Żemłosław
54°07′50″N 25°45′55″E/54,130556 25,765278 Pałac Umiastowskich w 2005 r. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Wysokość |
154 m n.p.m. |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Kod pocztowy |
231343 |
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
| 54°07′50″N 25°45′55″E/54,130556 25,765278
| |
| Strona internetowa | |
Żemłosław (biał. Жамыслаўль) – wieś na Białorusi położona w obwodzie grodzieńskim, w rejonie iwiejskim, opodal Sobotnik, oddalona około 50 kilometrów od Lidy.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Dawniej nazywany Piotrowszczyzną. W XVII w. własność rodziny Żemłłów herbu Topór i od jej nazwiska wieś wraz kilkoma innymi folwarkami została nazwana majątkiem Żemłowskim, a później Żemłosławiem.
Wieś szlachecka położona była w końcu XVIII w. w powiecie oszmiańskim województwa wileńskiego[2]. Majątek Żemłosław powstał z drobnych folwarków należących do dóbr Kondraciszek[3].
Po bezpotomnej śmierci Marcjana Żemłły w 1728 r. majątek przechodzi w ręce kasztelanki połockiej Ludwiki z Paców Niemirowiczowej-Szczyttowej, która przekazuje go swojemu synowi, staroście witagolskiemu i szambelanowi JKM Stanisława Augusta, Krzysztofowi Niemirowiczowi-Szczyttowi (1784). Następnie majątek dziedziczy syn Krzysztofa – Józef Niemirowicz Szczytt (ur. ok. 1769–zm. przed 1833), marszałek mozyrski. Rezydencję Niemirowiczowów-Szczyttów w Żemłosławiu stanowił bogato wyposażony duży pałac z drzewa brusowego o czterech gankach. W parku pałacowym naprzeciw drzwi z salonu znajdowała się drewniana kaplica. W 1806 r. Józef Niemirowicz-Szczytt sprzedał Żemłosław sędziemu ziemskiemu mozyrskiemu Antoniemu Kieniewiczowi, który w kilka miesięcy później (04.01.1807 r.) sprzedał go Jakubowi Umiastowskiemu[4].
Nowy właściciel przystąpił do rozbudowy pałacu Niemirowiczów-Szczyttów. Klasycystyczny pałac Umiastowskich (powstały ok. 1863 do 1877 r.) – według projektu Leandra Marconiego – wzorowany jest na pałacu w Łazienkach Królewskich w Warszawie[4]. Otaczał go piękny park urządzony przez francuskiego ogrodnika Jamme.
Żemłosław był na przełomie wieków XIX i XX przykładem idealnie prowadzonego majątku ziemskiego. Wyrabiane tam sery szwajcarskie cieszyły się ogromną sławą. Gorzelnia, która powstała w tamtych czasach działa i współcześnie.
Najznamienitszym dziedzicem Żemłosławia był Władysław hrabia Umiastowski (zm. 1905) wraz ze swą małżonką Janiną z hrabiów Ostroróg-Sadowskich, autorką wspomnień Szmat ziemi i życia... wydanych w Wilnie w 1928 r. pod pseudonimem „Nałęcz”. Po śmierci męża, hrabina utworzyła w Żemłosławiu „Żemłosławską Fundację Naukową hrabiostwa Umiastowskich” przy Uniwersytecie Wileńskim „Stefana Batorego”.
Urodził się tu Tadeusz Sokołowski – oficer Wojska Polskiego, uczestnik III powstania śląskiego i II wojny światowej (cichociemny), polski jeździec, olimpijczyk z Berlina 1936.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Pałac w Żemłosławiu w 2014 r. po częściowym spaleniu -
Upamiętnienie Żemłosławskiej Fundacji Naukowej Umiastowskich -
Pałac w 1926 r.
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Czesław Jankowski, Powiat Oszmiański, Petersburg 1898, s. 160–169
- Kazimierz Niechwiadowicz, Żemłosław. Wydawnictwo Gawia 2005. ISBN 83-920882-3-9
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Żemłosław na portalu o Ziemi Oszmiańskiej: oszmianszczyzna.pl
- Żemłosław, Radzima.org
- Żemłosław, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 775. (1895)