Przejdź do zawartości

Metapoznanie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m MalarzBOT: korekta wielkości nagłówków
lit., jęz., linki zewnętrzne, źródła/przypisy, drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Linia 1: Linia 1:
'''Metapoznanie''' (ang. ''metacognition'') – pojęcie z zakresu [[Psychologia|psychologii]], [[Filozofia umysłu|filozofii umysłu]] i [[Kognitywistyka|kognitywistyki]]. Ogólnie pojmowane jako [[świadomość]] własnych [[Procesy poznawcze|procesów poznawczych]], implikująca formę ich monitorowania i kontroli<ref>{{Cytuj |autor = Elisabeth Norman, Gerit Pfuhl, Rannveig Grøm Sæle, Frode Svartdal, Torstein Låg |tytuł = Metacognition in Psychology |czasopismo = Review of General Psychology |data = 2019-10-25 |data dostępu = 2022-01-22 |issn = 1089-2680 |wolumin = 23 |numer = 4 |s = 403–424 |doi = 10.1177/1089268019883821 |url = https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1089268019883821}}</ref>. Uznaje się ją za proces hierarchiczny<ref>{{Cytuj |data dostępu = 2022-01-22 |opublikowany = cognitivesciencesociety.org |url = https://cognitivesciencesociety.org/cogsci20/papers/0275/index.html |tytuł=A HIERARCHICAL MODEL OF METACOGNITION}}</ref> – procesy metapoznawcze sprawdzają co dzieje się na niższych poziomach, bądź też kontrolują ich działanie<ref>{{Cytuj |autor = Dunlosky, J., & Metcalfe, J. |tytuł = Metacognition |data = 2009}}</ref>.
'''Metapoznanie''' (ang. ''metacognition'') – pojęcie z zakresu [[Psychologia|psychologii]], [[Filozofia umysłu|filozofii umysłu]] i [[Kognitywistyka|kognitywistyki]]. Ogólnie rozumiane jako poznanie własnych [[Procesy poznawcze|procesów poznawczych]], implikująca formę ich monitorowania i kontroli<ref>{{Cytuj |autor = Elisabeth Norman, Gerit Pfuhl, Rannveig Grøm Sæle, Frode Svartdal, Torstein Låg |tytuł = Metacognition in Psychology |czasopismo = Review of General Psychology |data = 2019-10-25 |data dostępu = 2022-01-22 |issn = 1089-2680 |wolumin = 23 |numer = 4 |s = 403–424 |doi = 10.1177/1089268019883821 |url = https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1089268019883821}}</ref>. Z tego względu uznaje się je za wyższe w hierarchii procesów poznawczych <ref>{{Cytuj |autor = Borysław Paulewicz, Marta Siedlecka, Marcin Koculak |tytuł = Confounding in Studies on Metacognition: A Preliminary Causal Analysis Framework |czasopismo = Frontiers in Psychology |data = 2020-08-21 |data dostępu = 2022-01-25 |issn = 1664-1078 |wolumin = 11 |s = 1933 |doi = 10.3389/fpsyg.2020.01933 |pmid = 32982828 |pmc = PMC7475702 |url = https://www.frontiersin.org/article/10.3389/fpsyg.2020.01933/full}}</ref>


== Historia ==
== Historia ==
Przyjmuje się, że badania w dziedzinie metapoznania zostały zapoczątkowane pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku przez amerykańskiego psychologa [[John H. Flavell|Johna H. Flavella]], który w 1979 r. w czasopiśmie "[[American Psychologist]]" opublikował artykuł pt. ''Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive–developmental inquiry''<ref>[https://psycnet.apa.org/record/1980-09388-001] Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive–developmental inquiry. American Psychologist, 34(10), 906–911.</ref>. W artykule tym badacz zwracał uwagę na deficyty małych dzieci w dziedzinie metapoznania, sugerując, że rozwój kompetencji w tej dziedzinie jest jednym z ważnych elementów rozwoju poznawczego najmłodszych. Stworzył też pierwszą definicję metapoznania, które miało być wiedzą i regulacją procesów poznawczych.
Przyjmuje się, że badania w dziedzinie metapoznania zostały zapoczątkowane pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku przez amerykańskiego psychologa [[John H. Flavell|Johna H. Flavella]], który w 1979 r. w czasopiśmie "[[American Psychologist]]" opublikował artykuł pt. ''Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive–developmental inquiry''<ref>[https://psycnet.apa.org/record/1980-09388-001] Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive–developmental inquiry. American Psychologist, 34(10), 906–911.</ref>. W artykule tym badacz zwracał uwagę na deficyty małych dzieci w dziedzinie metapoznania, sugerując, że rozwój kompetencji w tej dziedzinie jest jednym z ważnych elementów rozwoju poznawczego najmłodszych. Stworzył też pierwszą definicję metapoznania, które miało być wiedzą i regulacją procesów poznawczych.


Wyróżnił kilka czynników składających się na metapoznanie:<ref>{{Cytuj |autor = John Flavell |tytuł = Cognitive development |data = 1985}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = John Flavell |tytuł = Cognitive development: Past, present, and future |data = 1992}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = John Flavell |tytuł = Nature & Development of Metacognition |data = 1980}}</ref>
Wyróżnił kilka wymiarów metapoznania:<ref>{{Cytuj |autor = John Flavell |tytuł = Cognitive development |data = 1985}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = John Flavell |tytuł = Cognitive development: Past, present, and future |data = 1992}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = John Flavell |tytuł = Nature & Development of Metacognition |data = 1980}}</ref>


* wiedzę metapoznawczą – ocena posiadanego stanu wiedzy, strategii rozwiązywania problemów, wiedzy o sobie (motywacjach, przekonaniach) <ref>{{Cytuj |autor = Paul R. Pintrich |tytuł = The Role of Metacognitive Knowledge in Learning, Teaching, and Assessing |czasopismo = Theory Into Practice |data = 2002-11-01 |data dostępu = 2022-01-25 |issn = 0040-5841 |wolumin = 41 |numer = 4 |s = 219–225 |doi = 10.1207/s15430421tip4104_3 |url = http://dx.doi.org/10.1207/s15430421tip4104_3}}</ref>
* wiedzę metapoznawczą – określanie posiadanego stanu wiedzy
* doświadczenie metapoznawcze – doświadczenia towarzyszące aktywności poznawczej (np. poczucie niezrozumienia, pewności) <ref>{{Cytuj |autor = Anastasia Efklides |redaktor = Patrick Chambres, Marie Izaute, Pierre-Jean Marescaux |tytuł = The Systemic Nature of Metacognitive Experiences |data = 2002 |data dostępu = 2022-01-25 |isbn = 978-1-4613-5394-2 |miejsce = Boston, MA |wydawca = Springer US |s = 19–34 |doi = 10.1007/978-1-4615-1099-4_2 |url = http://link.springer.com/10.1007/978-1-4615-1099-4_2 |język = en}}</ref>
* metadoświadczenie – doświadczenia przez które zachodzi proces zdobywania wiedzy; bądź też doświadczenia przez które zachodzi regulacja innych procesów
* cele - zadania będące obiektem działań poznawczych
* metaregulację – sposób monitorowania i oceniania swojej wiedzy; wiedza kiedy i jak zastosować określone procedury, by osiągnąć jak najbardziej optymalny efekt
* działania - strategie zachowań podejmowanych by osiągnąć cele
* metapamięć – wiedza, czym jest pamięć, jak działa i jak najlepiej zapamiętywać


== Metapoznanie a inteligencja<ref>{{Cytuj |autor = Ewa Czerniawska |tytuł = Metapoznanie a inteligencja – przegląd poglądów teoretycznych i wyników badań |czasopismo = PRZEGLĄD PSYCHOLOGICZNY, 2006, TOM 49, Nr 2, 119-139 |data = 2006}}</ref> ==
== Metapoznanie a inteligencja<ref>{{Cytuj |autor = Ewa Czerniawska |tytuł = Metapoznanie a inteligencja – przegląd poglądów teoretycznych i wyników badań |czasopismo = PRZEGLĄD PSYCHOLOGICZNY, 2006, TOM 49, Nr 2, 119-139 |data = 2006}}</ref> ==
Relacje między inteligencją i metapoznaniem nie są jasne. Według niektórych badaczy umiejętności poznawcze są przejawem bądź też integralną częścią inteligencji – zwłaszcza w koncepcjach inkorporujących istnienie wiedzy deklaratywnej i proceduralnej, gdzie metapoznanie będzie utożsamiane z tą drugą. Posługując się podziałem [[Raymond Cattell|Cattela]] na inteligencję płynną i skrystalizowaną, ciężko jest umieścić metapoznanie w jednej z nich – może się bowiem mieścić w płynnej, gdyż jest nieodłączną zdolnością bytu jednostki<ref>{{Cytuj |autor = Lazar Stankov |tytuł = Complexity, Metacognition, and Fluid Intelligence |czasopismo = Intelligence |data = 2000-05 |data dostępu = 2022-01-22 |issn = 0160-2896 |wolumin = 28 |numer = 2 |s = 121–143 |doi = 10.1016/s0160-2896(99)00033-1}}</ref>; bądź też skrystalizowanej – ponieważ rozwija się w trakcie życia oraz może być ćwiczone<ref>{{Cytuj |autor = Maria Jagodzińska |tytuł = Rozwój pamięci w dzieciństwie |data = 2003}}</ref>. Według triarchicznej teorii inteligencji [[Robert Sternberg|Sternberga]] metapoznanie mieściłoby się w subteorii składników – metaskładników odpowiadających za przetwarzanie informacji<ref>{{Cytuj |autor = Robert Glaser |tytuł = Intelligence Reexamined: Beyond IQ . A Triarchic Theory of Human Intelligence. Robert J. Sternberg. Cam.. bridge University Press, New York, 1984. xvi, 411 pp. $39.50; paper, $14.95. |czasopismo = Science |data = 1985-10-04 |data dostępu = 2022-01-22 |issn = 0036-8075 |wolumin = 230 |numer = 4721 |s = 59–61 |doi = 10.1126/science.230.4721.59}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Sternberg, R. J. |tytuł = Psychologia Poznawcza |data = 2001}}</ref>.
Relacje między inteligencją i metapoznaniem nie zostały jednoznacznie określone. Według niektórych badaczy umiejętności poznawcze są przejawem bądź też integralną częścią inteligencji – zwłaszcza w koncepcjach postulujących istnienie inteligencji deklaratywnej i proceduralnej, gdzie metapoznanie będzie utożsamiane z tą drugą. Posługując się podziałem [[Raymond Cattell|Cattela]] na inteligencję płynną i skrystalizowaną<ref>{{Cytuj |autor = John L. Horn, Raymond B. Cattell |tytuł = Refinement and test of the theory of fluid and crystallized general intelligences. |czasopismo = Journal of Educational Psychology |data = 1966 |data dostępu = 2022-01-25 |issn = 1939-2176 |wolumin = 57 |numer = 5 |s = 253–270 |doi = 10.1037/h0023816 |url = http://doi.apa.org/getdoi.cfm?doi=10.1037/h0023816 |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Rogier A. Kievit, Simon W. Davis, John Griffiths, Marta M. Correia, Cam-CAN |tytuł = A watershed model of individual differences in fluid intelligence |czasopismo = Neuropsychologia |data = 2016-10-01 |data dostępu = 2022-01-25 |issn = 0028-3932 |wolumin = 91 |s = 186–198 |doi = 10.1016/j.neuropsychologia.2016.08.008 |pmid = 27520470 |pmc = PMC5081064 |url = https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0028393216302895 |język = en}}</ref>, ciężko jest umieścić metapoznanie w jednej z nich – może się bowiem mieścić w płynnej, gdyż jest nieodłączną zdolnością bytu jednostki<ref>{{Cytuj |autor = Lazar Stankov |tytuł = Complexity, Metacognition, and Fluid Intelligence |czasopismo = Intelligence |data = 2000-05 |data dostępu = 2022-01-22 |issn = 0160-2896 |wolumin = 28 |numer = 2 |s = 121–143 |doi = 10.1016/s0160-2896(99)00033-1}}</ref>; bądź też skrystalizowanej – ponieważ rozwija się w trakcie życia oraz może być ćwiczone<ref>{{Cytuj |autor = Maria Jagodzińska |tytuł = Rozwój pamięci w dzieciństwie |data = 2003}}</ref>. Według triarchicznej teorii inteligencji [[Robert Sternberg|Sternberga]] metapoznanie mieściłoby się w subteorii składników – metaskładników odpowiadających za przetwarzanie informacji<ref>{{Cytuj |autor = Robert Glaser |tytuł = Intelligence Reexamined: Beyond IQ . A Triarchic Theory of Human Intelligence. Robert J. Sternberg. Cam.. bridge University Press, New York, 1984. xvi, 411 pp. $39.50; paper, $14.95. |czasopismo = Science |data = 1985-10-04 |data dostępu = 2022-01-22 |issn = 0036-8075 |wolumin = 230 |numer = 4721 |s = 59–61 |doi = 10.1126/science.230.4721.59}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Sternberg, R. J. |tytuł = Psychologia Poznawcza |data = 2001}}</ref>.


== Metapoznanie a pamięć ==
== Metapoznanie a pamięć ==
Linia 54: Linia 54:
Psychologia poznawcza przyczyniła się do powstania teoretycznego szablonu pozwalającego zrozumieć, jak ludzie monitorują i kontrolują swoje procesy poznawcze.
Psychologia poznawcza przyczyniła się do powstania teoretycznego szablonu pozwalającego zrozumieć, jak ludzie monitorują i kontrolują swoje procesy poznawcze.


== Metapoznanie w Polsce ==
== Badanie metapoznania w Polsce ==
Metapoznanie jest jeszcze terminem mało eksplorowanym w polskiej kulturze powszechnej. Badaniem i publikacjami na temat metapoznania zajmuje się prof. [http://psych.uw.edu.pl/o-nas/pracownicy/prof-dr-hab-ewa-czerniawska/ Ewa Czerniawska]. W Laboratorium [https://c-lab.pl/ C-lab] działającym przy [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytecie Jagiellońskim]] prowadzone są badania nad wzajemnymi oddziaływaniami między metaregulacją a metamonitoringiem. [https://c-lab.pl/projects/2021/08/17/dual-function-of-metacognition.html]
Metapoznanie jest jeszcze terminem mało eksplorowanym w polskiej kulturze powszechnej. Badaniem i publikacjami na temat metapoznania zajmuje się prof. [http://psych.uw.edu.pl/o-nas/pracownicy/prof-dr-hab-ewa-czerniawska/ Ewa Czerniawska]. W Laboratorium [https://c-lab.pl/ C-lab] działającym przy [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytecie Jagiellońskim]] prowadzone są badania nad wzajemnymi oddziaływaniami między metapoznawczą regulacją a monitorowaniem. [https://c-lab.pl/projects/2021/08/17/dual-function-of-metacognition.html] Działające przy [[SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny|Uniwersytecie SWPS]] w [[Warszawa|Warszawie]] laboratorium [https://sites.google.com/view/lamelab//?fbclid=IwAR3zJ0b4goEH2rS5v0GwJceXyj5rR6Q-Mjd175dNFviLosP0CAe0ncAjMrs LaMELab] zajmuje się badaniem pamięci i metapoznania.


== Przypisy ==
== Przypisy ==

Wersja z 18:07, 25 sty 2022

Metapoznanie (ang. metacognition) – pojęcie z zakresu psychologii, filozofii umysłu i kognitywistyki. Ogólnie rozumiane jako poznanie własnych procesów poznawczych, implikująca formę ich monitorowania i kontroli[1]. Z tego względu uznaje się je za wyższe w hierarchii procesów poznawczych [2]

Historia

Przyjmuje się, że badania w dziedzinie metapoznania zostały zapoczątkowane pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku przez amerykańskiego psychologa Johna H. Flavella, który w 1979 r. w czasopiśmie "American Psychologist" opublikował artykuł pt. Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive–developmental inquiry[3]. W artykule tym badacz zwracał uwagę na deficyty małych dzieci w dziedzinie metapoznania, sugerując, że rozwój kompetencji w tej dziedzinie jest jednym z ważnych elementów rozwoju poznawczego najmłodszych. Stworzył też pierwszą definicję metapoznania, które miało być wiedzą i regulacją procesów poznawczych.

Wyróżnił kilka wymiarów metapoznania:[4][5][6]

  • wiedzę metapoznawczą – ocena posiadanego stanu wiedzy, strategii rozwiązywania problemów, wiedzy o sobie (motywacjach, przekonaniach) [7]
  • doświadczenie metapoznawcze – doświadczenia towarzyszące aktywności poznawczej (np. poczucie niezrozumienia, pewności) [8]
  • cele - zadania będące obiektem działań poznawczych
  • działania - strategie zachowań podejmowanych by osiągnąć cele

Metapoznanie a inteligencja[9]

Relacje między inteligencją i metapoznaniem nie zostały jednoznacznie określone. Według niektórych badaczy umiejętności poznawcze są przejawem bądź też integralną częścią inteligencji – zwłaszcza w koncepcjach postulujących istnienie inteligencji deklaratywnej i proceduralnej, gdzie metapoznanie będzie utożsamiane z tą drugą. Posługując się podziałem Cattela na inteligencję płynną i skrystalizowaną[10][11], ciężko jest umieścić metapoznanie w jednej z nich – może się bowiem mieścić w płynnej, gdyż jest nieodłączną zdolnością bytu jednostki[12]; bądź też skrystalizowanej – ponieważ rozwija się w trakcie życia oraz może być ćwiczone[13]. Według triarchicznej teorii inteligencji Sternberga metapoznanie mieściłoby się w subteorii składników – metaskładników odpowiadających za przetwarzanie informacji[14][15].

Metapoznanie a pamięć

Doznania metapoznawcze grają niezwykle ważną rolę w procesach pamięciowych. Rozróżnia się dwa procesy, podczas których najbardziej zauważalne są wpływy metapoznania:

Nabywanie wiedzy

  • EOL (ease of learning judgements) - przewidywania dotyczące, jak łatwo przyjdzie nam przyswojenie danego materiału[16][17]
  • JOL (judgement of learning) - przewidywania dotycząće, jak łatwo przyjdzie nam przywołanie danego materiału z pamięci[18]

Wydobywanie wiedzy

  • FOK (feeling of knowing) - czyli zdawanie sobie sprawy z posiadania wiedzy koniecznej do wykonania zadania[19]
  • TOT (tip of the tongue) - "na końcu języka", czyli wiedza o posiadaniu wiedzy z danego tematu/słowa, jednak chwilowe nieposiadanie do niej dostępu[20]
  • Ocena pewności - raport, jak pewnym jest się udzielonej odpowiedzi (może być udzielany przed lub po wykonaniu zadania)

Dokonania w tej dziedzinie pozwalają na wykorzystywanie ich w polepszaniu procesów uczenia i nauczania, mając zastosowanie nie tylko w klasach i na uczelniach[21], ale także przy dostosowywaniu warunków dla osób z różnego rodzaju zaburzeniami. [2] Zauważono także, że pacjenci z amnezjami (jak np. Alzheimer), zachowują pamięć metapoznawczą[22].

Metapoznanie w różnych dziedzinach nauki

Większość dziedzin współczesnej psychologii przeprowadza badania nad metapoznaniem. Najczęściej jednak zainteresowanie tym aspektem świadomości pojawia się w psychologii edukacji, klinicznej i rozwojowej. Charakterystyka badań, jak i sama definicja metapoznania, różni się między dziedzinami[23].

  • Psychologia rozwojowa definiuje metapoznanie podążając za myślą Flavella i skupia się nad badaniem rozwoju metapoznania w czasie życia człowieka
  • Psychologia poznawcza najczęściej definiuje metapoznanie jako "poznanie o poznaniu" I skupia się na badaniu jego świadomości
  • Neurobiologia poznawcza również uznaje metapoznanie jako "poznanie o poznaniu", badając jego neuronalne korelaty
  • Psychologia edukacji uważa metapoznanie za aktywny, twórczy proces w którym uczący się stawiają cele do swojej nauki i próbują monitorować, regulować i kontrolować swoje poznanie"[24]
  • Psychologia społeczna i osobowości zastanawia się nad rozumieniem metapoznania u innych jak i wpływie metapoznania na sumienność
  • Psychologia kliniczna definiuje metapoznanie jako umiejętności przeprowadzające przetwarzanie informacji i ocenę myśli i działań swoich i innych
  • Psychologia zwierząt i komparatywna bada ewolucję metapoznania oraz jego obecność u gatunków innych niż ludzki

Metapoznanie w psychologii poznawczej

Według Koriata istnieje pięć kategorii pytań, którymi zajmuje się psychologia poznawcza:

  1. Podstawy metapoznawczego oceniania doświadczeń poznawczych
  2. Słuszność tych ocen i zmiennych mających na nie wpływ
  3. Procesy wpływające na ich dokładność
  4. Jak metamonitoring wpływa na kontrolę metapoznawczą
  5. Jak metamonitoring i kontrola metapoznawcza wpływają na wykonanie zadania[25]

W badaniach nad metapoznaniem często porusza się też kwestie uczenia mimowolnego[26], metapamięci, rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji, świadomości, kontroli poznawczej[27] czy efektu Dunninga-Krugera[28]

Psychologia poznawcza przyczyniła się do powstania teoretycznego szablonu pozwalającego zrozumieć, jak ludzie monitorują i kontrolują swoje procesy poznawcze.

Badanie metapoznania w Polsce

Metapoznanie jest jeszcze terminem mało eksplorowanym w polskiej kulturze powszechnej. Badaniem i publikacjami na temat metapoznania zajmuje się prof. Ewa Czerniawska. W Laboratorium C-lab działającym przy Uniwersytecie Jagiellońskim prowadzone są badania nad wzajemnymi oddziaływaniami między metapoznawczą regulacją a monitorowaniem. [3] Działające przy Uniwersytecie SWPS w Warszawie laboratorium LaMELab zajmuje się badaniem pamięci i metapoznania.

Przypisy

  1. ↑ Elisabeth Norman i inni, Metacognition in Psychology, „Review of General Psychology”, 23 (4), 2019, s. 403–424, DOI: 10.1177/1089268019883821, ISSN 1089-2680 [dostęp 2022-01-22].
  2. ↑ Borysław Paulewicz, Marta Siedlecka, Marcin Koculak, Confounding in Studies on Metacognition: A Preliminary Causal Analysis Framework, „Frontiers in Psychology”, 11, 2020, s. 1933, DOI: 10.3389/fpsyg.2020.01933, ISSN 1664-1078, PMID: 32982828, PMCID: PMC7475702 [dostęp 2022-01-25].
  3. ↑ [1] Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive–developmental inquiry. American Psychologist, 34(10), 906–911.
  4. ↑ John Flavell, Cognitive development, 1985.
  5. ↑ John Flavell, Cognitive development: Past, present, and future, 1992.
  6. ↑ John Flavell, Nature & Development of Metacognition, 1980.
  7. ↑ Paul R. Pintrich, The Role of Metacognitive Knowledge in Learning, Teaching, and Assessing, „Theory Into Practice”, 41 (4), 2002, s. 219–225, DOI: 10.1207/s15430421tip4104_3, ISSN 0040-5841 [dostęp 2022-01-25].
  8. ↑ Anastasia Efklides, The Systemic Nature of Metacognitive Experiences, Patrick Chambres, Marie Izaute, Pierre-Jean Marescaux (red.), Boston, MA: Springer US, 2002, s. 19–34, DOI: 10.1007/978-1-4615-1099-4_2, ISBN 978-1-4613-5394-2 [dostęp 2022-01-25] (ang.).
  9. ↑ Ewa Czerniawska, Metapoznanie a inteligencja – przegląd poglądów teoretycznych i wyników badań, „PRZEGLĄD PSYCHOLOGICZNY, 2006, TOM 49, Nr 2, 119-139”, 2006.
  10. ↑ John L. Horn, Raymond B. Cattell, Refinement and test of the theory of fluid and crystallized general intelligences., „Journal of Educational Psychology”, 57 (5), 1966, s. 253–270, DOI: 10.1037/h0023816, ISSN 1939-2176 [dostęp 2022-01-25] (ang.).
  11. ↑ Rogier A. Kievit i inni, A watershed model of individual differences in fluid intelligence, „Neuropsychologia”, 91, 2016, s. 186–198, DOI: 10.1016/j.neuropsychologia.2016.08.008, ISSN 0028-3932, PMID: 27520470, PMCID: PMC5081064 [dostęp 2022-01-25] (ang.).
  12. ↑ Lazar Stankov, Complexity, Metacognition, and Fluid Intelligence, „Intelligence”, 28 (2), 2000, s. 121–143, DOI: 10.1016/s0160-2896(99)00033-1, ISSN 0160-2896 [dostęp 2022-01-22].
  13. ↑ Maria Jagodzińska, Rozwój pamięci w dzieciństwie, 2003.
  14. ↑ Robert Glaser, Intelligence Reexamined: Beyond IQ . A Triarchic Theory of Human Intelligence. Robert J. Sternberg. Cam.. bridge University Press, New York, 1984. xvi, 411 pp. $39.50; paper, $14.95., „Science”, 230 (4721), 1985, s. 59–61, DOI: 10.1126/science.230.4721.59, ISSN 0036-8075 [dostęp 2022-01-22].
  15. ↑ R.J. Sternberg, Psychologia Poznawcza, 2001.
  16. ↑ Andreas Jemstedt, Bennett L. Schwartz, Fredrik U. Jönsson, Ease-of-learning judgments are based on both processing fluency and beliefs, „Memory”, 26 (6), 2018, s. 807–815, DOI: 10.1080/09658211.2017.1410849, ISSN 0965-8211 [dostęp 2022-01-24] (ang.).
  17. ↑ Andreas Jemstedt, Veit Kubik, Fredrik U. Jönsson, What moderates the accuracy of ease of learning judgments?, „Metacognition and Learning”, 12 (3), 2017, s. 337–355, DOI: 10.1007/s11409-017-9172-3, ISSN 1556-1631 [dostęp 2022-01-24] (ang.).
  18. ↑ Cao, Li & Nietfeld, John., Judgement of learning, monitoring accuracy, and student performance in the classroom context., „Current Issues in Education. 8.”, 2005.
  19. ↑ Janet Metcalfe, Feeling of Knowing in Memory and Problem Solving, „Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition 1986, Vol. 12. No. 2, 288-294”, 1986.
  20. ↑ Bennett L. Schwartz, Janet Metcalfe, Tip-of-the-tongue (TOT) states: retrieval, behavior, and experience, „Memory & Cognition”, 39 (5), 2011, s. 737–749, DOI: 10.3758/s13421-010-0066-8, ISSN 0090-502X [dostęp 2022-01-24] (ang.).
  21. ↑ Ningfeng Zhao i inni, Metacognition: An Effective Tool to Promote Success in College Science Learning, „Journal of College Science Teaching”, 043 (04), 2014, DOI: 10.2505/4/jcst14_043_04_48, ISSN 0047-231X [dostęp 2022-01-24] (ang.).
  22. ↑ N. Gil, N. Josman, Memory and metamemory performance in Alzheimer’s disease and healthy elderly: The Contextual Memory Test (CMT), „Aging Clinical and Experimental Research”, 13 (4), 2001, s. 309–315, DOI: 10.1007/BF03353427, ISSN 1594-0667 [dostęp 2022-01-24] (ang.).
  23. ↑ Elisabeth Norman i inni, Metacognition in Psychology, „Review of General Psychology”, 23 (4), 2019, s. 403–424, DOI: 10.1177/1089268019883821, ISSN 1089-2680 [dostęp 2022-01-22].
  24. ↑ Ernesto Panadero, A Review of Self-regulated Learning: Six Models and Four Directions for Research, „Frontiers in Psychology”, 8, 2017, s. 422, DOI: 10.3389/fpsyg.2017.00422, ISSN 1664-1078, PMID: 28503157, PMCID: PMC5408091 [dostęp 2022-01-22].
  25. ↑ John F. Kihlstrom, Book review: H.L. Roediger, Y. Dudai and S.M. Fitzpatrick (eds) Science of Memory: Concepts. New York: Oxford University Press, 2007. xviii+446 pp. $47.95. ISBN 0195310446, „Memory Studies”, 4 (3), 2011, s. 347–349, DOI: 10.1177/17506980110040030805, ISSN 1750-6980 [dostęp 2022-01-22].
  26. ↑ Michał Wierzchoń, Koszty poznawcze uczenia mimowolnego, 2009.
  27. ↑ Pavle Valerjev, Marin Dujmović, Performance and Metacognition in Scientific Reasoning: The Covariation Detection Task, „Psihologijske teme”, 28 (1), 2019, s. 93–113, DOI: 10.31820/pt.28.1.5 [dostęp 2022-01-22].
  28. ↑ Emil O.W. Kirkegaard, Arjen Gerritsen, Looking for evidence of the Dunning-Kruger effect: an analysis of 2400 online test takers, „OpenPsych”, 2021, DOI: 10.26775/OP.2021.08.29, ISSN 2597-324X [dostęp 2022-01-24] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Metapoznanie&oldid=66093931”