Przejdź do zawartości

Basen Biegun Południowy – Aitken: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Krater uderzeniowy infobox}}
źródła/przypisy
Linia 12: Linia 12:
|commons =
|commons =
}}
}}
'''Basen Biegun Południowy – Aitken''' – [[krater uderzeniowy|basen uderzeniowy]] na [[Księżyc]]u, o średnicy 2500 [[Kilometr|km]] i głębokości 13 km. Jest to nie tylko największy znany krater księżycowy, ale i jeden z największych w całym [[Układ Słoneczny|Układzie Słonecznym]]{{r|APOD}}{{r|Space.com}}<ref group="uwaga">Następny w kolejności jest [[mars]]jański [[Hellas Planitia]] o średnicy 2100 km.</ref>. Nazwa basenu pochodzi od dwóch punktów po jego przeciwległych stronach: krateru [[Aitken (krater księżycowy)|Aitken]] i księżycowego [[Biegun południowy|bieguna południowego]]. Otaczający basen pierścień widoczny jest z Ziemi przy południowej krawędzi tarczy Księżyca jako ogromny [[łańcuch górski]], zwany czasem "górami Leibnitza"; nazwa ta jednak nie pojawia się w żadnej oficjalnej publikacji [[Międzynarodowa Unia Astronomiczna|Międzynarodowej Unii Astronomicznej]]. Na północy i północnym wschodzie od basenu znajduje się rozległa [[wyżyna]], utworzona zapewne przez materiał skalny wyrzucony przy powstaniu krateru.
'''Basen Biegun Południowy – Aitken''' – [[krater uderzeniowy|basen uderzeniowy]] na [[Księżyc]]u, o średnicy 2500 [[Kilometr|km]] i głębokości 13 km. Jest to nie tylko największy znany krater księżycowy, ale i jeden z największych w całym [[Układ Słoneczny|Układzie Słonecznym]]{{r|APOD}}{{r|Space.com}}<ref group="uwaga">Na [[Mars]]ie znajduje się większy basen [[Utopia Planitia]] i następny w kolejności [[Hellas Planitia]].</ref>. Nazwa basenu pochodzi od dwóch punktów po jego przeciwległych stronach: krateru [[Aitken (krater księżycowy)|Aitken]] i księżycowego [[Biegun południowy|bieguna południowego]].


Fragmenty obrzeża tego basenu bywają widoczne z Ziemi, przy południowej krawędzi tarczy Księżyca, przy sprzyjającej [[Libracja|libracji]]. Były one dawniej uznawane za ogromny [[łańcuch górski]], zwany „górami [[Gottfried Wilhelm Leibniz|Leibnitza]]” ({{łac.|Montes Leibnitz}})<ref name="Whitaker1954">{{Cytuj pismo | nazwisko = Whitaker | imię = Ewen | tytuł = The Lunar South Polar Regions | czasopismo = Journal of the British Astronomical Association | wydanie = 6 | wolumin = 64 | strony = 234-242 | data = 1954 | bibcode = 1954JBAA...64..228}}</ref><ref name="IAU_XIIB">{{Cytuj książkę | tytuł = Transactions of the International Astronomical Union | wydawca = Academic Press | data = 1966 | wolumin = XIIB}}</ref>; po sporządzeniu map [[Niewidoczna strona Księżyca|odwrotnej strony księżyca]] stwierdzono jednak, że wzniesienia te nie tworzą łańcucha górskiego i nazwa została wycofana z oficjalnej nomenklatury [[Międzynarodowa Unia Astronomiczna|Międzynarodowej Unii Astronomicznej]]<ref name="Menzel1971">{{Cytuj | autor = Menzel, D. H.; Minnaert, M.; Levin, B.; Dollfus, A.; Bell, B. | tytuł = Report on Lunar Nomenclature by The Working Group of Commission 17 of the IAU | czasopismo = Space Science Reviews | wydanie = 2 | wolumin = 12 | strony = 136-186 | data = 1971 | doi = 10.1007/BF00171763 | bibcode = 1971SSRv...12..136M}}</ref>. Na północy i północnym wschodzie od basenu znajduje się rozległa [[wyżyna]], utworzona zapewne przez materiał skalny wyrzucony przy powstaniu krateru.
⚫
W odróżnieniu od innych basenów uderzeniowych na Księżycu, basen Biegun Południowy – Aitken nie jest wypełniony ciemną [[lawa|lawą]] [[bazalt]]ową - nie powstało na jego obszarze [[morze księżycowe]].

⚫
W odróżnieniu od innych basenów uderzeniowych na Księżycu, basen Biegun Południowy – Aitken nie jest wypełniony ciemną [[lawa|lawą]] [[bazalt]]ową. Na jego obszarze nie powstało [[morze księżycowe]]; tylko lokalnie występują pokrywy ciemnych law bazaltowych, jak [[Mare Ingenii]].
[[Plik:Moon back-view (Clementine, cropped).png|thumb|200px|left|Niewidoczna strona Księżyca. Basen Biegun Południowy – Aitken to ciemniejszy obszar w dolnej części obrazu.]]
[[Plik:Moon back-view (Clementine, cropped).png|thumb|200px|left|Niewidoczna strona Księżyca. Basen Biegun Południowy – Aitken to ciemniejszy obszar w dolnej części obrazu.]]
{{clear|left}}
{{clear|left}}

Wersja z 16:13, 11 gru 2018

Basen Biegun Południowy – Aitken
Ilustracja
Mapa topograficzna basenu Biegun Południowy – Aitken wykonana na podstawie danych uzyskanych przez sondę Kaguya. Czerwień reprezentuje tereny najwyżej położone, fiolet – obszary najniższe.
Ciało niebieskie

Księżyc

Średnica krateru

2500 km

Głębokość krateru

13 km

Położenie na mapie Księżyca
Mapa konturowa Księżyca, blisko lewej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Basen Biegun Południowy – Aitken”
Księżyc53°S 169°W/-53,000000 -169,000000

Basen Biegun Południowy – Aitken – basen uderzeniowy na Księżycu, o średnicy 2500 km i głębokości 13 km. Jest to nie tylko największy znany krater księżycowy, ale i jeden z największych w całym Układzie Słonecznym[1][2][a]. Nazwa basenu pochodzi od dwóch punktów po jego przeciwległych stronach: krateru Aitken i księżycowego bieguna południowego.

Fragmenty obrzeża tego basenu bywają widoczne z Ziemi, przy południowej krawędzi tarczy Księżyca, przy sprzyjającej libracji. Były one dawniej uznawane za ogromny łańcuch górski, zwany „górami Leibnitza” (łac. Montes Leibnitz)[3][4]; po sporządzeniu map odwrotnej strony księżyca stwierdzono jednak, że wzniesienia te nie tworzą łańcucha górskiego i nazwa została wycofana z oficjalnej nomenklatury Międzynarodowej Unii Astronomicznej[5]. Na północy i północnym wschodzie od basenu znajduje się rozległa wyżyna, utworzona zapewne przez materiał skalny wyrzucony przy powstaniu krateru.

W odróżnieniu od innych basenów uderzeniowych na Księżycu, basen Biegun Południowy – Aitken nie jest wypełniony ciemną lawą bazaltową. Na jego obszarze nie powstało morze księżycowe; tylko lokalnie występują pokrywy ciemnych law bazaltowych, jak Mare Ingenii.

Niewidoczna strona Księżyca. Basen Biegun Południowy – Aitken to ciemniejszy obszar w dolnej części obrazu.


Uwagi

  1. ↑ Na Marsie znajduje się większy basen Utopia Planitia i następny w kolejności Hellas Planitia.

Przypisy

  1. ↑ September 6, 1996 - The Largest Impact Crater. Astronomy Picture of the Day, 1996-09-06. [dostęp 2012-04-26]. (ang.).
  2. ↑ Asteroids Smacked Moon Harder & Faster 4 Billion Years Ago. Space.com, 2012-02-28. [dostęp 2012-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-03)]. (ang.).
  3. ↑ Ewen Whitaker. The Lunar South Polar Regions. „Journal of the British Astronomical Association”. 64 (6), s. 234-242, 1954. Bibcode: 1954JBAA...64..228. 
  4. ↑ Transactions of the International Astronomical Union. Academic Press, 1966.
  5. ↑ D.H. Menzel i inni, Report on Lunar Nomenclature by The Working Group of Commission 17 of the IAU, „Space Science Reviews”, 2, 12, 1971, DOI: 10.1007/BF00171763, Bibcode: 1971SSRv...12..136M.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Basen_Biegun_Południowy_–_Aitken&oldid=55258182”