Łysostopek pospolity (Gymnopus dryophilus (Bull.) Murrill) – gatunek grzybów należący do rodziny twardzioszkowatych Omphalotaceae[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gymnopus, Omphalotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1790 r. Jean Baptiste Bulliard, nadając mu nazwę Agaricus dryophilus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1916 r. William Alphonso Murrill, przenosząc go do rodzaju Gymnopus[1].

Niektóre synonimy[2]:

  • Agaricus dryophilus Bull. 1790
  • Collybia dryophila (Bull.) P. Kumm. 1871
  • Collybia dryophila var. alvearis Cooke 1908
  • Collybia dryophila var. aurata Quél. 1886
  • Collybia dryophila var. oedipoides Singer 1947
  • Marasmius dryophilus (Bull.) P. Karst. 18892
  • Omphalia dryophilus (Bull.) Gray 1821

Polską nazwę podał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był wcześniej pod nazwami: bedłka opieńka sosnowa, pieniążek dębowy, pieniążek pospolity[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

O średnicy 1,5–6 cm, gładki i nagi. Kolor jasnoochrowy, czerwonawożółty, żółtobrązowawy do czerwonobrązowego. Jest higrofaniczny; po deszczach bladobrązowy, podczas suszy bladokremowy i ciemniejszy w środkowej części. Za młodu dzwonkowaty potem płaski. Brzeg przeważnie nieżłobkowany, jedynie u starszych okazów faliście powyginany[4][5].

Blaszki

Blaszki bardzo gęste, cienkie i kruche, początkowo białe, później ochrowokremowe[5].

Trzon

Wysokość 3–6 cm, grubość 2–4 mm, cylindryczny, rurkowato dęty, kruchy. Powierzchnia gładka i naga, kolor ochrowobrązowy (podobnie zabarwiony jak kapelusz). Podstawa opleciona nitkami grzybni. Podczas zbierania często wyciąga się przyczepione delikatne sznury grzybni, białe do żółtawych[4].

Miąższ

Cienki, białawy i wodnisty. Smak nieznaczny, zapach niewyraźny[5].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki o średnicy 5–6,5 × 2,5–3,5 µm, elipsoidalne, gładkie, bezbarwne, nieamyloidalne. Pleurocystyd brak, cheilocystydy zgrubiałe, maczugowate, cylindryczne lub nieregularne, często rozgałęzione. Mają rozmiar 15–20 × 2–6 µm. Strzępki skórki rozgałęzione i splątane. Mają grubość 2–13 µm[6].

Gatunki podobne

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Jest szeroko rozprzestrzeniony na całej półkuli północnej[6]. W Europie Środkowej jest pospolity[7]. W Polsce jest bardzo pospolity[3].

Naziemny grzyb mykoryzowy[8]. Owocniki pojawiają się od maja do grudnia w lasach iglastych i liściastych, na łąkach leśnych, w parkach, sadach i ogrodach[4]. Łacińska nazwa gatunkowa (dryophilus) pochodzi z języka greckiego i oznacza lubiący dęby, w rzeczywistości jednak gatunek ten rośnie nie tylko pod dębami, ale również pod wieloma innymi gatunkami drzew. Rośnie na ziemi wśród liści i traw, na podłożu zarówno kwaśnym, jak i alkalicznym, czasami także na martwych, powalonych pniach topoli osiki[3].

Na kapeluszach łysostopka pospolitego czasami występują narośla utworzone przez pasożytującego na nim grzyba Syzygospora mycetophila[9] lub Syzygospora tumefaciens[10].

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Grzyb jadalny jako grzyb domieszkowy, trzony się usuwa[4]. W Polsce zazwyczaj nie jest zbierany przez grzybiarzy.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
  3. a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d Aurel Dermek, Grzyby, 1981, ISBN 83-217-2357-8.
  5. a b c d e Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 65, ISBN 978-83-245-9550-1.
  6. a b Gymnopus dryophilus [online], MushroomExpert [dostęp 2016-01-16] (ang.).
  7. a b Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, s. 105, ISBN 978-83-258-0588-3.
  8. Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 328, ISBN 83-09-00714-0.
  9. Michael Kuo, Syzygospora mycetophila [online], Mushroom Expert [dostęp 2024-04-25].
  10. Aktualne stanowiska Syzygospora tumefaciens w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2024-04-25].