Szczęki gardłowe

Szczęki gardłowe mureny

Szczęki gardłowe – drugi aparat szczękowy znajdujący się w gardle, odrębny od tego związanego z ustami. Uważa się, że pochodzą ze zmodyfikowanych łuków skrzelowych, tak jak szerzej znany aparat szczękowy.

Szczęki gardłowe występują u około 30000 gatunków ryb. U wielu z nich występują na nich zęby. Najznaczniejszym przykładem są jednak murenowate. Inaczej niż u innych ryb, u merenowatych szczęki gardłowe są wysoce ruchome. Może się to wiązać z brakem zdolności muren do połykania w sposób wykorzystywany przez inne ryby, a więc przez zasysanie do jamy ustnej, być może z powodu ich niszy ekologicznej – jam. Zamiast tego murena gryzie zdobycz najpierw zwyczajnym aparatem szczękowym, łapiąc zdobycz. Zaraz po tym wysuwa swe szczęki gardłowe do przodu i gryzie nimi zdobycz, chwytając ją. Następnie szczęki gardłowe mureny cofają się, wciągając zdobycz do przełyka mureny, dzięki czemu może ona zostać połknięta

Inny znany przykład występowania szczęk gardłowych to pielęgnicowate. Ich szczęki gardłowe uległy znacznej specjalizacji do radzenia sobie ze zdobyczą i mogły przyczynić się do tego, że pielęgnicowate należą do najbardziej zróżnicowanych rodzin kręgowców. Jednak późniejsze badania pielęgnicowatych z Jeziora Wiktorii sugerują, że cecha ta ma również wady uwidaczniające się przy konkurencji z innymi drapieżnikami.

W kulturze

Wielkiej ruchomości szczęki gardłowe murenowatych odkryli w 2007 naukowcy z University of California, Davis. Prawie 3 dekady wcześniej (w 1979) w drugi aparat szczękowy wyposażono ksenomorf z serii o Obcym. Używał on go do atakowania zdobyczy. Wtedy znano już szczęki gardłowe u innych ryb.