Leki nootropowe: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie spełnia WP:WER-M i WP:LZ
reperacja konglomeratu polihistorycznego
Linia 1: Linia 1:
⚫
'''Leki nootropowe (prokognitywne)''' ([[Klasyfikacja anatomiczno-terapeutyczno-chemiczna|ATC]] [[ATC (N06)|N06]]) – zróżnicowana pod względem budowy chemicznej oraz mechanizmów działania grupa [[lek]]ów, których cechą wspólną jest stymulowanie przemiany materii [[ośrodkowy układ nerwowy|ośrodkowego układu nerwowego]], co ma dawać w efekcie aktywizację takich procesów psychicznych jak poziom świadomości, zjawiska pamięciowe<ref>{{Cytuj książkę|tytuł = Proof of Therapeutical Effectiveness of Nootropic and Vasoactive Drugs: Advances in Clinical and Experimental Nicergoline Research|url = https://books.google.com/books?id=fu2PBAAAQBAJ|wydawca = Springer Science & Business Media|data = 2012-12-06|data dostępu = 2015-09-21|isbn = 9783642707865|język = en|imię = Heinz|nazwisko = Heidrich}}</ref>.
{{Dopracować|źródła=2014-01}}
⚫
'''Leki nootropowe (prokognitywne)''' ([[Klasyfikacja anatomiczno-terapeutyczno-chemiczna|ATC]] [[ATC (N06)|N06]]) – zróżnicowana pod względem budowy chemicznej oraz mechanizmów działania grupa [[lek]]ów, których cechą wspólną jest stymulowanie przemiany materii [[ośrodkowy układ nerwowy|ośrodkowego układu nerwowego]], co ma dawać w efekcie aktywizację takich procesów psychicznych jak poziom świadomości, zjawiska pamięciowe. Leki nootropowe wolne są od działania typu amfetaminowego (wpływ euforyzujący, hamujący apetyt). Do leków nootropowych należą: [[piracetam]], [[centrofenoksyna]], [[Pyritinol|pirytynol]], [[deanol]] oraz [[alfosceran choliny]]. Wskazaniami do podawania leków nootropowych są zaburzenia świadomości pochodzenia metabolicznego, zespoły organiczne, zatrucia, stany rekonwalescencji po przebytych urazach głowy lub stanach zapalnych ośrodkowego układu nerwowego, upośledzenie umysłowe.


Leki nootropowe wolne są od działania typu amfetaminowego (wpływ euforyzujący, hamujący apetyt). Wskazaniami do podawania leków nootropowych są zaburzenia świadomości pochodzenia metabolicznego, zespoły organiczne, zatrucia, stany rekonwalescencji po przebytych urazach głowy lub stanach zapalnych ośrodkowego układu nerwowego, upośledzenie umysłowe.
⚫
{{Zastrzeżenia|Medycyna}}

Leki nootropowe lub inne substancje o działaniu nootropowych wykorzystywane są także przez osoby kognitywnie zdrowe, w celu zwiększenia wydajności pracy i poprawienia funkcji kognitywnych<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Towards responsible use of cognitive-enhancing drugs by the healthy|url = http://www.nature.com/doifinder/10.1038/456702a|czasopismo = Nature|data = 2008-01-01|wolumin = 456|wydanie = 7223|doi = 10.1038/456702a|imię = Henry|nazwisko = Greely|imię2 = Barbara|nazwisko2 = Sahakian|imię3 = John|nazwisko3 = Harris|imię4 = Ronald C.|nazwisko4 = Kessler|imię5 = Michael|nazwisko5 = Gazzaniga}}</ref>.

== Przegląd substancji nootropowych ==
Do leków nootropowych należą: [[piracetam]]<ref>{{Cytuj książkę|tytuł = Piracetam for dementia or cognitive impairment|url = http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD001011/abstract|wydawca = John Wiley & Sons, Ltd|data = 2004-01-26|data dostępu = 2015-09-21|isbn = 1465-1858|doi = 10.1002/14651858.cd001011|język = en|imię = Leon|nazwisko = Flicker|imię2 = John|nazwisko2 = Grimley Evans}}</ref>, [[aricept]], [[centrofenoksyna]], [[Pyritinol|pirytynol]], [[deanol]], [[tianeptyna]] oraz [[alfosceran choliny]].

Wśród innych substancji o działaniu nootropowym znajdują się:
* [[Kofeina]]. W racjonalnych dawkach jest substancją względnie bezpieczną, o potencjalnym pozytywnym wpływie na zdrowie<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Association of Coffee Drinking with Total and Cause-Specific Mortality|url = http://dx.doi.org/10.1056/NEJMoa1112010|czasopismo = New England Journal of Medicine|data = 2012-05-17|data dostępu = 2015-09-21|issn = 0028-4793|pmc = 3439152|pmid = 22591295|strony = 1891-1904|wolumin = 366|wydanie = 20|doi = 10.1056/NEJMoa1112010|imię = Neal D.|nazwisko = Freedman|imię2 = Yikyung|nazwisko2 = Park|imię3 = Christian C.|nazwisko3 = Abnet|imię4 = Albert R.|nazwisko4 = Hollenbeck|imię5 = Rashmi|nazwisko5 = Sinha}}</ref>. W ilości 2-3 filiżanek [[Kawa|kawy]] lub 4-6 filiżanek [[Herbata|herbaty]] na dobę<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Black tea – helpful or harmful? A review of the evidence|url = http://www.nature.com/ejcn/journal/v61/n1/full/1602489a.html|czasopismo = European Journal of Clinical Nutrition|data = 2006-07-19|data dostępu = 2015-09-21|issn = 0954-3007|strony = 3-18|wolumin = 61|wydanie = 1|doi = 10.1038/sj.ejcn.1602489|język = en|imię = E. J.|nazwisko = Gardner|imię2 = C. H. S.|nazwisko2 = Ruxton|imię3 = A. R.|nazwisko3 = Leeds}}</ref>, poprawia pamięć<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Post-study caffeine administration enhances memory consolidation in humans|url = http://www.nature.com/doifinder/10.1038/nn.3623|czasopismo = Nature Neuroscience|data = 2014-01-01|wolumin = 17|wydanie = 2|doi = 10.1038/nn.3623|imię = Daniel|nazwisko = Borota|imię2 = Elizabeth|nazwisko2 = Murray|imię3 = Gizem|nazwisko3 = Keceli|imię4 = Allen|nazwisko4 = Chang|imię5 = Joseph M|nazwisko5 = Watabe}}</ref>, zmniejsza ryzyko otępienia starczego<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Caffeine Intake and Dementia: Systematic Review and Meta-Analysis - IOS Press|url = http://www.medra.org/servlet/aliasResolver?alias=iospress&genre=article&issn=1387-2877&volume=20&issue=S1&spage=187&doi=10.3233/JAD-2010-091387|data dostępu = 2015-09-21|doi = 10.3233/jad-2010-091387}}</ref>, działa pobudzająco, poprawiając [[Koncentracja (psychologia)|koncentrację]]<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Caffeine—Not just a stimulant|url = http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0899900710002510|czasopismo = Nutrition|data = 2010-01-01|data dostępu = 2015-09-21|wolumin = 26|wydanie = 10|doi = 10.1016/j.nut.2010.08.004|imię = Michael J.|nazwisko = Glade}}</ref>.
* [[Tyrozyna]]. Aminokwas, poprawia koncentrację<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = The effects of tyrosine on cognitive performance during extended wakefulness|url = http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7794222|czasopismo = Aviation, Space, and Environmental Medicine|data = 1995-04-01|data dostępu = 2015-09-21|issn = 0095-6562|pmid = 7794222|strony = 313-319|wolumin = 66|wydanie = 4|imię = D. F.|nazwisko = Neri|imię2 = D.|nazwisko2 = Wiegmann|imię3 = R. R.|nazwisko3 = Stanny|imię4 = S. A.|nazwisko4 = Shappell|imię5 = A.|nazwisko5 = McCardie}}</ref>. Występuje w żywności, np. w soi, łososiu, serku wiejskim, jajach.
* [[Izoflawony]]. Poprawiają pamięć roboczą i funkcje kognitywne<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Soya isoflavone supplementation enhances spatial working memory in men|url = http://journals.cambridge.org/article_S0007114509990201|czasopismo = British Journal of Nutrition|data = 2009-11-01|data dostępu = 2015-09-21|issn = 1475-2662|strony = 1348–1354|wolumin = 102|wydanie = 09|doi = 10.1017/S0007114509990201|imię = Alicia A.|nazwisko = Thorp|imię2 = Natalie|nazwisko2 = Sinn|imię3 = Jonathan D.|nazwisko3 = Buckley|imię4 = Alison M.|nazwisko4 = Coates|imię5 = Peter R. C.|nazwisko5 = Howe}}</ref><ref>{{Cytuj pismo|tytuł = A preliminary study of the safety, feasibility and cognitive efficacy of soy isoflavone supplements in older men and women|url = http://ageing.oxfordjournals.org/content/38/1/86|czasopismo = Age and Ageing|data = 2009-01-01|data dostępu = 2015-09-21|issn = 0002-0729|pmc = 2720778|pmid = 19054783|strony = 86-93|wolumin = 38|wydanie = 1|doi = 10.1093/ageing/afn227|język = en|imię = Carey E.|nazwisko = Gleason|imię2 = Cynthia M.|nazwisko2 = Carlsson|imię3 = Jodi H.|nazwisko3 = Barnet|imię4 = Sarah A.|nazwisko4 = Meade|imię5 = Kenneth D. R.|nazwisko5 = Setchell}}</ref>. Są to substancje fitochemiczne występujące m.in. w soi i roślinach strączkowych.
* [[Kreatyna]]. Poprawia funkcje kognitywne<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Oral creatine monohydrate supplementation improves brain performance: a double–blind, placebo–controlled, cross–over trial|url = http://rspb.royalsocietypublishing.org/content/270/1529/2147|czasopismo = Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences|data = 2003-10-22|data dostępu = 2015-09-21|issn = 0962-8452|pmc = 1691485|pmid = 14561278|strony = 2147-2150|wolumin = 270|wydanie = 1529|doi = 10.1098/rspb.2003.2492|język = en|imię = Caroline|nazwisko = Rae|imię2 = Alison L.|nazwisko2 = Digney|imię3 = Sally R.|nazwisko3 = McEwan|imię4 = Timothy C.|nazwisko4 = Bates}}</ref>. Występuje m.in. w śledziach, łososiu i tuńczyku<ref>{{Cytuj książkę|tytuł = Sports Nutrition: Fats and Proteins|url = https://books.google.com/books?id=ppt5u8XsFeYC|wydawca = CRC Press|data = 2007-04-19|data dostępu = 2015-09-21|isbn = 9781420008500|język = en|imię = Judy A.|nazwisko = Driskell|strony = 167}}</ref>. W połączeniu z kofeiną zwiększa ryzyko odwodnienia i [[Udar mózgu|udaru]].
* [[Nikotyna]]. Prawdopodobnie poprawia funkcje kognitywne<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Meta-analysis of the acute effects of nicotine and smoking on human performance|url = http://link.springer.com/article/10.1007/s00213-010-1848-1|czasopismo = Psychopharmacology|data = 2010-04-24|data dostępu = 2015-09-21|issn = 0033-3158|pmc = 3151730|pmid = 20414766|strony = 453-469|wolumin = 210|wydanie = 4|doi = 10.1007/s00213-010-1848-1|język = en|imię = Stephen J.|nazwisko = Heishman|imię2 = Bethea A.|nazwisko2 = Kleykamp|imię3 = Edward G.|nazwisko3 = Singleton}}</ref> i zmniejsza ryzyko [[Choroba Parkinsona|choroby Parkinsona]]<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = A meta-analysis of coffee drinking, cigarette smoking, and the risk of Parkinson's disease|url = http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ana.10277/abstract|czasopismo = Annals of Neurology|data = 2002-09-01|data dostępu = 2015-09-21|issn = 1531-8249|strony = 276-284|wolumin = 52|wydanie = 3|doi = 10.1002/ana.10277|język = en|imię = Miguel A.|nazwisko = Hernán|imię2 = Bahi|nazwisko2 = Takkouche|imię3 = Francisco|nazwisko3 = Caamaño-Isorna|imię4 = Juan J.|nazwisko4 = Gestal-Otero}}</ref>, jednakże w formie papierosów ma też sporo skutków ubocznych, zwiększa ryzyko demencji<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Smoking as a Risk Factor for Dementia and Cognitive Decline: A Meta-Analysis of Prospective Studies|url = http://aje.oxfordjournals.org/content/166/4/367|czasopismo = American Journal of Epidemiology|data = 2007-08-15|data dostępu = 2015-09-21|issn = 0002-9262|pmid = 17573335|strony = 367-378|wolumin = 166|wydanie = 4|doi = 10.1093/aje/kwm116|język = en|imię = Kaarin J.|nazwisko = Anstey|imię2 = Chwee von|nazwisko2 = Sanden|imię3 = Agus|nazwisko3 = Salim|imię4 = Richard|nazwisko4 = O'Kearney}}</ref><ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Smoking, dementia and cognitive decline in the elderly, a systematic review|url = http://www.biomedcentral.com/1471-2318/8/36/abstract|czasopismo = BMC Geriatrics|data = 2008-12-23|data dostępu = 2015-09-21|issn = 1471-2318|pmc = 2642819|pmid = 19105840|strony = 36|wolumin = 8|wydanie = 1|doi = 10.1186/1471-2318-8-36|język = en|imię = Ruth|nazwisko = Peters|imię2 = Ruth|nazwisko2 = Poulter|imię3 = James|nazwisko3 = Warner|imię4 = Nigel|nazwisko4 = Beckett|imię5 = Lisa|nazwisko5 = Burch}}</ref> i przedwczesnej śmierci<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Mortality in relation to smoking: 50 years' observations on male British doctors|url = http://www.bmj.com/content/328/7455/1519|czasopismo = BMJ|data = 2004-06-24|data dostępu = 2015-09-21|issn = 0959-8138|pmc = 437139|pmid = 15213107|strony = 1519|wolumin = 328|wydanie = 7455|doi = 10.1136/bmj.38142.554479.AE|język = en|imię = Richard|nazwisko = Doll|imię2 = Richard|nazwisko2 = Peto|imię3 = Jillian|nazwisko3 = Boreham|imię4 = Isabelle|nazwisko4 = Sutherland}}</ref>.
* Zioła prawdopodobnie poprawiające funkcje kognitywne: ''[[Bacopa monnieri]]''<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = The Cognitive-Enhancing Effects of Bacopa monnieri: A Systematic Review of Randomized, Controlled Human Clinical Trials|url = http://online.liebertpub.com/doi/abs/10.1089/acm.2011.0367|czasopismo = The Journal of Alternative and Complementary Medicine|data = 2012-07-01|data dostępu = 2015-09-21|issn = 1075-5535|strony = 647-652|wolumin = 18|wydanie = 7|doi = 10.1089/acm.2011.0367|imię = Matthew P.|nazwisko = Pase|imię2 = James|nazwisko2 = Kean|imię3 = Jerome|nazwisko3 = Sarris|imię4 = Chris|nazwisko4 = Neale|imię5 = Andrew B.|nazwisko5 = Scholey}}</ref>, [[różeniec górski]]<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = A Randomised, Double-Blind, Placebo-Controlled, Parallel-Group Study of the Standardised Extract SHR-5 of the Roots of Rhodiola rosea in the Treatment of Subjects with Stress-Related Fatigue|url = http://www.thieme-connect.de/DOI/DOI?10.1055/s-0028-1088346|czasopismo = Planta Medica|data = 2008-01-01|data dostępu = 2015-09-21|wolumin = 75|wydanie = 02|doi = 10.1055/s-0028-1088346|imię = Erik|nazwisko = Olsson|imię2 = Bo von|nazwisko2 = Schéele|imię3 = Alexander|nazwisko3 = Panossian}}</ref>, [[Miłorząb dwuklapowy|miłorząb]] dwuklapowy<ref>{{Cytuj książkę|tytuł = Ginkgo biloba for cognitive impairment and dementia|url = http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD003120.pub3/abstract|wydawca = John Wiley & Sons, Ltd|data = 2009-01-21|data dostępu = 2015-09-21|isbn = 1465-1858|doi = 10.1002/14651858.cd003120.pub3|język = en|imię = Jacqueline|nazwisko = Birks|imię2 = John|nazwisko2 = Grimley Evans}}</ref>, [[szałwia]], [[żeń-szeń]], [[kozłek lekarski]], [[Melisa (roślina)|melisa]]<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Herbal Extracts and Phytochemicals: Plant Secondary Metabolites and the Enhancement of Human Brain Function|url = http://advances.nutrition.org/content/2/1/32|czasopismo = Advances in Nutrition: An International Review Journal|data = 2011-01-01|data dostępu = 2015-09-21|issn = 2156-5376|pmc = 3042794|pmid = 22211188|strony = 32-50|wolumin = 2|wydanie = 1|doi = 10.3945/an.110.000117|język = en|imię = David O.|nazwisko = Kennedy|imię2 = Emma L.|nazwisko2 = Wightman}}</ref>.

== Przypisy ==
⚫
<references />{{Zastrzeżenia|Medycyna}}


[[Kategoria:Leki psychostymulujące i nootropowe| ]]
[[Kategoria:Leki psychostymulujące i nootropowe| ]]

Wersja z 13:32, 21 wrz 2015

Leki nootropowe (prokognitywne) (ATC N06) – zróżnicowana pod względem budowy chemicznej oraz mechanizmów działania grupa leków, których cechą wspólną jest stymulowanie przemiany materii ośrodkowego układu nerwowego, co ma dawać w efekcie aktywizację takich procesów psychicznych jak poziom świadomości, zjawiska pamięciowe[1].

Leki nootropowe wolne są od działania typu amfetaminowego (wpływ euforyzujący, hamujący apetyt). Wskazaniami do podawania leków nootropowych są zaburzenia świadomości pochodzenia metabolicznego, zespoły organiczne, zatrucia, stany rekonwalescencji po przebytych urazach głowy lub stanach zapalnych ośrodkowego układu nerwowego, upośledzenie umysłowe.

Leki nootropowe lub inne substancje o działaniu nootropowych wykorzystywane są także przez osoby kognitywnie zdrowe, w celu zwiększenia wydajności pracy i poprawienia funkcji kognitywnych[2].

Przegląd substancji nootropowych

Do leków nootropowych należą: piracetam[3], aricept, centrofenoksyna, pirytynol, deanol, tianeptyna oraz alfosceran choliny.

Wśród innych substancji o działaniu nootropowym znajdują się:

Przypisy

  1. ↑ Heinz Heidrich: Proof of Therapeutical Effectiveness of Nootropic and Vasoactive Drugs: Advances in Clinical and Experimental Nicergoline Research. Springer Science & Business Media, 2012-12-06. ISBN 978-3-642-70786-5. [dostęp 2015-09-21]. (ang.).
  2. ↑ Henry Greely, Barbara Sahakian, John Harris, Ronald C. Kessler i inni. Towards responsible use of cognitive-enhancing drugs by the healthy. „Nature”. 456 (7223), 2008-01-01. DOI: 10.1038/456702a. 
  3. ↑ Leon Flicker, John Grimley Evans: Piracetam for dementia or cognitive impairment. John Wiley & Sons, Ltd, 2004-01-26. DOI: 10.1002/14651858.cd001011. ISBN 1465-1858. [dostęp 2015-09-21]. (ang.).
  4. ↑ Neal D. Freedman, Yikyung Park, Christian C. Abnet, Albert R. Hollenbeck i inni. Association of Coffee Drinking with Total and Cause-Specific Mortality. „New England Journal of Medicine”. 366 (20), s. 1891-1904, 2012-05-17. DOI: 10.1056/NEJMoa1112010. ISSN 0028-4793. PMID: 22591295. PMCID: PMC3439152. [dostęp 2015-09-21]. 
  5. ↑ E. J. Gardner, C. H. S. Ruxton, A. R. Leeds. Black tea – helpful or harmful? A review of the evidence. „European Journal of Clinical Nutrition”. 61 (1), s. 3-18, 2006-07-19. DOI: 10.1038/sj.ejcn.1602489. ISSN 0954-3007. [dostęp 2015-09-21]. (ang.). 
  6. ↑ Daniel Borota, Elizabeth Murray, Gizem Keceli, Allen Chang i inni. Post-study caffeine administration enhances memory consolidation in humans. „Nature Neuroscience”. 17 (2), 2014-01-01. DOI: 10.1038/nn.3623. 
  7. ↑ Caffeine Intake and Dementia: Systematic Review and Meta-Analysis - IOS Press. . DOI: 10.3233/jad-2010-091387. [dostęp 2015-09-21]. 
  8. ↑ Michael J. Glade. Caffeine—Not just a stimulant. „Nutrition”. 26 (10), 2010-01-01. DOI: 10.1016/j.nut.2010.08.004. [dostęp 2015-09-21]. 
  9. ↑ D. F. Neri, D. Wiegmann, R. R. Stanny, S. A. Shappell i inni. The effects of tyrosine on cognitive performance during extended wakefulness. „Aviation, Space, and Environmental Medicine”. 66 (4), s. 313-319, 1995-04-01. ISSN 0095-6562. PMID: 7794222. [dostęp 2015-09-21]. 
  10. ↑ Alicia A. Thorp, Natalie Sinn, Jonathan D. Buckley, Alison M. Coates i inni. Soya isoflavone supplementation enhances spatial working memory in men. „British Journal of Nutrition”. 102 (09), s. 1348–1354, 2009-11-01. DOI: 10.1017/S0007114509990201. ISSN 1475-2662. [dostęp 2015-09-21]. 
  11. ↑ Carey E. Gleason, Cynthia M. Carlsson, Jodi H. Barnet, Sarah A. Meade i inni. A preliminary study of the safety, feasibility and cognitive efficacy of soy isoflavone supplements in older men and women. „Age and Ageing”. 38 (1), s. 86-93, 2009-01-01. DOI: 10.1093/ageing/afn227. ISSN 0002-0729. PMID: 19054783. PMCID: PMC2720778. [dostęp 2015-09-21]. (ang.). 
  12. ↑ Caroline Rae, Alison L. Digney, Sally R. McEwan, Timothy C. Bates. Oral creatine monohydrate supplementation improves brain performance: a double–blind, placebo–controlled, cross–over trial. „Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences”. 270 (1529), s. 2147-2150, 2003-10-22. DOI: 10.1098/rspb.2003.2492. ISSN 0962-8452. PMID: 14561278. PMCID: PMC1691485. [dostęp 2015-09-21]. (ang.). 
  13. ↑ Judy A. Driskell: Sports Nutrition: Fats and Proteins. CRC Press, 2007-04-19, s. 167. ISBN 978-1-4200-0850-0. [dostęp 2015-09-21]. (ang.).
  14. ↑ Stephen J. Heishman, Bethea A. Kleykamp, Edward G. Singleton. Meta-analysis of the acute effects of nicotine and smoking on human performance. „Psychopharmacology”. 210 (4), s. 453-469, 2010-04-24. DOI: 10.1007/s00213-010-1848-1. ISSN 0033-3158. PMID: 20414766. PMCID: PMC3151730. [dostęp 2015-09-21]. (ang.). 
  15. ↑ Miguel A. Hernán, Bahi Takkouche, Francisco Caamaño-Isorna, Juan J. Gestal-Otero. A meta-analysis of coffee drinking, cigarette smoking, and the risk of Parkinson's disease. „Annals of Neurology”. 52 (3), s. 276-284, 2002-09-01. DOI: 10.1002/ana.10277. ISSN 1531-8249. [dostęp 2015-09-21]. (ang.). 
  16. ↑ Kaarin J. Anstey, Chwee von Sanden, Agus Salim, Richard O'Kearney. Smoking as a Risk Factor for Dementia and Cognitive Decline: A Meta-Analysis of Prospective Studies. „American Journal of Epidemiology”. 166 (4), s. 367-378, 2007-08-15. DOI: 10.1093/aje/kwm116. ISSN 0002-9262. PMID: 17573335. [dostęp 2015-09-21]. (ang.). 
  17. ↑ Ruth Peters, Ruth Poulter, James Warner, Nigel Beckett i inni. Smoking, dementia and cognitive decline in the elderly, a systematic review. „BMC Geriatrics”. 8 (1), s. 36, 2008-12-23. DOI: 10.1186/1471-2318-8-36. ISSN 1471-2318. PMID: 19105840. PMCID: PMC2642819. [dostęp 2015-09-21]. (ang.). 
  18. ↑ Richard Doll, Richard Peto, Jillian Boreham, Isabelle Sutherland. Mortality in relation to smoking: 50 years' observations on male British doctors. „BMJ”. 328 (7455), s. 1519, 2004-06-24. DOI: 10.1136/bmj.38142.554479.AE. ISSN 0959-8138. PMID: 15213107. PMCID: PMC437139. [dostęp 2015-09-21]. (ang.). 
  19. ↑ Matthew P. Pase, James Kean, Jerome Sarris, Chris Neale i inni. The Cognitive-Enhancing Effects of Bacopa monnieri: A Systematic Review of Randomized, Controlled Human Clinical Trials. „The Journal of Alternative and Complementary Medicine”. 18 (7), s. 647-652, 2012-07-01. DOI: 10.1089/acm.2011.0367. ISSN 1075-5535. [dostęp 2015-09-21]. 
  20. ↑ Erik Olsson, Bo von Schéele, Alexander Panossian. A Randomised, Double-Blind, Placebo-Controlled, Parallel-Group Study of the Standardised Extract SHR-5 of the Roots of Rhodiola rosea in the Treatment of Subjects with Stress-Related Fatigue. „Planta Medica”. 75 (02), 2008-01-01. DOI: 10.1055/s-0028-1088346. [dostęp 2015-09-21]. 
  21. ↑ Jacqueline Birks, John Grimley Evans: Ginkgo biloba for cognitive impairment and dementia. John Wiley & Sons, Ltd, 2009-01-21. DOI: 10.1002/14651858.cd003120.pub3. ISBN 1465-1858. [dostęp 2015-09-21]. (ang.).
  22. ↑ David O. Kennedy, Emma L. Wightman. Herbal Extracts and Phytochemicals: Plant Secondary Metabolites and the Enhancement of Human Brain Function. „Advances in Nutrition: An International Review Journal”. 2 (1), s. 32-50, 2011-01-01. DOI: 10.3945/an.110.000117. ISSN 2156-5376. PMID: 22211188. PMCID: PMC3042794. [dostęp 2015-09-21]. (ang.). 

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Leki_nootropowe&oldid=43648185”